Ιστορικά στοιχεία

Καταγωγή
Έχουν γραφεί και έχουν διατυπωθεί πάρα πολλές απόψεις για την ταυτότητα και την προέλευση των Βλάχων. Τα ιστορικά στοιχεία είναι λιγοστά κατά γενική ομολογία ώστε να παγιωθεί και να ισχυροποιηθεί μια συγκεκριμένη αντίληψη. Σκοπός μας είναι να παραθέσουμε τις κυριότερες απόψεις χωρίς να εισέλθουμε σε περισσότερες λεπτομέρειες καθώς αυτές αφορούν την ιστορική έρευνα.

Οι κυριότερες απόψεις καταγωγής των Βλάχων είναι:
α) Από Ρωμαίους κτηνοτρόφους και στρατιωτικούς αποίκους που έπαιρναν σαν πληρωμή για τις υπηρεσίες τους γεωργική γη.
β) Είναι Δακορουμάνικο παρακλάδι
γ) Είναι απόγονοι του αρχαίου Θρακικού λαού των Βησσών ή Ιλλυρικό φύλο
δ) Είναι αυτόχθονοι Έλληνες γλωσσικώς εκλατινισμένοι από τους Ρωμαίους προκειμένου να τελούν ως οροφύλακες των συνόρων της Αυτοκρατορίας ή να υπηρετούν ως μισθοφόροι στις τάξεις των λεγεώνων. Εξάλλου όπως αναφέρουν ιστορικές πηγές μετά την κατάληψη του Ελλαδικού χώρου οι Ρωμαίοι έχοντας θαυμασμό στον πολυδύναμο μακεδονικό στρατό άρχισαν να στρατολογούν γηγενείς μισθοφόρους  και να υιοθετούν το θεσμό  των κλεισουροφυλάκων στους οδικούς άξονες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

Προεύλευση της λέξης "Βλάχος"
Και εδώ η ιστορική εύρευνα δεν έχει φτάσει σε ένα γενικώς αποδεκτό συμπέρασμα.
Η ονομασία Βλάχος είναι ασαφής με γενικό κανόνα να σημαίνει τον λατινόφωνο. Κύριες απόψεις όσων αφορά την ετυμολογία του όρου  είναι:
α) Από την παλαιοσλαβική λέξη vlah που σημαίνει ξένος,αλλοεθνής,μη Σέρβος αλλα λατινόφωνος.
β) Από την Γερμανική λέξη Walechen που επίσης σημαίνει ξένο, μη Γερμανό αλλα λατινόφωνο.
γ) Από τον αιγυπτιακό όρο "φελάχ"=αγρότης , αυτός που ασχολείται με γεωργικές εργασίες.
δ) Είναι εξέλιξη της λέξης Βληχή (δωρικά βλαχά)=βέλασμα
ε) Προέρχεται από την λέξη Volcae κέλτικη φυλή η οποία συνόρευε με τα γερμανικά φύλλα και με αυτό το όνομα οι Γερμανοί αποκαλούσαν οποιονδήποτε λατινόφωνο
ζ) Από την συνένωση των λέξεων Βάλε=κοιλάδα και aqua=νερό δείγμα της ενασχόλησης των βλάχων με την κτηνοτροφία και την φροντίδα των ζώων.
η)Από το λατινικό villicus που ήταν για τους Ρωμαίους ο αγρότης.

Άλλες ονομασίες για τους βλάχους :
α) Κουτσόβλαχος: είναι η ελληνική απόδοση του τούρκικου Κιουτσούκ Βαλάχ= Μικρόβλαχοι κάτοικοι δηλαδή της Μικρής Βλαχίας. Έτσι ονομαζόταν η Αιτωλοακαρνανία κατά την εποχή του Βυζαντίου.Εν αντιθέση με τους Μπουγιούκ Βαλάχ= Μεγαλόβλαχοι, κάτοικοι δηλαδή της Μεγάλης Βλαχίας όπως ονομαζόταν η περιοχή της Θεσσαλίας.
β) Τσίντσαροι: βλάχοι Σερβίας-Σκοπίων. Η ονομασία εικάζεται πως προέρχεται από το λατινικό quinquarius (πέντε=quinque στην λατινική-τσιντσι στα βλάχικα) κατάλοιπο της πέμπτης Ρωμαικής λεγεώνας των παλεμάχων Μακεδόνων.
γ) Πριτσόβλαχοι από την λέξη πριτζιά = δυσοσμία που αναδύουν τα ρούχα όσων ασχολούνται με κτηνοτροφικές εργασίες.


Οι Βλάχοι της Ελλάδας δεν αυτοαποκαλούνται με αυτό το όνομα (βλάχοι) στη γλώσσα τους, αλλά με το Αρμάνοι, λέξη που παράγεται από το Romanus (Ρωμαίος Πολίτης): Αρμάνου [Armanu<Ar(o)manu(s)<α+Romanus]. Η ονομασία αυτή σχετίζεται με το διάταγμα του Καρακάλα (Edictum Antoninianum), 212 μ.Χ., με το οποίο γενικεύτηκε το δικαίωμα του Ρωμαίου πολίτη σε όλους τους κατοίκους των Ρωμαϊκών επαρχιών (Romanus cives).