Το 1854 ξέσπασε ο Κριμαϊκός Πόλεμος και τα γεγονότα του επηρέασαν το νεοσύστατο ακόμη ελληνικό κράτος. Προσπαθώντας να εκμεταλλευτούν τα πολιτικά και στρατιωτικά σύμβαντα οι ιθύνοντες της Αθήνας ξεσήκωσαν τους χριστιανούς κατοίκους της Θεσσαλίας, της Ηπείρου και της Νότιας Μακεδονίας ελπίζοντας πως θα μπορούσαν να επεκτείνουν τα σύνορα της μικρής τότε Ελλάδας που έφτανε από τον Παγασητικό μέχρι τον Αμβρακικό κόλπο.
Η επαναστατική κίνηση χαρακτηριζόταν από έλλειψη κατάλληλης οργάνωσης και υποστήριξης από τις Ευρωπαϊκές δυνάμεις. Έτσι οι Τούρκοι μπόρεσαν να εξουδετερώσουν την κίνηση σχεδόν από την γέννηση της. Ένας από τους υποστηρικτές της επανάστασης ήταν και ο Θεόδωρος Ζιάκας, απόγονος της οικογένειας των αρματολών της περιοχής των Γρεβενών και στενός συνεργάτης των βλάχων της περιοχής. Καθώς οι επαναστατικές κινήσεις φαίνεται πως εκδηλώθηκαν μέσα στην άνοιξη του 1854, τα φαλκάρια από τα διάφορα ημινομαδικά βλαχοχώρια κατά μήκος της Βόρειας Πίνδου βρίσκονταν ακόμη στα θεσσαλικά χειμαδιά.
Ιστορίες - γεγονότα
Πότε ακριβώς ιδρύθηκε το χωριό Δίστρατο (πρώην Μπριάζα ή Βριάζα) αγνοούμε. Πρέπει όμως να ήταν εδώ παλιός οικισμός, διότι στη Ρωμαϊκή εποχή υπήρχε παραποτάμιος δρόμος που ερχόταν κατ ευθείαν από την Κόνιτσα μέσα από τα στενά του Στομίου και του Αώου και πήγαινε προς την Σμίξη και τα Γρεβενά. Η παράδοση λέει πως υπήρχαν και μεταλλεία χρυσού στη γειτονική περιοχή Περιβολιού που εκμεταλλευόταν οι Ρωμαίοι.
Στον Κάτω Μαχαλά του Διστράτου βρέθηκαν τάφοι βυζαντινής καθώς και ρωμαϊκής ή αρχαίας εποχής στους οποίους ήταν θαμμένοι πολεμιστές με τα όπλα τους τα οποία φυσικά έπεσαν σε χέρια αρχαιοκάπηλων και εξαφανίστηκαν. Συγκεκριμένα δε στα θεμέλια του σπιτιού του Αλέξη Θώμου στο μεσαίο μαχαλά, βρέθηκαν περί το 1930 : δόρατα, αγγεία κλπ. που είχαν βέβαια την ίδια τύχη.
Το Σάββατο της 10ης Ιουλίου 1943 μια μέρα αποφράς για τους κατοίκους του Κεφαλοβρύσου και τούτο διότι τότε οι Γερμανοί Ναζιστές του Χίτλερ εν ονόματι της νέας τάξης πραγμάτων, έμπαιναν για πρώτη και τελευταία φορά στο μικρό τότε Κεφαλόβρυσο, συνελάμβαναν 18 Κεφαλοβρυσίτες, 3 άλλους εντοπίτες και με πρωτοφανή κυνικότητα τους έκαιγαν ζωντανούς μέσα σε δύο σπίτια του χωριού. Κουρμπάνι στην Ελλάδα και τις πανανθρώπινες αξίες της τιμής, της Ελευθερίας και αξιοπρέπειας. Το μπρότζι των βλάχων του Κεφαλοβρύσου στην Πατρίδα.
Η ανάμνηση εκείνου του γεγονότος προκαλεί ακόμα φρίκη και αποτροπιασμό, αλλά και πολλά ερωτηματικά, καθώς ακόμα δεν μπορούμε να καταλάβουμε, παρόλο που πέρασαν εξήντα χρόνια από τότε, ποιός ήταν ο λόγος εκείνης της αιματοχυσίας.
Είναι γνωστό σε όλη την ανθρωπότητα ότι η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση σε θυσίες υπέρ της ελευθερίας.