Το 1854 ξέσπασε ο Κριμαϊκός Πόλεμος και τα γεγονότα του επηρέασαν το νεοσύστατο ακόμη ελληνικό κράτος. Προσπαθώντας να εκμεταλλευτούν τα πολιτικά και στρατιωτικά σύμβαντα οι ιθύνοντες της Αθήνας ξεσήκωσαν τους χριστιανούς κατοίκους της Θεσσαλίας, της Ηπείρου και της Νότιας Μακεδονίας ελπίζοντας πως θα μπορούσαν να επεκτείνουν τα σύνορα της μικρής τότε Ελλάδας που έφτανε από τον Παγασητικό μέχρι τον Αμβρακικό κόλπο.
Η επαναστατική κίνηση χαρακτηριζόταν από έλλειψη κατάλληλης οργάνωσης και υποστήριξης από τις Ευρωπαϊκές δυνάμεις. Έτσι οι Τούρκοι μπόρεσαν να εξουδετερώσουν την κίνηση σχεδόν από την γέννηση της. Ένας από τους υποστηρικτές της επανάστασης ήταν και ο Θεόδωρος Ζιάκας, απόγονος της οικογένειας των αρματολών της περιοχής των Γρεβενών και στενός συνεργάτης των βλάχων της περιοχής. Καθώς οι επαναστατικές κινήσεις φαίνεται πως εκδηλώθηκαν μέσα στην άνοιξη του 1854, τα φαλκάρια από τα διάφορα ημινομαδικά βλαχοχώρια κατά μήκος της Βόρειας Πίνδου βρίσκονταν ακόμη στα θεσσαλικά χειμαδιά.
Μέσα στην επαναστατική αναταραχή, στις 20 Μαΐου του 1854, ένας μεγάλος αριθμός φαλκαριών είχε συγκεντρωθεί στην περιοχή της Φυλλουριάς, κοντά στο χωριό Καρπερό της Δεσκάτης Γρεβενών, κατευθυνόμενα προς τα ορεινά χωριά τους. Ανάμεσά τους βρίσκονταν φαλκάρια από τη Σαμαρίνα, το Περιβόλι, τη Σμίξη, τη Φούρκα, τη Γράμμουστα, και την Αετομηλίτσα. Τα βλάχικα φαλκάρια με τις οικογένειες, το βιός τους και τα πολυάριθμα κοπάδια κατασκήνωσαν στην Φυλλουριά χωρίς να γνωρίζουν ποιες θα είναι οι εξελίξεις και φοβούμενα να μετακινηθούν μέσα στην έκρυθμη κατάσταση. Οι Τούρκοι με αρχηγό τον Μεχμέτ Αγά των Γρεβενών και με στρατεύματα αποτελούμενα κυρίως από τούρκους στρατιώτες από την Ανατολία βρήκαν τους βλάχους στις κατασκηνώσεις τους. Αντιμετωπίζοντας τους ως επαναστάτες, όπως από αυτούς ήταν, προσπάθησαν εκβιαστικά να τους αποσπάσουν μεγάλα χρηματικά ποσά. Η επίθεση εναντίον των συγκεντρωμένων φαλκαριών των Βλάχων φαίνεται πως έγινε σε αντιδιαστολή με την ταυτόχρονη δράση του Θ.Ζιάκα. Στην ονομαστή μάχη της Φυλλουριάς, που δόθηκε τότε εκεί, και παρόλη την αντίσταση που πρόβαλαν, τα φαλκάρια των Βλάχων γνώρισαν μεγάλη καταστροφή. Πέρα από τα θύματα, ακόμη και ανάμεσα στα γυναικόπαιδα, έχασαν ένα μεγάλο μέρος του βιου τους και των συγκεντρωμένων εκεί κοπαδιών τους. Η καταστροφή ήταν τόσο μεγάλη, ώστε η παροιμιώδης έκφραση «έγινε της Φυλλουριάς» έφτασε να είναι ταυτόσημη της μεγάλης αναστάτωσης και καταστροφής.
Αστέριος Κουκούδης
Μελέτες για τους Βλάχους
Οι Μητροπόλεις και η διασπορά των Βλάχων
http://www.vlachs.gr