Πότε ακριβώς ιδρύθηκε το χωριό Δίστρατο (πρώην Μπριάζα ή Βριάζα) αγνοούμε. Πρέπει όμως να ήταν εδώ παλιός οικισμός, διότι στη Ρωμαϊκή εποχή υπήρχε παραποτάμιος δρόμος που ερχόταν κατ ευθείαν από την Κόνιτσα μέσα από τα στενά του Στομίου και του Αώου και πήγαινε προς την Σμίξη και τα Γρεβενά. Η παράδοση λέει πως υπήρχαν και μεταλλεία χρυσού στη γειτονική περιοχή Περιβολιού που εκμεταλλευόταν οι Ρωμαίοι.
Στον Κάτω Μαχαλά του Διστράτου βρέθηκαν τάφοι βυζαντινής καθώς και ρωμαϊκής ή αρχαίας εποχής στους οποίους ήταν θαμμένοι πολεμιστές με τα όπλα τους τα οποία φυσικά έπεσαν σε χέρια αρχαιοκάπηλων και εξαφανίστηκαν. Συγκεκριμένα δε στα θεμέλια του σπιτιού του Αλέξη Θώμου στο μεσαίο μαχαλά, βρέθηκαν περί το 1930 : δόρατα, αγγεία κλπ. που είχαν βέβαια την ίδια τύχη.
Ιστορίες - γεγονότα
Το Σάββατο της 10ης Ιουλίου 1943 μια μέρα αποφράς για τους κατοίκους του Κεφαλοβρύσου και τούτο διότι τότε οι Γερμανοί Ναζιστές του Χίτλερ εν ονόματι της νέας τάξης πραγμάτων, έμπαιναν για πρώτη και τελευταία φορά στο μικρό τότε Κεφαλόβρυσο, συνελάμβαναν 18 Κεφαλοβρυσίτες, 3 άλλους εντοπίτες και με πρωτοφανή κυνικότητα τους έκαιγαν ζωντανούς μέσα σε δύο σπίτια του χωριού. Κουρμπάνι στην Ελλάδα και τις πανανθρώπινες αξίες της τιμής, της Ελευθερίας και αξιοπρέπειας. Το μπρότζι των βλάχων του Κεφαλοβρύσου στην Πατρίδα.
Η ανάμνηση εκείνου του γεγονότος προκαλεί ακόμα φρίκη και αποτροπιασμό, αλλά και πολλά ερωτηματικά, καθώς ακόμα δεν μπορούμε να καταλάβουμε, παρόλο που πέρασαν εξήντα χρόνια από τότε, ποιός ήταν ο λόγος εκείνης της αιματοχυσίας.
Είναι γνωστό σε όλη την ανθρωπότητα ότι η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση σε θυσίες υπέρ της ελευθερίας.
Η Κουτσούφλιανη (Παναγία Τρικάλων), βλαχοχώρι της ορεινής Καλαμπάκας του νομού Τρικάλων, βρίσκεται στα σύνορα Θεσσαλίας-Ηπείρου-Μακεδονίας, στις πηγές του Πηνειού, σαράντα χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Καλαμπάκας και τριανταπέντε χιλιόμετρα ανατολικά του Μετσόβου. Έχει πλούσιο δάσος, οξιάς και πεύκης με όλες τις αποχρώσεις του πρασίνου, σπαρμένο με ξωκλήσια.
Το χωριό αυτό απελευθερώθηκε από τους Τούρκους το 1881 μετά τη συνθήκη του Βερολίνου μαζί με όλη τη Θεσσαλία. Τον Μάρτιο-Απρίλιο του 1897 η Κουτσούφλιανη έγινε το ορμητήριο και το καταφύγιο των 2600 αγωνιστών της Εθνικής Εταιρείας οι οποίοι εισέβαλαν στην Τουρκοκρατούμενη τότε Μακεδονία και έδωσαν σκληρές μάχες με τους Τούρκους.