To Λεύκωμα αυτό είναι αποτέλεσμα μιας επίπονης και δύσκολης προσπάθειας. Καρπός της επιθυμίας ενός ανθρώπου να αναδειχθεί ο τόπος που γεννήθηκε και μεγάλωσε.
Κατά τη διάρκεια της έρευνας και συλλογής επισκέφτηκα όλα τα σπίτια των συγχωριανών μου. Με λύπη μου άκουγα πως σημαντικό φωτογραφικό υλικό, είτε είχε υποστεί τη φθορά από φυσικές καταστροφές, είτε είχε χαθεί ολοσχερώς στη λαίλαπα της φωτιάς κατά τη διάρκεια της Κατοχής ή του Εμφυλίου. Είχα την αίσθηση ότι έδινα μάχη με το χρόνο. Με ενθάρρυνε η πίστη ότι η συλλογή κι η ηλεκτρονική αρχειοθέτηση του υλικού θα συνέβαλε στη διάσωση του πολύπτυχου παρελθόντος της ορεινής μου πατρίδας. Προχώρησα με την πεποίθηση ότι η αξία αυτής της δουλειάς ξεπερνά τη συγκυρία ή την έκδοση ενός λευκώματος κι ότι θα επαυξάνεται με το χρόνο καθώς θα καθίσταται ολοένα και πιο πολύ και για περισσότερους σημείο αναφοράς και μέσο αναζήτησης της πολύπλευρης ιστορίας της Μηλιάς.
Το φωτογραφικό υλικό καλύπτει τη χρονική περίοδο από το 1897 έως το 1970. Αποτυπώνονται στο φωτογραφικό χαρτί όλες οι δραστηριότητες των Μηλιωτών, τα μέρη που ταξίδεψαν, αυθεντικές παραδοσιακές ενδυμασίες, ήθη και έθιμα. Όλες οι φωτογραφίες είναι χρονολογημένες (άλλοτε ακριβώς κι άλλοτε κατά προσέγγιση). Τα κείμενα που τις συνοδεύουν κρίθηκαν απαραίτητα, ώστε να διευκολύνουν τον αναγνώστη. Μέσα από το φωτογραφικό υλικό ξεπροβάλλουν πτυχές από την οικογενειακή, κοινωνική, οικονομική, κοινοτική ζωή των Μηλιωτών. Ανιχνεύονται οι αξίες κι οι δομές της οικογένειας, της φιλίας, της κοινωνικής αλληλεγγύης. Ξεπροβάλλει ο κόσμος του καθημερινού μόχθου όπως οι υλοτόμοι, οι κτηνοτρόφοι κι οι υφάντρες. Βλέπουμε τις συμπεριφορές της τοπικής κοινωνίας στις μέρες της γιορτής και στις μέρες της λύπης, στο χωριό και στην ξενιτιά. Ελπίζω ότι μέσα από το φωτογραφικό υλικό της έκδοσης, όπου παρουσιάζεται η Μηλιά του παρελθόντος, να γίνεται αντιληπτός ο δεδομένος φιλοπρόοδος αξιακός κώδικας της κοινωνίας των Μηλιωτών και να βρει μιμητές και συνεχιστές στο μέλλον. Το έργο αυτό θα κρατά ζωντανές τις πτυχές της συλλογικής και ατομικής μνήμης της συμβιωτικής κοινωνίας της Μηλιάς. Η διαμεσολάβηση αυτής της μνήμης κι η γνώση της από τους νεοτέρους θα ενισχύσει τους δεσμούς τους με τον τόπο καταγωγής και την αυτοπεποίθησή τους γι’ αυτόν.
Οι ιδιαίτερες ευχαριστίες μου απευθύνονται σε όλους τους Μηλιώτες, στην Ελλάδα και στη Διασπορά, γιατί χωρίς τη βοήθεια τους θα ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθεί η συλλογή του υλικού. Μου άνοιξαν πρόθυμα τα σπίτια τους, τα σεντούκια τους, ξεκρέμασαν φωτογραφίες από τον τοίχο, μου έδωσαν πολύτιμες πληροφορίες και μου εμπιστεύτηκαν να διαχειριστώ έτσι σημαντικό κομμάτι από το οικογενειακό τους παρελθόν.
Εύχομαι το φωτογραφικό υλικό τόσο της Συλλογής όσο και του παρόντος Λευκώματος να γίνει πολύτιμη πηγή για τους κοινωνικούς επιστήμονες κι εργαλείο πολύπλευρων και δημιουργικών αναγνώσεων του χωροχρόνου της Μηλιάς.
Πρόεδρος Π.Ο.Π.Σ. ΒΛΑΧΩΝ