1. Εισαγωγή
Αυτή η εργασία εντάσσεται στο πλαίσιο των μελετών που σχετίζονται με τη γλωσσική πολιτική και τον γλωσσικό σχεδιασμό [1] . Eιδικότερα εντάσσεται στα πλαίσια του γλωσσικού προγραμματισμού, όπως ορίζεται από τον Cooper (1996: 31) και «αφορά ηθελημένες προσπάθειες να επηρεαστεί η συμπεριφορά των άλλων ως προς την απόκτηση, τη δομή ή τη λειτουργική κατανομή των γλωσσικών τους κωδίκων».
Βλάχικη γλώσσα
Η ανάγνωση και η μελέτη διάφορων βλάχικων λεξικών και η επιθυμία νέων του χωριού μας να καταγραφούν λέξεις της λαλιάς των προγόνων μας, μου έδωσαν το έναυσμα για την σύνταξη αυτού του απλού λεξικού.
Με τον τίτλο «ΠΟΝΟΙ ΚΑΙ ΚΑΗΜΟΙ» πρωτοδημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Λαϊστινά Νέα» σε δύο συνέχειες στα τεύχη 28 και 30 έτους 2004, δύο συναρπαστικά αρμάνικα (βλάχικα) αφηγήματα, με συντάκτη - αφηγητή τον Δημήτρη Νικ. Καπέτση, τον αλησμόνητο συμπατριώτη μας λόγιο και συνάδελφό μου δικηγόρο, που είχα απομαγνητοφωνήσει, εγγραμματίσει και μεταφράσει στα ελληνικά από μια κασέτα του.
Εισαγωγικά
Α. Η διαμόρφωση της κουτσοβλαχικής γλώσσας
1. Στα πλαίσια του γλωσσικού χάρτη του ελλαδικού χώρου εντάσσεται και η κουτσοβλαχική γλώσσα1 που πλέον σήμερα δεν λειτουργεί όπως παλαιότερα και ούτε έχει τη δυναμική της διαφοροποίησης και επισήμανσης του συγκεκριμένου πληθυσμιακού τμήματος που τη μιλά. Τα άτομα δηλαδή που τη χρησιμοποιούν, οι αποκαλούμενοι από τη γλωσσολογική επιστήμη Κουτσόβλαχοι2, ελαττώνονται στον αριθμό και δεν τα συναντούμε σε συγκεκριμένους οικισμούς. Έτσι η κουτσοβλαχική γλώσσα, που έτσι κι αλλιώς πάντοτε αποτελούσε μια γλωσσική μειονότητα, σήμερα χάνει έστω και αυτή τη «μειονοτική της αυτοτέλεια» και φθίνει καθημερινά μέχρι το βαθμό της εξαφάνισής της, όπως θα προκύψει από τις διαπιστώσεις αυτής της εργασίας.
Για την ιστορία του πράγματος όμως, τη διαχρονική θεώρηση και τη διευκόλυνση της μελέτης της σημερινής γλωσσολογικής κατάστασης της κουτσοβλαχικής γλώσσας, καθώς και άλλων συναφών παραμέτρων (ιστορικών, εθνολογικών, λαογραφικών, κοινωνιολογικών και γλωσσογεωγραφικών), που αφορούν τον κουτσοβλαχικό πληθυσμό, θα δοθεί ένα σύντομο διαγραμματικό πλαίσιο.