Νταλιάνα.
Επίθετο βλάχικο, χαρισμένο από τον πατέρα στην κόρη του Αλεξάντρα, μια γυναίκα δυνατή, λεβέντισσα, όπως πολλές γυναίκες της υπαίθρου και όχι μόνο, τις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα.
Γυναίκες που κόντρα στις σκληρές κοινωνικές και ιστορικές συνθήκες της νιότης τους ή εξ αιτίας αυτών διαμόρφωσαν γρανιτένιο χαρακτήρα και θέληση ατσάλινη ώστε να υπερβούν την ίδια τους τη φύση και σε πείσμα της τσιγκούνας τύχης τους -πόλεμοι, κοινωνική κριτική, αδυσώπητη ενίοτε, οικονομικές στερήσεις- να μεγαλουργήσουν σε αυτό που ήταν το δικό τους μετερίζι παραδοσιακά, η οικογένεια. Η δημιουργία δεμένων και αγαπημένων πολυπληθών οικογενειών ήταν ο στόχος και η δικαίωση πολλών δυναμικών και ανήσυχων γυναικών τα «σφιχτά», από πολλές απόψεις, εκείνα χρόνια.
Η ιστορία εξελίσσεται σε ένα χώρο με ιδιαίτερα δύσκολο τρόπο ζωής τουλάχιστον τα πρώτα πενήντα χρόνια του προηγούμενου αιώνα. Ήταν ο τρόπος ζωής κάποιων βλαχόφωνων οικογενειών που, λόγω επαγγέλματος και καιρικών συνθηκών, αναγκάζονταν να μετακινούνται κάθε χρόνο από τα ορεινά, αφιλόξενα το χειμώνα για εκείνους και τα κοπάδια τους, στα πεδινά. Στη διαρκή αυτή «περιπέτεια», οι γυναίκες σύντροφοι και συνοδοιπόροι επωμίζονταν ένα μεγάλο κομμάτι των εργασιών και συμβίωναν τις αναπόφευκτες δυσκολίες.
Το βιβλίο κάθε άλλο παρά «μυθιστόρημα» είναι. Πέρα από τον ρεαλισμό στην απόδοση χαρακτήρων και συμπεριφορών, η Κατερίνα Τσιάνα-Πανταζίδου παίρνει μαζί της τους αναγνώστες για να περιηγηθούν στην ιστορία εκείνων των δύσκολων χρόνων.
Χωρίς φανατισμούς, χρωματισμούς και ωραιοποιήσεις, οι σημαντικοί ιστορικοί σταθμοί περνούν σαν φόντο στις σελίδες του βιβλίου χωρίς να ξεφτίζουν από το προσκήνιο της δράσης των πρωταγωνιστικών χαρακτήρων αλλά και χωρίς να την υπερκαλύπτουν. Δράσης που αναδεικνύεται ρεαλιστικά από το πλήθος των χαρακτήρων που περιγράφονται και, παράλληλα, η συγγραφέας καταγράφει τον πολιτισμό της τότε ελληνικής πραγματικότητας, των κανόνων, αξιών, ηθών και εθίμων που κρατούσαν τη συνοχή της κοινωνίας.
Το βιβλίο δίνει την εντύπωση ότι δεν γράφτηκε στο χαρτί με μολύβι ή στην οθόνη ενός υπολογιστή δακτυλοχτυπώντας πληκτρολόγιο. Θαρρείς και η Κατερίνα κάθεται σ’ έναν αργαλειό της εποχής εκείνης να διαλέγει κλωστές και χρώματα προσεκτικά, γραμμή γραμμή να συμπληρώνει το χαλί με τα δικά της βιώματα, με τα δικά της συναισθήματα, με τη δική της άποψη για τη γυναίκα, με την επιθυμία της κάτι καλό να μείνει, γερό, όμορφο, ανεξίτηλο.
Κι όπως κάθε «καλλιτέχνημα» αποκαλύπτει και τον χαρακτήρα του καλλιτέχνη, έτσι και το βιβλίο-κέντημα μιας εποχής που καταγράφει η Κατερίνα, αποκαλύπτει και πολλά δικά της, προσωπικά, χαρακτηριστικά.
Το ιστόρημά της περιλαμβάνει πολλές τραγικές ή δύσκολες για τους ανθρώπους –και τη χώρα- στιγμές. Η Κατερίνα δεν διάλεξε το μαύρο χρώμα γι αυτές. Όχι για να ξορκίσει το κακό ή για να ωραιοποιήσει την αφήγηση. Στην ουσία μας δείχνει έναν άλλο δρόμο από αυτόν που οδηγεί σε αδιέξοδα ή ανυπέρβλητα για τη συνέχιση της ζωής εμπόδια.
Η ηρωίδα της ιδίως, αυτή η λεβέντισσα Νταλιάνα, σε μια ιστορική συγκυρία δύσκολη, σε μια εποχή σκληρής προσπάθειας για επιβίωση, κόντρα σε τραγικά γεγονότα που σημαδεύουν την προσωπική της ζωή, συμβιβάζεται διαρκώς ασυμβίβαστη. Το ίδιο και οι περισσότεροι «συμπρωταγωνιστές» ή «κομπάρσοι» στα δρώμενα.
Ακούγεται αντιφατικό αυτό αλλά έτσι είναι. Οι συμβιβασμοί της δεν σβήνουν τη φλόγα που καίει μέσα της, δεν την κάνουν να βλέπει το ποτήρι μισοάδειο, τους αφορίζει απολαμβάνοντας το καλό το αισιόδοξο, το ευοίωνο.
Μπροστά στη χαρά του «εμείς», πάει δεύτερη η ικανοποίηση του «εγώ».
Η Νταλιάνα ή η Κατερίνα; Που βάζει μια κλωστούλα φωτεινή ακόμα και στους πιο δύσκολους, δύστροπους χαρακτήρες που υφαίνει στον αργαλειό της; Που βάζει μια πιο σκούρα κλωστούλα σε άλλους φωτεινούς χαρακτήρες γιατί κανείς δεν είναι τέλειος…
Που αποφεύγει να κατευθύνει τον αναγνώστη μονόμπαντα απέναντι στα ιστορικά γεγονότα της εποχής. Τα αφήνει να κυλούν, να παρελαύνουν στον ορίζοντα της αφήγησής της στην κρίση του καθενός, εδώ είναι, αυτά γίνονταν τότε, σ’ αυτό το πλαίσιο καλούνταν οι άνθρωποι να ζήσουν.
Η «επίγευση», που λένε και οι οινολόγοι, από την ανάγνωση του βιβλίου είναι αυτή του μπρούσκου βουνίσιου κρασιού. Μεστή, γεμάτη αρώματα, απολαυστική και όσο πρέπει στυφή συνάμα. Σαν τη ζωή.
Το βιβλίο συνιστάται όχι μόνο γι αυτούς που ηλικιακά έχουν βιώσει τα περιγραφόμενα σ’ αυτό. Συνιστάται και στους νέους για να αντιληφθούν πώς φτάσαμε ως κοινωνία εδώ που φτάσαμε και ποιες εσωτερικές δυνάμεις πρέπει να ενεργοποιήσουμε για να μη τα χάσουμε όλα…
Νταλιάνα
Συγγραφέας, Κατερίνα Τσιάνα-Πανταζίδου
Εκδόσεις UNIVERSITY STUDIO PRESS
Σελίδες: 238
ISBN: 9789601219158
Public