Η παρούσα εργασία βασίζεται στο δίπολο Μοσχόπολη-Miskolc, με επίκεντρο τις βαθύτατες αλλαγές που συνέβησαν στον εθνικό φυσιογνωμικό ιστό των Βλάχων, στην οικονομική και κοινωνική πραγματικότητά τους.
Ανασφαλείς έπειτα από την ήττα τους στο µέτωπο της Αλβανίας οι Ιταλοί ανέχτηκαν, αδιαφόρησαν ή θώπευσαν επίδοξους που επιθυµούσαν οικονοµική ευαρέσκεια, διευκολύνσεις, εξουσία ή µεγαλεία.
Χειμώνιασε. Χιόνια πολλά σ' τα κορφοβούνια πέφτουν, Ρεύουν τα φύλλα των κλαριών, ξισκιώνουν τα λογγάρια,
Θολώνουν η νεροσυρμές, η βρύσες κρουσταλλιάζουν κ' οι τσελιγγάδες κουβαλούν σ' τους κάμπους τα κοπάδια.
Όταν λέμε Βασιλόπιτα στη Λάιστα δεν εννοούμε ένα αφρόψωμο τύπου κέικ αλλά μια πραγματική κρεατόπιτα με πράσα.
Υπάρχει η άποψη, ευρύτατα διαδεδομένη και σε πολλές εγκυκλοπαίδειες διατυπωμένη, ότι τάχα η Βλάχικη γλώσσα προέρχεται από τη Λατινική, όπως και η Ιταλική, η Γαλλική, η Ιβηρική, η Πορτογαλική, οι γλώσσες της Λατινικής Αμερικής, η Ρουμάνικη κ.α.
Ήταν Σάββατο 18 Δεκεμβρίου του 1943. Μια καθημερινή ημέρα για τους φιλήσυχους Καλαρρυτινούς κτηνοτρόφους και τις οικογένειές τους, στην Γκιούλμπερη.
