Οι ανθρώπινες κοινωνίες χαρακτηρίζονται από μεγάλη προσαρμοστικότητα στο φυσικό περιβάλλον, ενώ αξιοποιούν όλους τους διαθέσιμους πόρους, προκειμένου να προμηθευτούν τα αναγκαία για την επιβίωσή τους. Με άλλα λόγια, οι οικονομίες και οι κοινωνίες προσαρμόζονται στους γεωγραφικούς και οικολογικούς όρους, που τους έχουν τεθεί εξαρχής.
Ως πεδίο της μελέτης επελέγη η Κοινότητα Κεφαλόβρυσου. Η επιλογή της συγκεκριμένης κοινότητας ως χώρου εντοπισμού των πληροφορητών υπήρξε αποτέλεσμα μιας μελέτης της παλιννόστησης που περιέλαβε και τις 309 κοινότητες και τους 4 δήμους του Νομού Ιωαννίνων. Η μελέτη εκείνη στόχευε, εκτός των άλλων, και στην καταγραφή ορισμένων κοινωνικών και δημογραφικών μεγεθών του παλιννοστούντος πληθυσμού που επέστρεψε στο νομό μετά το 1973, όταν δηλαδή η επιστροφή των μεταναστών άρχισε να υπερκαλύπτει την έξοδο.
Σύμφωνα με ανεπίσημα στοιχεία της Κοινότητας κατά τη δεκαπενταετία 1960-1974 μετανάστευσαν από το Κεφαλόβρυσο στη Γερμανία περίπου 800 άτομα. Στον αριθμό αυτό συμπεριλαμβάνονται οι μετανάστες εργαζόμενοι και τα παιδιά τους. Σε συνδυασμό με τα δεδομένα της προαναφερόμενης έρευνας υπολογίζεται ότι το 1/3 περίπου των μεταναστών του χωριού έχει επιστρέψει από το εξωτερικό. Από το σύνολο των παλιννοστούντων το 71.6% έχει εγκατασταθεί μόνιμα στην κοινότητα, ενώ μόνο το 13.8% έχει επιλέξει ως τόπο διαμονής την πόλη των Ιωαννίνων.
Σε απόσταση 2 χλμ. νοτιοδυτικά του χωριού Κλεινός (Κλεινοβός) Καλαμπάκας, στο βουνό Τριγγία ή Μπάμπα των ανατολικών υπωρειών της Πίνδου, σε υψόμετρο 1.160 μέτρων, βρίσκεται ο ναός των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, άλλοτε καθολικό της μονής Κλεινού.
Οι μετακινήσεις των ανθρώπων ανάμεσα σε διαφορετικές χώρες, που έχουν πάρει τεράστιες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια, δεν είναι εντελώς νεότερο φαινόμενο. Ορισμένες οικονομικές δραστηριότητες ήταν πάντα συνδεδεμένες με μακρινές διαδρομές που κάλυπταν μεγάλη γεωγραφική έκταση.
Αφορμή γι’ αυτή τη μελέτη μου έδωσε ένα γεγονός που συνέβη κατά την επιτόπια ερευνά μου στο χωριό Κεφαλόβρυσο (Μετζιτιέ) Πωγωνίου. Σε μια στιγμή συζητώντας με ηλικιωμένους πληροφορητές στο καφενείο, χρησιμοποίησα τον όρο «Αρβανιτόβλαχοι» για τους κατοίκους του χωριού.
