Βλάχοι και ελληνισμός

Κυρίες καί κύριοι, Τό επονομαζόμενο «Βλαχικό Ζήτημα», μέ ενεργή παρουσία άνω τών 150 ετών στήν πολιτική καί διπλωματική αρένα, καί όχι μόνον τής χώρας μας, εμφανίζει πλέον όλες εκείνες τίς νοητικές στρεβλώσεις καί ερμηνευτικές παραμορφώσεις, οί οποίες νομοτελειακά αναπτύσσονται καί ανδρώνονται σέ τέτοιου είδους χρονίζουσες αλυσιτελείς, θά υποστήριζα παθογενείς, πολιτικές καταστάσεις, γιά τίς οποίες όμως, όλως περιέργως, κανείς τελικά δέν επιθυμεί πραγματικά τήν ριζική επίλυση καί τήν οριστική ίασή τους.
Οσο καί εάν η διαπίστωση αυτή μάς ξενίζει, από διαφορετικές πάντοτε οπτικές γωνίες ορώμενη, έν τούτοις είμαστε δυστυχώς αναγκασμένοι νά αποδεχθούμε εκ τών πραγμάτων τήν υπαρκτή αυτή στήν καθημερινή μας ζωή πραγματικότητά της. 

Η Θεσσαλονίκη, κεντρική πύλη, οικονομικό και πολιτιστικό μητροπολιτικό κέντρο των Βαλκανίων επί 20 περίπου αιώνες, συνδέεται ανέκαθεν άρρηκτα με τους Βλάχους. Άλλωστε είμαστε οι μόνοι που στη λαλιά μας διασώζουμε το αρχαιότατο όνομά της. Ιδού τρεις αποκαλυπτικοί προαιώνιοι δεσμοί:
1. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι στον Θερμαϊκό κατά τους Μηδικούς Πολέμους, πριν 2.500 σχεδόν χρόνια, υπήρχαν τρία κεντρικά πολίσματα: η Θέρμη, η Χαλάστρα και η Αλία. Αυτές συνένωσε, μετά δύο περίπου αιώνες, ο Βασιλεύς Κάσσανδρος σε μια μεγάλη πόλη στην οποία έδωσε το όνομα της συζύγου του και αδελφής του Μεγάλου Αλεξάνδρου: Θεσσαλονίκη. Αλία στην αρχαία ελληνική σημαίνει θαλασσινή και αλμυρή: άλς η αλμυρή θάλασσα και άλας το αλάτι της. Το άλας στη λατινική ονομάζεται sal-salis και στη λαλιά μας sare και, γι’αυτό, εμείς οι Βλάχοι ονομάζουμε Saruna τη Θεσσαλονίκη, δηλαδή Αλία όπως την ονόμαζε ο Ηρόδοτος. Την ονομασία Saruna βρήκαν μετά. χίλια χρόνια στα χείλη των γηγενών Βλάχων οι Σλάβοι τον 60 αιώνα μ.Χ. και, έτσι, την ονόμασαν Σόλουν.
2. Στα Αρχεία της Βενετίας φυλάσσεται έγγραφο του 1430 με το οποίο η Σύγκλητος εξουσιοδότησε τον Ενετό Βάϊλο της βενετοκρατούμενης Θεσσαλονίκης να στρατολογήσει Βλάχους πολεμιστές. Αυτοί τότε πολέμησαν τους Οθωμανούς πολιορκητές υπερασπιζόμενοι μέχρις ενός τη Θεσσαλονίκη τους την οποία είχαν εγκαταλείψει οι πλείστοι άλλοι κάτοικοί της.

Πρόσφατα η Ρουμανία εξεβίασε το Βελιγράδι να αναγνωρίσει «βλάχικη μειονότητα» στη Σερβία, ενώ η ρουμανική προπαγάνδα συνεχίζεται - και στην Ελλάδα. Ως γνωστόν, ευθύς μετά την ίδρυσή της η Ρουμανία επί τουλάχιστον 73 συνεχή χρόνια μεταξύ 1870-1943 δαπάνησε ποταμούς χρυσού για να πείσει τους βλαχόφωνους Ελληνες ότι τάχα «είναι Ρουμάνοι», αλλά απέτυχε οικτρά. Οι ελάχιστες εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον απαράβατο κανόνα. Από το 1960 συνεχίζει με ηπιότερους τρόπους την προσπάθεια εκμαυλισμού, προσφέροντας υποτροφίες και άλλα προνόμια σε οποιονδήποτε Βαλκάνιο νέο, προερχόμενο απλώς από βλαχόφωνη οικογένεια, έστω και μεικτή. Απέτυχε στην Ελλάδα, αλλά έχει επιτυχίες στα Σκόπια και στην Αλβανία.

Στους καιρούς μας, ωστόσο, το ζήτημα δεν περιορίζεται μόνο στη ρουμανική προπαγάνδα. Τα τελευταία 25 χρόνια ισχυρά ξένα κέντρα επιχειρούν συστηματικά να αναγνωρισθεί διεθνώς στα Βαλκάνια ένα ξεχωριστό «Διαπεριφερειακό Εθνος Βλάχων» με αντίστοιχες «μειονότητες» σε καθεμιά βαλκανική χώρα. Ο στόχος είναι προφανής: εσωτερικές έριδες έως συγκρούσεις στα σπλάχνα του καθενός λαού, αποσταθεροποίηση των επιμέρους βαλκανικών κρατών χωριστά και τελικά περαιτέρω κατακερματισμός της Βαλκανικής.

Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων (ΠΟΠΣΒ) και ο πρόεδρος της, κοντοχωριανός, Μιχάλης Μαγειρίας, αναπτύσσουν πλούσια δράση, με αποκορύφωμα το τελευταίο Αντάμωμα μας, σε Ανήλιο και Μέτσοβο, πρόσφατα (1-3 Ιουλίου), που στέφθηκε αναμφίβολα από επιτυχία.
Ο Μιχάλης Μαγειρίας, διαβάζω και βλέπω στην καλή Ιστοσελίδα της ΠΟΠΣΒ (http://www.vlachs-popsv.gr), καλωσόρισε τους χιλιάδες επισκέπτες για το Αντάμωμα, «... μιλώντας στη ζωντανή βλάχικη προφορική γλώσσα», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το σχετικό Δελτίο Τύπου (5/7/11)  της ΠΟΠΣΒ.

Επί πλέον, σε όλες τις παρεμβάσεις, ομιλίες, ανακοινώσεις και πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει η ΠΟΠΣΒ, είναι χαρακτηριστικό ότι απουσιάζει η αναφορά στην διάσωση και διατήρηση της βλάχικης γλώσσας, σ’ ότι αφορά τον τρόπο φυσικά, με τον οποίο θα γίνει αυτό.
Αντιλαμβάνομαι ότι, η πρακτική αυτή, ενδεχομένως έχει να κάνει και με την ευαίσθητη προσέγγιση εθνικών θεμάτων, από, κατά καιρούς, ανιστόρητες παρεμβάσεις ατόμων και δράσεων που σώνει και καλά επιδιώκουν να ανακαλύψουν «μειονότητες».