Παναγιώτατε Δέσποτα,
Ιδού τα των ισχυρών προστατών της δρακός των ρωμουνιζόντων γεναία ανδραγαθήματα! Οι γεννάδαι, αρξάμενοι από των προς πάντα τα επίσημα πρόσωπα εγγράφων κατ' εμού, ως φίλου δήθεν των Ελλήνων ανταρτών, καταγγελιών, ων ένεκα επέτυχον του εξευτελισμού της ιεράς Μητροπόλεως μου και του εμού περιορισμού εντός των στενών ορίων της πόλεως Βερροίας, παρά τα κεκανονισμένα και νενομισμένα, κατέληξαν εις την γενικήν άγριαν σφαγήν παντός ανθισταμένου εις τη φαντασιοπληξίαν αυτών. Ο αριθμός των εν τη ημετέρα επαρχία θυμάτων Ελλήνων και Ελληνοβλάχων απο 1 Αυγούστου, άχρι σήμερον, ανέρχεται εις 26, ως δείκνυσιν ο εσώκλειστος ονοματικός κατάλογος. Η επί τοις κακουργήμασι τούτοις καύχησις και αλαζονεία αφίεται αμέριστος εις τους πρωτουργούς. Γεννάται όμως το ζήτημα· τίς προκάλεσε τα κακουργήματα ταύτα;
Ιστορίες - γεγονότα
ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑΙ ΚΟΥΤΣΟΒΛΑΧΩΝ
Επιστολή μητροπολίτου Βελλάς και Κονίτσης
Παναγιώτατε Δέσποτα,
Πάνυ ασμένως υποβάλλω τη Υ.Θ.Π τας συνημμένας διαμαρτυρίας των κατοίκων των Βλαχοφώνων χωρίων Παλαιοσελίου, Πάδων, Αρματόβου, Βράζας, Φούρκας και Μετζητιέ της ταπεινής μου επαρχίας, εξ ων αριδήλως καταφαίνεται, ότι οι Βλαχόφωνοι ούτοι ήσαν αείποτε και εισί χριστιανοί Ορθόδοξοι, πιστά τέκνα της Ανατολικής Εκκλησίας και ειλικρινέστατα αφωσιωμένοι εις τας ιεράς παραδόσεις της Μητρός Εκκλησίας και του Γένους. Επί τούτοις κτλ.
Εν Κονίτση, τη 17 Σεπτεμβρίου 1907
† Ο Βελλάς και Κονίτσης ΣΠΥΡΙΔΩΝ
Κατά την δεκαετία 1890-99 στο Ντομπρίνοβο υπηρετούσε ως ιεροψάλτης ο Αντώνιος Γκόγκας ή Γώγος, ο όποιος απεφάσισε να γίνει παπάς, όπως ήταν η επιθυμία των κατοίκων, που υπέγραψαν και πρακτικό και το έστειλαν στον Μητρόπολη Ιωαννίνων.
Πλην όμως ο Δεσπότης ηρνείτο την χειροτονία, διότι κατά την εξομολόγηση του διεπιστώθη ότι η σύζυγος του (μέλλουσα παπαδιά) είχε κάμει αποβολή και κατά τον Δεσπότη αποτελούσε κώλυμα. Αυτό όμως εκρατείτο μυστικό. Οι κάτοικοι ανυπομονούσαν να δουν τον Γκόγκα παπά, και με απεσταλμένους παρακαλούσαν το Δεσπότη, ο όποιος απαντούσε αρνητικά, χωρίς ν’ ανακοινώνει και το λόγο.
Απελπισμένοι τώρα οι κάτοικοι κατέφυγαν στον εκ Βρυσοχωρίου γέροντα Αδαμάντιον Κουνάβον, που υπηρετούσε ως ιεροψάλτης στον Άγιο Νικόλαο αγοράς Ιωαννίνων. Τον παρεκάλεσαν να πάει εκ μέρους των στο Δεσπότη και να διαβίβαση την παράκληση των κατοίκων Ντομπρίνοβου να χειροτόνηση τον Γκόγκα ιερέα.
Ο Δεσπότης απήντησε αρνητικώς και συγχρόνως εξεμυστηρεύθη το λόγο της αρνήσεως του στον Κουνάβο, ο όποιος κ’ έγραψε στη δημογεροντία Ντομπρίνοβου ότι δεν μπορεί να γίνει ο Γκόγκας παπάς.
Μια πολύτιμος εγκύκλιος της Ρωμουνικής Προπαγάνδας
Εσχάτως περιήλθεν εις χείρας ημών η παρά πόδας έντυπος εγκύκλιος
«Μακεδονοβλαχικός Εκπαιδευτικός Σύλλογος εν Βουκουρεστίω
Προς τους βλάχους της Μακεδονίας, Ηπείρου, Θεσσαλίας και Αλβανίας.
Βουκουρέστιον, εκ της τυπογραφίας των «Εκκλησιαστικών Βιβλίων» 1895
Αγαπημένοι και καλοί μας αδελφοί Βλάχοι της Μακεδονίας, Ηπείρου, Θεσσαλίας και Αλβανίας.
Ίσως θα εντραπήτε όταν ακούσητε το όνομα σας Βλάχοι. Διότι έτσι εκατήντησεν αυτό το ένδοξον όνομα, ώστε οι αδελφοί μας Γραικοί με περιφρόνησιν και αηδίαν μας κάμνουν να το προφέρωμεν. Και όμως, αδελφοί, το όνομα αυτό είναι τωόντι ένδοξον και κανέν έθνος της πολιτισμένης Ευρώπης δεν το αρνείται.
Πρώτον, διότι Βλάχοι λέγονται απο τους ξένους και οι πολυάριθμοι πέραν του Δουνάβεως Βλάχοι, οι οποίοι μόνοι σχηματίζουν έναν αριθμόν περισσότερον απο 10 εκατομμύρια ψυχαίς. Δεύτερον, διότι αυτό το ίδιον όνομα χρησιμεύει εις τα σλαυικά έθνη δια την ονομασίας και αυτών των Ιταλών, εξ ου και οι Ούγγροι, τους μεν Βλάχους ονομάζουν Ολάχ, τους δε Ιταλούς Ολάς, όπερ είναι το ίδιον.