«Η Ελλάς έσβησε και θα αναζήση η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία», έλεγαν οι ιταλόφρονες Βλάχοι της Επαρχίας Γρεβενών μετά την κατάληψη της περιοχής από τους Ιταλούς, κατά τους μάρτυρες κατηγορίας στη δίκη των Βλάχων δωσίλογων το 1946 στη Λάρισα.
Ιστορίες - γεγονότα
α) Οι Κουτσόβλαχοι στην Ελλάδα
Περί της καταγωγής των Κουτσόβλαχων υπάρχουν πολλές και διαφορετικές απόψεις. Όταν άρχισε ο πυρετός στη Μακεδονία, η Ρουμανία στηρίχτηκε σε μία απ' αυτές -κατά την οποία οι Κουτσόβλαχοι είναι Ρουμάνοι που κατέφυγαν στο νότο για να ξεφύγουν από τις βαρβαρικές επιδρομές1- για να χρησιμοποιήσει τη μειονότητα ως όργανο της εξωτερικής της πολιτικής.
Τον Νοέμβριο του 1940, λίγες μόνο μέρες μετά την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, οι ελληνικές αρχές ασφαλείας ξεκίνησαν μια σειρά συστηματικών συλλήψεων συγκεκριμένων προσώπων από διάφορα βλαχοχώρια της Πίνδου, για να τους μεταφέρουν σε νοτιότερες περιοχές της χώρας.
Η ρουμανική προπαγάνδα, η οποία είχε αρχίσει τη δράση της στις βλαχόφωνες περιοχές της Μακεδονίας και της Ηπείρου από τη δεκαετία του 1860, είχε κατορθώσει με τη βοήθεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας να ιδρύσει σχολεία στην Αβδέλλα (1866), στο Περιβόλι (1869), στη Σαμαρίνα (1879), στην Κρανιά (1885) και μέσα στην πόλη των Γρεβενών (1881).