Η παλαιότερη ονομασία των Ιωαννίνων, αλλά και η ονομασία τους στη Λάϊστα στην Βλάχικη γλώσσα μας
Πάντοτε άκουγα από τους Λαϊστινοΰς γονείς μου, αλλά και γενικότερα από όλους τους παλιούς συγχωριανούς μου, όταν αναφέρονταν στα Ιωάννινα να τα αποκαλούν, όταν συνομιλούσαν στην Βλάχικη γλώσσα μας, Ιάλνα.
Πίστευα λοιπόν μέχρι πρόσφατα, ότι το Ιάλνα ήταν η ονομασία των Ιωαννίνων στα Βλάχικα.
Κατά την ανάγνωση όμως του βιβλίου «ΦΕΟΥΔΑΡΧΙΚΗ ΗΠΕΙΡΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΕΣΠΟΤΑΤΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ» του Ν. Γ. Ζιάγκου εκδόσεως 1974 στη σελ. 60 με μεγάλη μου έκπληξη διαπίστωσα ότι Ιάλνα δεν ήταν η Βλάχικη ονομασία των Ιωαννίνων, αλλά παλαιότερη και μάλιστα η κατά τον 12° αιώνα ονομασία τους. Όπως αναγράφει ο συγγραφέας, με παραπομπές σε ιστορικούς, με το όνομα Ιάλνα αναφέρονταν τα Ιωάννινα από τον χαρακτηριζόμενο ως τον «μέγιστο των γεωγράφων του απωτάτου μεσαίωνος» Άραβα γεωγράφο Εντρισή (Muhammad al-Idrisi, 1100 - 1166), ο οποίος το χρονικό των περιηγήσεων του τα καταχώρησε στο επονομαζόμενο «Βιβλίο του Ρογήρου Β'» (Tabula Rogeriana) βασιλιά της Σικελίας, κατά παραγγελία του οποίου και το συνέγραψε.
Μεταξύ των πόλεων που αναφέρει ότι επισκέφθηκε ο Εντρισή, ήταν και τα Ιωάννινα τα οποία, όπως προανέφερα, ονομάζει Ιάλνα και τα χαρακτηρίζει ως «υψηλώς κείμενα, ικανώς κατοικούμενα και υπό ύδατος περιστοιχισμένα». Είναι δε μοναδική, για μένα, η αναφορά των Ιωαννίνων ως Ιάλνα από τον Εντρισή, γιατί παρά την αναζήτησή μου σε εγκυκλοπαιδικά λεξικά, στο διαδίκτυο, αλλά ακόμη και σε Βλάχικα λεξικά, δεν μπόρεσα να τα βρώ με αυτήν την ονομασία. Πρέπει να σημειώσω εδώ και το γεγονός ότι εκτός από τη Λάϊστα και στα γειτονικά χωριά της Βρυσοχώρι και Ηλιοχώρι τα Ιωάννινα αποκαλούνταν στη Βλάχικη γλώσσα μας Ιάλνα. Δεν γνωρίζω και αν στο υπόλοιπο Βλαχοζάγορο και γενικά στα Βλαχοχώρια αποκαλούνταν με αυτήν την ονομασία.
Άξιο προβληματισμού είναι το πως η ονομασία Ιάλνα των Ιωαννίνων κατά τον 12° αιώνα επεκράτησε στο χωριό μας και στην Βλάχικη γλώσσα μας μέχρι σήμερα, με τον προβληματισμό μου να εντοπίζεται στον χρόνο πρωτούπαρξης του χωριού μας.
Παναγιώτης I. Παυλίδης (Παύλου)
Αλεξάνδρεια Ημαθίας, Οκτώβριος 2015
δημοσιευτηκε στο περιοδικό Λαϊστινά Νέα, 2015, Αρ. φύλλου 67
Η μοντέρνα εκδοχή του Tabula Rogeriana (μεγάλο αρχείο 19mb)
