Έπεσαν τα Γιάννινα, έπεσαν τα Γιάννινα, έπεσαν τα Γιάννινα. Οι πολεμικές επιχειρήσεις του 1912-1913 είχαν αναστατώσει την ήρεμη και ήσυχη καθημερινότητα των κατοίκων του χωριού μας.
Το παρακάτω κείμενο του Κουκουλιώτη δασκάλου Κώστα Λαζαρίδη είχε δημοσιευτεί το 1983 στο περιοδικό «το Ζαγόρι μας». Είχε γραφτεί με αφορμή τη συμπλήρωση, τότε, των 70 χρόνων από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων και της ευρύτερης περιοχής.
«Συμπληρώνονται φέτος εβδομήντα χρόνια από τότε που έσπασε η αλυσίδα της μακρόχρονης Τούρκικης σκλαβιάς και τυραννίας για τα Γιάννινα και κατά συνέπεια και για το Ζαγόρι μας. Εβδομήντα χρόνια από τότε που ο λαμπρός ήλιος της λευτεριάς φώτισε εθνικά το Ζαγορίσιο μας χώρο. Δικαιολογημένα πανηγυρίζουμε στις 21 του Φλεβάρη τη μέρα της χρονογύριστης Εθνικής μας χαράς. Πανηγυρίζουμε τη μέρα αυτή το χρονικό ορόσημο δυο διαφορετικών εποχών και εθνικών καταστάσεων. Χρονικό ορόσημο, που έκλεισε η σκληρή και μαύρη εποχή της Τουρκοκρατίας και άνοιξαν καινούριες σελίδες για την ιστορία του Ηπειρωτικού χώρου, σελίδες κάτω από τη σκιά της γαλανόλευκης. Χαιρετίζουμε πανηγυρικά αυτή τη μέρα σαν μέρα που παραδόθηκαν τα κλειδιά του Μπιζανίου στα νικηφόρα Ελληνικά στρατεύματα που ύψωσαν τη σημαία στα θρυλικά Γιάννινα απ’ όπου σκόρπισε αυτή στον Ηπειρωτικό αέρα τα μηνύματα της λευτεριάς και της μεγάλης Εθνικής χαράς.
Η εγκατάσταση των Μοσχοπολιάνων Βλάχων στον χώρο της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Η παρούσα εισήγηση τοποθετείται ακριβώς στο σημείο εκείνο που οι συντεταγμένες του χώρου και του χρόνου «συναντώνται» στα εδάφη της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης του 18ου αιώνα. Την περίοδο δηλαδή, κατά την οποία το στέμμα των Αψβούργων μοναρχών, μετά από μια σειρά μακροχρόνιων μαχών, συνθηκολογεί τελικά με την παραπαίουσα αυτοκρατορία των Οθωμανών δημιουργώντας νέους όρους στην καθημερινή ζωή χιλιάδων ανθρώπων. Εκεί ακριβώς λοιπόν, σε εκείνο το τέμνον σημείο, που δημιουργείται, πρέπει να αναζητήσουμε και να προσπαθήσουμε να ερμηνεύσουμε τη Μοσχοπολίτικη παρουσία στην περιοχή της Βαλκανικής και της Κεντρικής Ευρώπης.
Ο χάρτης της ιστορικής αφήγησης, στο μακρύ ταξίδι των Μοσχοπολιτών, έχει ως αφετηρία το οροπέδιο που ενώνει τα βουνά της Όπαρης και της Οστροβίτσας, στα δυτικά των λιμνών Πρεσπών και της Αχρίδας1 . Οι πολύβοοι και πολυσύχναστοι δρόμοι των καραβανιών και των κιρατζίδων2 , στις εμπορικές διακλαδώσεις των οποίων αναπτυσσόταν ένα πολυεδρικό σύστημα εθνικών, κοινωνικών, οικονομικών και θρησκευτικών αξόνων, προκάλεσαν πολύ νωρίς το ενδιαφέρον των Μοσχοπολιτών.
ΕΚ ΛΑΡΙΣΣΗΣ 10 Δεκεμβρίου 1892 Ιδιαιτέρα ανταπόκρισης «Φωνής της Ηπείρου»
Ειδήσεις εκ Σαμμαρίνης - Λεπτομερέστεραι πληροφορίαι περί των προς τους Ρωμούνους συμπλοκών των κατοίκων - Ολόκληρον σχολείον μετά των μαθητών και διδασκάλων ανάστατον - Εύγε σας, Σαμμαρινιώται
Εί και ο επί συκοφαντίαις διακεκριμένος περιβόητος ηγέτης της ανά την Ήπειρο-Μακεδονίαν επιπολαζούσης Ρωμουνικής σπείρας Απόστ. Μαργαρίτης εκίνει πάντα λίθον όπως επέμβη εις τα της ευάνδρου Σαμμαρίνης και δια του εν Γρεββενοίς διαρκώς διαμένοντος πράκτορος προδότου Ζήση Βουβουσιώτου κατεβασανίζει τους ατυχείς Σαμμαριναίους διαβάλων αυτούς προς τας αυτόθι Τουρκικάς αρχάς αίτινες τυφλοίς όμμασι δίδουσαι πίστιν εις τους ψευδείς λόγους του υπούλου κατεβίβαζον τους αναιτίους και αθώους εκείνους ορεινούς άνδρας εκ του ευκραεστάτου κλίματος της Σαμμαρίνης εν ώρα θέρους εις το λίαν μισητόν και ανυπόφερτον αυτοίς νοσώδες κλιμα των Γρεββενών, ένθα ριπτόμενοι εις σκοτεινάς και αθλιεστάτας ειρκτάς εσήποντο ανεχόμενοι μυρίας κακώσεις, επί τω λόγω ότι συνεννοούνται μετά της Ελλ. Κυβερνήσεως και έχουσιν επαναστατικούς σκοπούς, ουδέν όμως ηδυνήθη να φέρη αποτέλεσμα.