Εισαγωγή
Στις ΗΠΑ, ένα από τα πιο εμβληματικά μνημεία που αναφέρονται στον εμφύλιο πόλεμο, ονομάζεται «Στιγμή Ελέους» και απεικονίζει ένα στρατιώτη να προσφέρει νερό σε έναν τραυματία του αντίπαλου στρατοπέδου. Αντίθετα η «λογική» των ελληνικών μνημείων που αναφέρονται στον ελληνικό εμφύλιο, αρχικά ήταν μονόπλευρη, με το μέρος των νικητών. Ακόμη κι εκείνα τα μνημεία που αναφέρονται στην Αντίσταση, επέβαλλαν όχι μόνο μια συγκεκριμένη αντίληψη για τη μνήμη της Αντίστασης, αλλά και μια μορφή λήθης, υπερτονίζοντας το ρόλο κάποιων κομματιών της και υπονομεύοντας το ρόλο άλλων. Αυτή η «λογική» ήταν μέρος της ευρύτερης ελληνικής κρατικής στρατηγικής: Στις δεκαετίες που ακολούθησαν το τέλος του Ελληνικού Εμφυλίου, παρατηρείται μια προσπάθεια εδραίωσης της στρατιωτικής νίκης του Εθνικού Στρατού σε βάρος του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, στη σφαίρα των ιδεών, από τους κυρίαρχους κρατικούς ιδεολογικούς μηχανισμούς. Οι θεσμοί μέσα από τους οποίους επιχειρήθηκε κάτι τέτοιο, περιελάμβαναν το σύστημα εκπαίδευσης, το στρατό, την εκκλησία, αλλά και πολλούς άλλους. Στο παρόν κείμενο υποστηρίζω ότι ένας ακόμη τρόπος με τον οποίο επιχειρήθηκε αυτή η εδραίωση ήταν και τα μνημεία που ανεγέρθηκαν μετά το τέλος του εμφυλίου και έχουν άμεσες ή έμμεσες αναφορές σε αυτόν. Επίσης, εξετάζω τους μετασχηματισμούς της συλλογικής μνήμης και τον αντίκτυπο που έχουν στο χώρο. Το ανά χείρας άρθρο βασίζεται σε επιτόπια εθνογραφική έρευνα και παρατήρηση, συνεντεύξεις ανοιχτού τύπου σε συνδυασμό με αρχειακή και βιβλιογραφική έρευνα.¹

Η παλαιότερη ονομασία των Ιωαννίνων, αλλά και η ονομασία τους στη Λάϊστα στην Βλάχικη γλώσσα μας
Πάντοτε άκουγα από τους Λαϊστινοΰς γονείς μου, αλλά και γενικότερα από όλους τους παλιούς συγχωριανούς μου, όταν αναφέρονταν στα Ιωάννινα να τα αποκαλούν, όταν συνομιλούσαν στην Βλάχικη γλώσσα μας, Ιάλνα.
Πίστευα λοιπόν μέχρι πρόσφατα, ότι το Ιάλνα ήταν η ονομασία των Ιωαννίνων στα Βλάχικα.
Κατά την ανάγνωση όμως του βιβλίου «ΦΕΟΥΔΑΡΧΙΚΗ ΗΠΕΙΡΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΕΣΠΟΤΑΤΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ» του Ν. Γ. Ζιάγκου εκδόσεως 1974 στη σελ. 60 με μεγάλη μου έκπληξη διαπίστωσα ότι Ιάλνα δεν ήταν η Βλάχικη ονομασία των Ιωαννίνων, αλλά παλαιότερη και μάλιστα η κατά τον 12° αιώνα ονομασία τους. Όπως αναγράφει ο συγγραφέας, με παραπομπές σε ιστορικούς, με το όνομα Ιάλνα αναφέρονταν τα Ιωάννινα από τον χαρακτηριζόμενο ως τον «μέγιστο των γεωγράφων του απωτάτου μεσαίωνος» Άραβα γεωγράφο Εντρισή (Muhammad al-Idrisi, 1100 - 1166), ο οποίος το χρονικό των περιηγήσεων του τα καταχώρησε στο επονομαζόμενο «Βιβλίο του Ρογήρου Β'» (Tabula Rogeriana) βασιλιά της Σικελίας, κατά παραγγελία του οποίου και το συνέγραψε.

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Το Παλαιοχώρι Συρράκου είναι ένα μικρό ορεινό χωριό, εκτεταμένο σε μια μεγάλη γεωργοκτηνοτροφική έκταση 22km², στις απότομες δυτικές υπώρειες της κεντρικής Πίνδου. Το χωριό εκτείνεται μεταξύ της οροσειράς της Πρίζας και του ελατόδασους του Βριζοτοπίου και συνορεύει με τα δημοτικά διαμερίσματα Προσήλιου, Μιχαλιτσίου, Ποτιστικών, Ανατολική και την κοινότητα Βαθυπέδου.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ-ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ
Κατά την τελευταία απογραφή του έτους 2011 υπήρχαν 66 μόνιμοι κάτοικοι. Το χωριό κατά την Τουρκοκρατία, και μέχρι το 1880, αποτελούσε ενιαία κοινότητα με το σημερινό Συρράκο, που υπάγονταν μαζί με τα άλλα γειτονικά χωριά στην επαρχία Μαλακασίου. Το Παλαιοχώρι χωρίστηκε από το Συρράκο το 1880 επί άρχοντα Γούλα Αναστασίου Τοπάλη (Γούλα Τάσιου), παρά τις επίμονες αντιρρήσεις των Συρρακιωτών που δεν ήθελαν το χωρισμό. Τα όρια των δύο κοινοτήτων μπήκαν στην κορυφή του Τσάρκου - Πρίζας - Πλίνου.

Εκλεκτοί προσκεκλημένοι, κυρίες και κύριοι, Φράτς Αρμούν γκίνι ανταμουσίμ.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω το Δ.Σ της Ομοσπονδίας μας και προσωπικά τον πρόεδρο Μιχάλη Μαγειρία για την τιμή που μου έκαναν να είμαι εισηγητής σε αυτή την αξιόλογη ημερίδα που γίνεται στα πλαίσια του 30^ου Παν. Ανταμώματος. Συμπληρώνονται φέτος 30 χρόνια από τη διοργάνωση του 1^ου Ανταμώματος Βλάχων, της πρώτης ουσιαστικά προσπάθειας οργάνωσης των συλλόγων μας σε δευτεροβάθμιο θεσμικό φορέα του Βλαχόφωνου Ελληνισμού, διαγράφοντας παράλληλα 30 χρόνια ζωής και δράσης της Ομοσπονδίας μας, αγώνων και προσφοράς στην υπόθεση του Βλαχόφωνου Ελληνισμού.
Στρογγυλή καθώς είναι η επέτειος, αξίζει τον κόπο να γίνει μία συνοπτική αναφορά στη ζωή, τον ρόλο και στις δραστηριότητες της Ομοσπονδίας μας.