Αρμάνων Ενδυμασίες
Κεφαλόδεσμοι
Κεφαλόδεσμος ή τύλιγμα κεφαλής , αρχαία συνήθεια του ανθρώπου να δένει το πιο ευαίσθητο σημείο του ανθρώπινου σώματος για να το προστατεύει. Με τον καιρό, η ανάγκη αυτή έγινε συνήθεια και κώδικας προσδιορισμού καταγωγής, με παραλλαγές από τόπο σε τόπο.
Στην ανατολή, οι μουσουλμάνες φορούσαν τεστεμέλια, που τα επέβαλλε η θρησκεία τους, ως ένδειξη ταπεινότητας και για να μην σκανδαλίζουν το αντίθετο φύλο. Στην δύση όμως οι γυναίκες υιοθετούν μεταξωτές μαντίλες, σάλια, καπέλα ή περίτεχνες κεντημένες σκούφιες, με σκοπό να εντυπωσιάζουν. Όλα όμως όριζαν τη θέση στην οικογένεια και την κοινωνία, και σηματοδοτούσαν ηλικίες.
Στις Βλάχες οι κεφαλόδεσμοι ήταν εντυπωσιακοί. Οι σκηνίτισσες Αρβανιτόβλαχες χρησιμοποιούσαν ασημένιες κορώνες σκαλισμένες με ανθικά μοτίβα και σαβάτι, που, σε συνδυασμό με κεντημένες μαντίλες πλούσιες σε γεωμετρικό διάκοσμο, δημιουργούσαν ένα ολοκληρωμένο σύνολο. Τις σκάλωναν σε φέσια ή κωνικού σχήματος δερμάτινα καπέλα δημιουργώντας όγκο-δέος-σεβασμό, δηλώνοντας τη θέση τους μέσα στην μικρή κοινωνία του τσελιγκάτου. Το ίδιο περίτεχνος ήταν και ο κεφαλόδεσμος που φορούσαν οι Βλάχες της Αν. Μακεδονίας (Γραμμοστιάνες), αγγίζοντας πολλές φορές τα όρια της υπερβολής. Οι ηλικιωμένες βλάχες φορούσαν διπλά μαύρα μαντίλια, ενώ οι χήρες λευκή λωρίδα υφάσματος, ως σημείο αναγνώρισης και σεβασμού από τους υπόλοιπους.
Στα βλαχοχώρια της Πίνδου υιοθετήθηκαν φέσια σκέτα ή με μακριές χρυσές φούντες, διακοσμημένα με ασημένιους τεπέδες από φιλιγκράν και παράδες. Αργότερα, ο κεφαλόδεσμος απλοποιείται και οι γυναίκες της Πίνδου και της Ηπείρου αρχικά υιοθετούνε μεταξωτές μαντήλες με μπιμπίλα ολόγυρα που στη συνέχεια εξελίσσονται στα λεγόμενα κουκάκια: μαύρες μεταξωτές μαντίλες με πλούσια μπιμπίλα σε σκούρους χρωματισμούς, εν αντιθέσει με τα αντίστοιχα ζωηρόχρωμα «γκρέπια» ή «φλούδες», που φορούσαν χριστιανές και μουσουλμάνες της Αν. Μακεδονίας και Θράκης.
Δαδαλιάρης Ιωάννης
Ιστορικός Τέχνης
Γυναικείος κεφαλόδεσμος με κουκάκια, Σαμαρίνα Γρεβενών