Πόσο λίγο ταξιδεύουμε στὰ Βαλκάνια!! Κιὅμως ὅσοι εἶχαν τὴν ἔμπνευση καὶ τὴν περιέργεια νὰ περιηγηθοῦν ἢ κι ἁπλῶς νὰἐπισκεφθοῦν τὴν κεντρικὴ Μακεδονία κιἰδίως τὰ μέρη γύρω στὶς μεγάλες λίμνες τῆςἈχρίδας, τῆς Πρέσπας, τῆς Καστοριᾶς, τοῦὈστρόβου, καθὼς καὶ τῆς Μαλίκης, αἰσθάνθηκαν μίαν ἀπὸ τῆς ζωηρότερες καὶ βαθύτερες ἐκπλήξεις. Οἱ περιοχὲς αὐτές, μὲ τὰ καταγριὰ καὶ γραφικὰ βουνά, μὲ τὶς ἀπότομες κι ἀπρόσιτες κλεισοῦρες, μὲ τὰ φαράγγια, μὲ τὶς πρόσχαρες κοιλάδες, μὲ τὶς πηγές, μὲ τὰποτάμια καὶ πρὸ πάντων μὲ τὶς ἐξαίσιες λίμνες τους, ἀποτελοῦν τὰμαγευτικότερα τοπία τῆς Βαλκανικῆς κι ἴσως καὶ τῆς Εὐρώπης. Ἡ Ἀχρίδα εἶναι μία ἀπὸ τὶς ὡραιότερες λίμνες τοῦ κόσμου καὶ μονάχα μὲ κείνη τῆς Γενεύης μπορεῖ νὰ παραβληθεῖ.
Τὰ νερὰ τῆς εἶναι τόσο διάφανα καὶ κρυστάλλινα, ἑνὸς τέτοιου ἀσπρογάλαζου χρωματισμοῦ, μ’ ἀποχρώσεις, ποῦ κάθε στιγμὴ κιἀλλάζουν, ὥστε ὅλοι ὅσοι τὴν περιηγήθηκαν ἔμειναν σὰ σαστισμένοι ἀπὸ τὴνἀνείπωτη γοητεία της. Ἀπὸ τοὺς δικούς μας ὁ Καρμίτσης ὁ Δήμιτσας κι ἄλλοι·ἀπὸ τοὺς ξένους ὁ Πουκεβίλλ, ὁ Μπωζούρ, ὁ Ἀμὶ Μπουέ, ὁ Χᾶν κι ἄλλοι δὲν βρίσκουν λέξεις γιὰ νὰ τὴν ὑμνήσουν. Ἀλλὰ καὶ τὰ γύρωθε λεκανοπέδια κι οἱπλαγιὲς τῆς περιοχῆς αὐτῆς προσφέρουν μίαν ἐκπληκτικὴ θέα στὸν ἐπισκέπτηἢ τὸ στρατοκόπο, ποῦ δὲν περιμένει ποτὲ πὼς ἐκεῖ ψηλὰ καὶ σ’ ἕνα ὑψόμετρο, ποὺ κυμαίνεται ἀνάμεσα στὰ 800 καὶ 1000 μέτρα, στὸ κέντρο τῆς Μακεδονίας, μπορεῖ νὰ νοιώσει τόσες συγκινήσεις ποὺ τοῦ δίνει ἡ γύρω θαυμαστὴ φύση.
Σ’ ἕνα τέτοιο λεκανοπέδιο 1200 μέτρων πάνω ἀπὸ τὴν ἐπιφάνεια τῆς θάλασσας καὶ σ’ ἀπόσταση πέντεὡρῶν ἀπὸ τὴ λίμνη τῆς Ἀχρίδας κᾶ τριῶν ἀπὸ τὴν Κορυτσὰ εἶναι χτισμένη ἢ καλλίτερα ἦταν χτισμένηἢ περίφημη Μοσχοπόλι, σὲ μία παραφυάδα τοῦ Τομάρι, τὴν Ὄπαρη. Ἡ τοποθεσία τῆς ἄλλοτε θάταν μοναδικὴ μὲ τὰ δασωμένα γύρω βουνά, μὲ τὶς λευκὲς ποῦσαν φυτεμένες στὶς ὄχτες τῶν τριῶν ποταμῶν, ποὺ διέσχιζαν τὴν πόλη καὶ τὴν ἄλλη πλούσια βλάστηση τοῦ κάμπου της. «Ἢ Μοσχοπόλι, γράφει κάποιος, ποῦ πιθανῶς τὴν γνώρισε, εἶναι πόλι μεγάλη καὶ ὄμορφη, ἀνάμεσα εἰς βουνά, εἰς μίαν πεδιάδα χαριέστατη, καταρρυτη ἀπὸ νερὰ θαυμάσια Τρέχουν ἀπὸ μέσα τῆς τρεῖς ρύακες, οἱ ὅποιοι χύνονται εἰςἕνα ποταμό, ὅπου ἀπερνὰ ἀπὸ κάτω της πρὸς τὸ Βορρᾶ. Ὃ ἀέρας τῆς εἶναι καθαρότατος καὶὑγιεινότατος καὶ τεκμήριο εἶναι οἱ ἄνθρωποι, ὅπου εἶναι σχεδὸν ὅλοι ὄμορφοι, ἀσπροκόκκινοι καὶεὐεκτικοί. Τὰ πέριξ βουνὰ εἶναι χαριέστατα, κατάφυτα ἀπὸ πεύκους καὶ ἐλάτια ὑψηλότατα» Δυστυχῶς σήμερα τὰ βουνὰ ἔχουν ἀποψιλωθεῖ, τὰ ποτάμια τρέχουν ἀνάμεσα σὲ λευκὲς πέτρες κι’ δ κάμπος εἶναι σχεδὸν ἀκαλλιέργητος. Ἡ σύγχρονη Μοσχοπόλι δίνει τὴν ἐντύπωση μίας ἐρειπωμένης νεκρουπόλεως, μὲ τὶς λίγες καλύβες της καὶ τὰ πολλά της χαλάσματα. Κι ὅμως στὴν ἀνατολικὴ πλευρὰ τῆς Ὄπαρης καὶκλιμακωτὰ χτισμένη, σὲ τρεῖς διαδοχικὲς σειρὲς σπιτιῶν βρίσκονταν ἡ Μοσχοπόλι, ποὺ περνοῦσε σὰνἄλλη Ἀθήνα τῶν χρόνων τῆς τουρκοκρατίας μὲ τὶς πολλὲς χιλιάδες τῶν κατοίκων της, μὲ τὸ λαμπρὸκοινοτικό της σύστημα, μὲ τὶς ὀργανωμένες συντεχνίες της, μὲ τὴ θαυμαστὴ βιοτεχνία τῶν χαλιῶν κιἄλλων μάλλινων εἰδῶν, ὀνομαστῶν στὴν Ἀνατολὴ καὶ στὴν Εὐρώπη, μὲ τὰ φημισμένα σχολειά της, μὲτὶς ἰδιόρρυθμες καὶ μεγάλες ἐκκλησιές της, ὑποδείγματα ἀρχιτεκτονικῆς στὰ Βαλκάνια καὶ μὲ τὰ πλούσιαἰδιωτικὰ σπίτια της, τὰ καλλίτερα τῆς Εὐρωπαϊκῆς Τουρκίας. Βλέποντας κανεὶς τὴ σημερινὴ κατάντια τοῦ τόπου, μονάχα μὲ τὴ φαντασία, μὲ τὶς ἀναπαραστάσεις τῶν παλαιῶν περιγραφῶν καὶ μὲ τὴ βοήθεια τῶν ἀξιόπιστων πηγῶν, μπορεῖ νὰ συλλάβει τὸ τί ὑπῆρξε στὴν ἀκμή της ἡ Μοσχοπόλι. Μὲ τὴ συνδρομὴτῶν τριῶν αὐτῶν στοιχείων, ἂς προσπαθήσουμε νὰ παρασύρουμε τὸν ἀναγνώστη στὸν ἱστορικό μας περίπατο στὴ θρυλικὴ Μοσχοπόλι.
Πρόλογος του συγγραφέα Φάνη Μιχαλόπουλου
Ο Φάνης Μιχαλόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1901 και σπούδασε νομικά χωρίς ποτέ να ακολουθήσει το επάγγελμα του δικηγόρου. Υπήρξε ιστορικός, συγγραφέας και δημοσιογράφος. Από πολύ νέος δημοσίευσε φιλολογικά και ιστορικά μελετήματα. Το πρώτο του βιβλίο κυκλοφόρησε το 1930 με τίτλο Τα Γιάννενα και η νεοελληνική αναγέννησις 1648/1820. Ακολούθησαν τα βιβλία, Ρήγας ο Βελεστινλής, 1930, Διονύσιος Σολωμός 1931, Ο Παπαδιαμάντης 1933, Παπαδόπουλος Βρεττός, 1938, Το Αττικό ύπαιθρο και τοπίο, 1940, Κοσμάς ο Αιτωλός. 1940. Η Μοσχόπολις, 1941, Εκδόσεις και μεταποιήσεις του Εθνικού μας Ύμνου 1941,Κωστής Παλαμάς, 1943, και πολλά άλλα. Μια από τις τελευταίες εργασίες του υπήρξε το βιβλίο, Οι τελευταίες στιγμές του Μεσολογγίου, το 1957. Η εργασία του για τον Κοσμά Αιτωλό θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα του. Απεβίωσε το 1960.
Μοσχόπολις αι Αθήναι της Τουρκοκρατίας, Φάνης Μιχαλόπουλος (επανέκδοση)
Εκδοτικός Οίκος: Εναλλακτικές Εκδόσεις
Συγγραφέας: Φάνης Μιχαλόπουλος
Σελίδες: 64