«Στο σύνορο» τιτλοφορείται το νέο βιβλίο του καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Βασίλη Νιτσιάκου, που κυκλοφορείται από τις εκδόσεις «Οδυσσέας».
Πρόκειται για ένα πολυσέλιδο έργο (470 σελίδες), προϊόν πολύχρονης έρευνας στις δυο πλευρές του ελληνο-αλβανικού συνόρου. Μετά από μια κριτική εισαγωγική αναφορά στην έννοια της «διεθνικής μετανάστευσης», στις νεότερες θεωρίες για το μεταναστευτικό φαινόμενο και στις σχετικές μεθόδους, ο συγγραφέας, με τον τρόπο των περιηγητών του 19ου αιώνα, λογοτεχνική διάθεση, αυτο-αναφορικότητα και, κυρίως, με την εθνογραφική μέθοδο της πυκνής περιγραφής, περιδιαβαίνοντας και διασχίζοντας συχνά τη γραμμή που οριοθετεί το ελληνικό από το αλβανικό κράτος, συγκροτεί αφηγήσεις που τέμνουν τα όρια των σχετικών επιστημονικών κλάδων και αναδεικνύουν το σύνορο ως σημαντικό μεθοδολογικό εργαλείο για την κατανόηση των συλλογικών ταυτοτήτων (τοπικών, εθνοτικών και εθνικών).
Στα δεκαέξι κεφάλαια του βιβλίου, που συγκροτούνται στη βάση των ερευνητικών ημερολογίων του συγγραφέα, περιγράφονται ισάριθμα ταξίδια στη μεθοριακή ζώνη του αλβανικού νότου από την Κορυτσά έως τη Χιμάρα με ενδιάμεσες διασχίσεις του συνόρου και αναφορές στην εντεύθεν της οριογραμμής ΄Ηπειρο. Μέσω των επιφανειακά ταξιδιωτικών αυτών περιγραφών αναδεικνύονται τόσο η ιστορικότητα των σχέσεων όσο και η πολυπλοκότητα των ζητημάτων που αφορούν τα όρια μεταξύ των ομάδων που συγκροτούν το εθνολογικό μωσαϊκό του μεθοριακού αυτού χώρου. Η διάκριση μεταξύ των δύο εθνικών ομάδων, που υποτίθεται ότι σηματοδοτεί το σύνορο, Ελλήνων και Αλβανών, δεν αντιστοιχεί διόλου στα πραγματικά εθνολογικά δεδομένα της περιοχής και, ως εκ τούτου, συσκοτίζει αντί να διαφωτίζει το υπόβαθρο των σχέσεων που χαρακτήρισαν και χαρακτηρίζουν σε μεγάλο βαθμό και σήμερα τις σχέσεις των ομάδων που κατοικούν σ’ αυτόν το χώρο, που εκ πρώτης όψεως θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «διεθνικός» με βάση τα δεδομένα της αλβανικής μετανάστευσης μετά το 1990.
Το βιβλίο, αναδεικνύοντας τον αυθαίρετο χαρακτήρα του συνόρου, αποδεικνύει με την ανθρωπολογική του προσέγγιση τη ρευστότητα των συλλογικών ταυτοτήτων, τη διαχείρισή τους με βάση το εκάστοτε κοινωνικο-πολιτικό πλαίσιο και κυρίως το γεγονός ότι το σύνορο χωρίζει ομάδες που καλούνται να είναι διαφορετικές, ενώ ιστορικά τα στοιχεία που τις ενώνουν είναι περισσότερα από αυτά που τις χωρίζουν. Ο συγγραφέας επιβεβαιώνει με αυτό το βιβλίο την άποψη ότι, όπως και σε άλλα σημεία των Βαλκανίων, επειδή τα κοινά στοιχεία εκατέρωθεν των συνόρων ήταν πολλά έπρεπε να επινοηθούν διαφορές…