Η παρουσία και εγκατάσταση των Δυτικομακεδόνων και Ηπειρωτών στις βαλκανικές χώρες από τον 15ο έως και τον 19ο αι. αποτελεί σημαντική όψη της ελληνικής Διασποράς.1
Η Αβδέλλα, βλάχικος ορεινός, αγροτικός οικισμός, χτισμένη σε υψόμετρο 1266 μέτρων είναι το δεύτερο υψομετρικά ορεινό χωριό των Γρεβενών (Σαμαρίνα 1439 μέτρα). Απέχει από τα Γρεβενά 44 χιλιόμετρα. Είναι χτισμένη στις κατάφυτες βόρειες πλαγιές της Α. Πίνδου, γειτνιάζει με την Π.Ε Ιωαννίνων.
Σημαντική, επίσης, πληθυσμιακή ομάδα αποτελούσαν και οι Βλάχοι. Εκτός, από την ονομασία «Βλάχοι» μπορούμε να τους συναντήσουμε στις πηγές και ως Αρμάνους, Σαρακατσάνους, Κουτσόβλαχους κ.α.
Το πλέον συναρπαστικό επεισόδιο του ελληνοϊταλικού πολέμου 1940-41 υπήρξε η μάχη της Πίνδου, όταν σημειώθηκε εισβολή της εκλεκτότερης, 3ης ιταλικής Μεραρχίας Αλπινιστών 'Τζούλια', μιας «αντρίκειας Μεραρχίας» κατά τη ρήση του Μουσολίνι, βαθιά στο έδαφός μας, στις δυσπρόσιτες και πανύψηλες βουνοκορφές της πολυπτυχωμένης Πίνδου μας.
Ασχολούμενοι με το πρόβλημα της καταγωγής των Βλάχων από τα νεανικά μας χρόνια καθό και προερχόμενοι από το σκέλος τούτο του Ελληνισμού, πρωτογράψαμε κατά το 1939 σειρά από τέσσερα άρθρα με τον τίτλο «Οι Κουτσόβλαχοι είναι τα ύστατα και μόνα γνήσια λείψανα του Μακεδονικού έθνους», σαν απάντηση στην υπό τον τοιούτο «Τι είναι οι Κουτσόβλαχοι» μελέτη του ακαδημαϊκού Α. Κεραμόπουλου, η όποια πρωτοδημισιεύθηκε από την εφημερίδα των Αθηνών Καθημερινή (φύλλα 29, 31| 219-38 και 1, 4, 5| 1-1939).
Στη συλλογική ιστορική μνήμη τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης είναι συνδεδεμένα με την συστηματική εξόντωση, βασανισμούς και κακουχίες εκατομμυρίων αθώων θυμάτων της πιο απάνθρωπης ιδεολογίας.
