ΕΚ ΖΑΓΟΡΙΟΥ
9 Νοεμβρίου 1892
(Ἰδιαιτέρα ἀνταπόκρισις τῆς Φωνῆς τῆς Ἠπείρου)
Οἱ Ρωμοῦνοι - Ἁρπαγὴ παίδων - Συκοφαντίαι γονέων - Ὑποχώρησης ἑλληνικοῦ στοιχείου - Οἱ διδάσκαλοι Λεσνίτσης καὶ Βωβούσης.
Οἱ Ρωμοῦνοι, οἵτινες ἕως τώρα περιωρίζοντο μόνον εἰς ἁρπαγὰς ναῶν καὶ σχολείων, ἤδη ἀνέπτυξαν εἶδος τί μανίας πρὸς ἁρπαγὴν παίδων. Μετ' ἐκτάκτου ἐνδιαφέροντος παρατηροῦνται παρακολουθοῦντες τᾶς προόδους τῶν εἰς τὰ ἑλληνικὰ σχολεῖα φοιτώντων βλαχοπαίδων καὶ μεταχειρίζονται καὶ παρ' αὐτοὶς καὶ παρὰ τοὶς γονεύσιν αὐτῶν πᾶν κολακευτικὸν καὶ δελεαστικὸν μέσον, ἰδίως χρήματα, πρὸς προσηλυτισμὸν αὐτῶν. Ἰδίως μεγάλην ἐνδεικνύουσιν ἐπιθυμίαν ἴνα προσελκύσωσιν εἰς τὰ δύκτια τῶν τοὺς ἐκ τοῦ γυμνασίου Ἰωαννίνων ἀποφοιτώντας, εἰς τοὺς ὁποίους ὑπόσχονται ἐπὶ ἁδρὰ μισθοδοσία διδασκαλικᾶς καὶ δημοσῖας θέσεις, εἴτε δωρεὰν σπουδᾶς εἰς Βλαχὶαν καὶ Εὐρώπην. Ἐννοεῖται ὅμως ὅτι ὡς ἐπὶ τὸ πλέιστον ἐνταύθα ἀποτυγχάνουν οἱ δύσμοιροι! Ἀλλὰ τότε, ἀντὶ νὰ ὑποχωρήσουν, ἀλλάζουσι τὴν ἀλωπεκῆν καὶ μὲ μορφὴν τίγρεως προσέρχονται εἰς τᾶς κυβερνητικᾶς ἀρχὰς καὶ συκοφαντοῦν κατὰ διαφόρους τρόπους τοὺς γονεῖς τῶν παίδων.
Πρόκειται για τη συναγωγή των δημοσιεύσεων που αναφέρονται στην οικογένεια, στη συγγένεια και στον γάμο. Στηρίζονται σε αρχειακή έρευνα και στη μέθοδο της εθνοϊστορίας, σε επιτόπια εθνογραφική έρευνα / συμμετοχική παρατήρηση με τη μέθοδο της κοινωνικής ανθρωπολογίας και σε αξιοποίηση του πλουσιότατου λαογραφικού υλικού, κυρίως χειρόγραφες συλλογές, που εναπόκεινται στο Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών και στο Σπουδαστήριο Λαογραφίας της Φιλοσοφικής Σχολής που Πανεπιστημίου Αθηνών.
Το θεωρητικό και το ερμηνευτικό πλαίσιο των μελετών είναι η εθνολογία και η κοινωνική ανθρωπολογία. Γίνεται δηλαδή προσπάθεια να επισημανθούν οι τοπικές και οι εθνικές/εθνοτικές ιδιαιτερότητες, ώστε να σχηματισθεί μια σαφής εικόνα για το θέμα. Παράλληλα το ερμηνευτικό σχήμα επεκτείνεται σε μια δομολειτουργική/κοινωνιολογική προσέγγιση των δομών και των μορφών του οικογενειακού/συγγενειακού συστήματος, με εστίαση στις οικογενειακές και γαμήλιες στρατηγικές και στο κοινωνικό φύλο.
ΕΚ ΣΕΡΒΙΩΝ
1 Νοεμβρίου 1892
(Ἰδιαιτέρα ἀνταπόκρισις τῆς Φωνῆς τῆς Ἠπείρου)
Ἐπιθέσεις Ρωμούνων καθ' ἱερέως - Παπαζήσης, Παπακώστας, Παπαγιάννης - Συμπλοκή - Ἡ γενειὰς τοῦ Ρωμούνου Παπαγιάννη - Ἐκβίασις ἐκκλησίας.
Τελευταίως, καθ' ἢν ἐποχὴν ἐτοιμάζοντο οἱ Σαμμαρινιῶται νὰ κατέλθωσι πρὸς παραχείμασιν εἰς Θεσσαλίαν, Μακεδονίαν καὶ Ἤπειρον, ἔτεραι ταραχαὶ ἔλαβον χώραν μεταξὺ αὐτῶν καὶ ὀπαδῶν τῆς Ρωμουνικῆς προπαγάνδας. Ἀρχηγοὶ τῆς προπαγάνδας ἐνταύθα θεωροῦνται κάποιοι Παπαγιάννης καὶ Παπακώστας. Ὁ Παπαγιάννης εἶναι ὄνομα καὶ πράγμα παπάς, ἄνθρωπος σκαιοῦ καὶ κακούργου χαρακτῆρος, ὅστις μετὰ τὴν ἀποσκίρτησίν του εἰς τὴν προπαγάνδαν, παρ' ἢς ἐμυήθη τὰ τοῦ καθολικισμοῦ, κατέστη τόσον αἱμοβόρος καὶ φοβερὸς ὥστε οἱ συμπατριῶται τοῦ τὸν ἐπωνόμασαν βλαχιστὶ Παπά-Λοῦπον, ὁ ἔστι μεθερμηνευόμενον Παπά-Λύκον. Ὁ δὲ Παπακώστας, ὀνόματι Ζήσης, εἶνε γόνος παπὰ ἀπὸ τὴν μαύρην βαφὴν τοῦ δέρματός του, ἀπὸ τὸ ὠστεῶδες καὶ ρικνὸν σῶμα του, καὶ ἀπὸ τὸ ἄγριον καὶ κακοηθὲς βλέμμα του, εὐθὺς ἅμα τὸν ἀντικρύση τὶς κατανοεῖ τὴν κακοῦργον ψυχήν, ἢν περικλείει ἐντός του.
Η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κυριακίδη τη νέα επιστημονική μελέτη της Αρμάνοι Φύλακες της Μακεδονίας, που αφιερώνεται εις μνήμην Ευαγγέλου Αβέρωφ-Τοσίτσα άρχοντος.
Συγγραφέας της είναι ο Αρμάνος Πρόεδρος της Ε.Μ.Σ. Νικόλαος Ι. Μέρτζος, ο οποίος ήδη έχει αφιερώσει στη Βλαχόφωνη Ρωμιοσύνη μας πολλά άλλα εμβληματικά βιβλία του και δοκίμια. Στις 400 σελίδες του εξιστορεί τη συμβολή των Αρμάνων Βλάχων στον Μακεδονικό Αγώνα με εκατοντάδες αδιάσειστα τεκμήρια: διπλωματικά, πολιτικά και εκκλησιαστικά έγγραφα, απομνημονεύματα Μακεδονομάχων, επίσημες αναφορές των Ελληνοβλαχικών Κοινοτήτων της Μακεδονίας, μαρτυρίες Βουλγάρων, Ρουμάνων, Οθωμανών και Ευρωπαίων, εκθέσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αναμνήσεις επιζώντων, ειδικές επιστημονικές μελέτες για την ελληνική Παιδεία κ.ά.
Όλα τα τεκμήρια μαρτυρούν ότι κατά την κρίσιμη περίοδο 1903-1908, υπό εχθρική οθωμανική κυριαρχία, οι Αρμάνοι φρούρησαν αποφασιστικά τη Μακεδονία επειδή: