Ο τίτλος της ανακοίνωσης παραπέμπει απευθείας και στην απάντηση. Το ερώτημα συνεχίζει να απασχολεί τους ειδικούς ερευνητές των δημογραφικών κινήσεων των πληθυσμών.
Η παραδοχή της μετακίνησης βλάχικων πληθυσμών από τις μητροπολιτικές βλάχικες εστίες στην Πίνδο, κατά τους νεότερους χρόνους, είναι γεγονός κοινά παραδεκτό. Η ταύτιση της προέλευσής τους από συγκεκριμένους οικισμούς του πινδικού χώρου συναντά δυσκολίες εξαιτίας της έλλειψης γραπτών ειδήσεων. Ωστόσο θα μπορούσαμε να αναζητήσουμε απαντήσεις στις βοηθητικές ιστορικές επιστήμες, όπως η γενεαλογία. Στην περίπτωση που μας απασχολεί θεωρούμε ότι έχει ιδιαίτερη σημασία η κατεύθυνση αυτή της σχετικής έρευνας. Αν αναλογιστούμε τη συγκρότηση του τσελιγκάτου, τις βλάχικες κοινωνικές δομές, τη σημασία και το ρόλο της οικογένειας, τότε οι προφορικές παραδόσεις εντασσόμενες στο ιστορικό τους πλαίσιο μας επιτρέπουν την προσέγγιση του ζητήματος σε άλλη βάση. Από τα τέλη του 19°° αιώνα η φωτογραφία αποτελεί σημαντικό τεκμήριο για τη διερεύνηση των πολλαπλών πτυχών του βλάχικου βίου.
Για να επιστρέφουμε όμως στο βασικό ζήτημα της συγκρότησης των βλάχικων εγκαταστάσεων στα Πιέρια θα πρέπει να δεχτούμε την ουσιαστική συνεισφορά των πληθυσμών που προήλθαν από την Πίνδο. Οι κάτοικοι πολλών χωριών αναγκάστηκαν να μετακινηθούν εξαιτίας της αντιπαράθεσης τους με τους κυρίαρχους Οθωμανούς, πιθανότατα μετά τη σύγκρουση του σουλτάνου με τους χριστιανούς σπαχήδες κι ιδιαίτερα ανάμεσα στα 1611 με 1659.
Ιδιαίτερα στην περίπτωση της Φτέρης και της Καρίτσας, η μετακίνηση εκεί των ομάδων κυρίως από τη Μηλιά αλλά και το σημαντικό γεωργικό/δασικό οικισμό Καρίτσα του Περιβολιού πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Μια διεξοδική έρευνα της γενεαλογίας των οικογενειών που συγκρότησαν τους οικισμούς αυτούς (από τον 17° αιώνα και μετά) θα βοηθούσε σημαντικά στην απάντηση του ερωτήματος. Τόσο η Μηλιά (Αμέρου) όσο κι ο κατεστραμμένος σήμερα οικισμός Καρίτσα του Περιβολιού αναφέρονται σε βυζαντινά αυτοκρατορικά έγγραφα του 14ου αιώνα. Από σουλτανικά έγγραφα γνωρίζουμε τη διάλυσή τους μετά τα γεγονότα του Διονυσίου του Φιλοσόφου, του Νεομάρτυρα επισκόπου Τρίκκης. Η έξοδος των πληθυσμών των οικισμών αυτών σύμφωνα με την ιστορική έρευνα ακολούθησε διαδρομές προς τα βορειοανατολικά. Οι προφορικές παραδόσεις επιβεβαιώνουν αυτή την κατεύθυνση. Αργότερα ο σουλτάνος εξέδωσε διάταγμα για την επιστροφή των φυγάδων στις αρχικές τους εστίες. Εξηγείται έτσι η επιστροφή ενός μέρους απ' αυτούς και έτσι γίνονται κατανοητές οι παραδόσεις ότι από τη Φτέρη ήρθαν στη Μηλιά έποικοι. Στην πραγματικότητα επρόκειτο για επιστροφή των πρώην φυγάδων κι όσων είχαν δημιουργήσει οικονομικοκοινωνικές σχέσεις μαζί τους.
Ένα επιπλέον στοιχείο υπέρ της στενής σχέσης ανάμεσα στα δύο χωριά ίσως να είναι και η ύπαρξη και στα δυο, εκκλησιών αφιερωμένων στους ίδιους αγίους. Στη Φτέρη όπως και στη Μηλιά υπήρχαν κάποτε τρεις εκκλησίες, της Κοίμησης της Θεοτόκου ή της Παναγίας, του Αγίου Αθανασίου και ένα εξωκλήσι στο όνομα του Αγίου Νικολάου, αν και στη Φτέρη υπάρχει εκκλησία και στο όνομα της Αγίας Παρασκευής όπως και σε τόσα άλλα βλαχοχώρια.
Τα δυο χωριά το 1972 αδελφοποιήθηκαν με πρωτοβουλία του Βασίλη Πιτσιάβα, προέδρου τότε της Κοινότητας Καρίτσας.
Απόσπασμα από την εισήγηση του Γεν. Γραμματέα Π.Ο.Π.Σ. ΒΛΑΧΩΝ, Μαγειρία Μιχάλη,
Καθηγητή Πληροφορικής, στο 10° Συμπόσιο Ιστορίας, Λαογραφίας, Βλάχικης Παραδοσιακής Μουσικής και Χορών.
Σάββατο 17 Μαΐου 2008.
Συνεδριακό Κέντρο Δήμου Κατερίνης.
Μηλέα Μετσόβου - Καρίτσα Πιερίας. Από την Πίνδο στα Πιέρια
1972. Μηλιά. 20 Μαΐου. Την ημέρα εκείνη η Καρίτσα Πιερίας και η Μηλιά Μετσόβου αδελφοποιήθηκαν. Κάτοικοι και των 2 χωριών ποζάρουν σε αναμνηστική φωτογραφία. Από αριστερά: 2ος Ιωάννης Πιτσιάβας, Διονύσιος Πατρής, Στέργιος Ευαγγέλου, ο ιερέας του χωριού Απόστολος Νιτσοτόλης, Βασίλειος Πιτσιάβας (Πρόεδρος Κοινότητας Καρίτσας Πιερίας), Κυριάκος Διδασκάλου (Πρόεδρος Κοινότητας Μηλιάς), 2 τελευταίοι: Ιωάννης Παπαστεργίου, Αστέριος Καλαμπούκας.
1972. Μηλιά. Από αριστερά μπροστά: Χρηστός Γκάμας, Αστέριος Δαλαμήτρας (Καρίτσα), Θωμάς Παντζιάλας (Καρίτσα), Γρηγόριος Κυργοτάσης, Αθανάσιος Μπατσογιάννης (Καρίτσα).
1972. Μηλιά. Φωτογραφία κατοίκων (Μηλιάς - Καρίτσας) μετά την τελετή της αδελφοποίησης.
2004. Καρίτσα Πιερίας. Μηλιώτες τραγουδούν βλάχικα τραγούδια στην πλατεία του χωριού. Από αριστερά πίσω: Ελένη Γ. Κοργοτάση, Αθανάσιος Τανανάτσος, Δημήτριος Α. Κοοτελίδας, Βασίλειος Σούλιος, Γρηγόριος Κυργοτάσης. Μπροστά: Μιλτιάδης Πλαχούρας, Βασιλική Ντούκα, Ελένη Πολίτσου, Ελένη Πουρνάρα, Χρήστος Γκάμας (ντέφι), Στέργιος Πουρνάρας (κλαρίνο).