Ο Σμόλικας (2.637 μέτρα) είναι το δεύτερο σε ύψος βουνό της Ελλάδας μετά τον Όλυμπο, από τα πλέον ενδιαφέροντα τμήματα της Βόρειας Πίνδου και με μια σημαντική θέση στην ιστορία του τόπου μας
Στις 2,3 & 4/7/2004 οι Ιάσονας, Νιόβη, Ελίνα, Ελπίδα, Θώμη, Βάσω, Αλέκα, Λίλη, Δημήτρης, Κώστας, Μπάμπης και Στέφανος υλοποιήσαμε μια παλιά υπόσχεση για ανάβαση στο Σμόλικα. Το είχαμε σχεδιάσει ξανά στο παρελθόν, αλλά αυτή τη φορά ήρθαν όλα βολικά, παρά τις δυσκολίες που έχει η καλοκαιρινή περίοδος, για τόσες ώρες πορεία, σε τέτοιο υψόμετρο και με αρκετή ζέστη.
Αποφασίσαμε να ανεβούμε από τη Σαμαρίνα, που έχει τη μικρότερη απόσταση από τη Λαμία, παρά το γεγονός ότι έχει το μεγαλύτερο χρόνο για την ανάβαση στην κορυφή. Για την κορυφή υπάρχουν άλλες δύο βασικές διαδρομές. Είναι αυτή από την Αγία Παρασκευή Κόνιτσας (35 χιλ από την Κόνιτσα, σε 900 μέτρα υψόμετρο) και από τους Πάδες (32 χιλ από την Κόνιτσα, σε 1140 μέτρα υψόμετρο).
Από τους Πάδες υπάρχουν δύο παραλλαγές. Η μία κατ’ ευθείαν κορυφή σε περίπου 5 ώρες και η άλλη Πάδες – Δρακόλιμνη – κορυφή σε 4,5 ώρες. Καμία δεν έχει ιδιαίτερη δυσκολία, αν ο καιρός είναι καλός. Η δυσκολία είναι αν ξεσπάσει καμιά μπόρα με κεραυνούς, γιατί η περιοχή θεωρείται από τις πλέον επικίνδυνες σε ό,τι αφορά τους κεραυνούς, όπως και όλη η Βόρεια Πίνδος. Γι’ αυτό θέλει ιδιαίτερη προσοχή το καλοκαίρι
Η απόσταση Λαμία Σαμαρίνα είναι περίπου 4,5 ώρες με το ΙΧ. Από Λαμία – Γρεβενά 210 χιλ, 3 ώρες και 15 λεπτά περίπου (μέσω Καλαμπάκας και στη Γέφυρα Μπουργκάνη δεξιά, βορειοδυτικά) και Γρεβενά – Σαμαρίνα 1 ώρα και 15 λεπτά (55 χιλ δυτικά των Γρεβενών). Η διαδρομή μετά τη γέφυρα Μπουργκάνη είναι αρκετά ευχάριστη. Ο δρόμος ανεβαίνει μέσα από δάση με βελανιδιές, τα μικρά χωριά και τα χωράφια της ορεινής Δυτικής Μακεδονίας. Κοντά στα Γρεβενά περνάμε τον Βενέτικο, το ποτάμι που κυλάει ήρεμα και φιλοξενεί τους φίλους του rafting όλο σχεδόν το χρόνο.
Στα Γρεβενά μας περίμενε ο φίλος γεωπόνος Δημήτρης Παπακωνσταντίνου για να μας κατευθύνει στην περιοχή. Ο Δημήτρης, πρόσχαρος όπως πάντα, έφερε μαζί του και τον Κώστα, ο οποίος είναι συνοδός βουνού για τους ορειβάτες που επισκέπτονται την περιοχή και μας έδωσε αρκετές και σημαντικές πληροφορίες. Ο Κώστας μας μίλησε και για το Σύλλογο των Φίλων των Μανιταριών, που λειτουργεί στα Γρεβενά, και για την πλούσια δράση που έχουν αναπτύξει γύρω από τα μανιτάρια με γιορτές, εκδηλώσεις και την έκδοση βιβλίων. Πήραμε υπόσχεση ότι θα διατηρήσουμε την επαφή, αφού υπάρχει κι από μας ενδιαφέρον για το θέμα
Συνεχίσαμε δυτικά και προς την κατεύθυνση του χιονοδρομικού κέντρου της Βασιλίτσας. Ο δρόμος έχει αρκετές διασταυρώσεις και χρειάζεται χάρτη για να μη κάνει κανείς λάθος. Είναι σχετικά καινούργια άσφαλτος, όμως σε κάποια σημεία εμφανίστηκαν τα πρώτα σημεία της κακής κατασκευής Σε μία ώρα και 15 λεπτά είμαστε στην Σαμαρίνα, ένα μεγάλο σύγχρονο ορεινό χωριό, σε υψόμετρο 1500 περίπου μέτρα, ένα από τα ψηλότερα χωριά της Ελλάδας.
Είναι αυτόνομη Κοινότητα, κτισμένο σε πλαγιά με αρκετή κλίση, αλλά όχι αυτό που περιμέναμε να δούμε. Σπίτια καινούργια, τα περισσότερα κτισμένα μετά το σεισμό των Γρεβενών, όμορφα, αλλά χωρίς κάποιο ενιαίο σχέδιο, ρυθμό και χαρακτήρα, που να ταιριάζει στην ιστορία και το τοπίο. Κτισμένα όπως ο καθένας βολευόταν, διώροφα, ακόμα και τριώροφα, ελάχιστα με πέτρα Οι κοινόχρηστοι χώροι δεν είναι περιποιημένοι, ελάχιστες δεντροστοιχίες, απουσιάζει η πέτρα και γενικά λείπει η λεπτομέρεια, που δίνει την άλλη εικόνα
Ανθρωποι καλοσυνάτοι και περήφανοι, με το χαμόγελο και την ευγένεια. Βλαχόφωνοι και, όπως μας είπε η γιαγιά με περηφάνια, «Ελληνόβλαχοι». Κι όταν της είπα αστειευόμενος ότι είμαι «βλάχος από το Καρπενήσι» ρωτάει αμέσως με χαρά «μιλάς βλάχικα;» και άρχισε να μου μιλάει στα βλάχικα Το χειμώνα οι περισσότεροι κατεβαίνουν στη Λάρισα κοντά στο Μακρυχώρι, στα Τέμπη και το καλοκαίρι έρχονται στη Σαμαρίνα ανεβάζοντας στο Σμόλικα περίπου 70.000 γιδοπρόβατα. Έχει αρκετούς νέους σε ηλικία κτηνοτρόφους, βοηθούμενους και από αλβανούς
Στο χωριό λειτουργούν δύο – τρία ξενοδοχεία και πέντε – έξι καταλύματα με ενοικιαζόμενα δωμάτια. Εμείς μείναμε στα ενοικιαζόμενα του Ζήση Παρλίτση, πέτρινο κτίριο με όμορφα ευρύχωρα δωμάτια, με τζάκι.
Το ανέβασμα
Ξυπνήσαμε πρωί για να αποφύγουμε τον πολύ ήλιο, αλλά τελικά η αναχώρηση έγινε στις 7.30 από το γήπεδο, κοντά στο κοινοτικό ξενοδοχείο ΣΑΜΑΡΙΝΑ, στη βορινή έξοδο του χωριού. Το μονοπάτι είναι καλά σημαδεμένο, ανηφορικό, μέσα στο δάσος από μαύρη πεύκη και ρόμπολα. Έχει αρκετή χαμηλή βλάστηση με πολλά λουλούδια. Στα 50 λεπτά περίπου συναντήσαμε τη βρύση, τη μοναδική μέχρι την κορυφή. Υποχρεωτικά ανανεώσαμε το νερό στα παγούρια και πήραμε το πρώτο ξεδίψασμα. Σιγά – σιγά βγαίνουμε στο γυμνό και η εικόνα, που έχουμε, είναι εικόνα ηφαιστείου με τις γυαλιστερές γκριζοκόκκινες – καφέ πέτρες και πέτρωμα.
Η κατεύθυνση είναι βορειοδυτική. Σε 3 ώρες περίπου βγαίνουμε στο οροπέδιο - διάσελο, όπου αριστερά μας είναι η κορυφή Μόσια και στα ριζά της η μικρή λίμνη Μόσια. Αμέσως μετά αρχίζει ένα απότομο κατέβασμα, ενώ μπροστά μας και απέναντι, πάντα δυτικά, υψώνεται η κορυφή του Σμόλικα. Στις πλαγιές της κορυφής υπάρχουν αρκετά χιόνια ακόμα και το λιώσιμο κρατάει ενεργά τα ρέματα με μπόλικο νερό, καταρράκτες και μικρές λίμνες. Περνάμε τη χιονούρα με το παγωμένο χιόνι και αρχίζουμε να παίρνουμε ξανά την ανηφόρα ενώ θαυμάζουμε το ποδοβολητό του αλόγου του αλβανού βοσκού καβαλάρη, που κατεβαίνει και στη συνέχεια ανεβαίνει καλπάζοντας μέσα στο χιόνι. Πάει να ελέγξει αν είναι κατάλληλη η βοσκή να ανεβάσει τα πρόβατα, όπως μας είπε
Βγαίνουμε στο οροπέδιο πριν την κορυφή και θαυμάζουμε ένα μικρό κοπάδι αγριόγιδα, που τα κυνηγάει ένα ζαγάρι, κυνηγόσκυλο. Όπως μας είπαν ο Σμόλικας έχει αρκετά αγριόγιδα και, προς τιμή των κυνηγών, έχουν την πλήρη προστασία τους, σε αντίθεση με τα δικά μας στην Οίτη, που τα έχουν αποδεκατίσει χρόνια τώρα
Η κορυφή
Συνεχίζουμε ανηφορικά σε σαθρό έδαφος και πολλές πέτρες, αρχικά στο πλάι και στη συνέχεια στην κόψη και, κάνοντας την τελευταία απότομη ανάβαση με αρκετή κλίση, είμαστε στην κορυφή του Σμόλικα, 2.637 μέτρα σε 5 ώρες και 20 λεπτά Πολύ καλός χρόνος αφού όλοι το δίνουν 6 και 7 ώρες. Τα ζήτω και τα μπράβο ανήκουν στα τρία νέα παιδιά, τον Ιάσονα, τη Νιόβη και την Ελίνα, που τα κατάφεραν θαυμάσια Στην κορυφή υπάρχει το μνημείο για τον Ουγγαρέζο νέο, που μάλλον πρέπει να σκοτώθηκε από κεραυνό
Απολαμβάνουμε τα γύρω βουνά, δυτικά την Τύμφη (Γκαμήλα) και την Τσούκα Ρόσσα, βορειοδυτικά τον Γράμμο. Ο Όλυμπος έπρεπε να φαίνεται αλλά όμως η νέφωση στον ορίζοντα δεν το επιτρέπει αυτή τη φορά.
Το κατέβασμα
Στη στιγμή αποφασίσαμε να κατεβούμε συνεχίζοντας προς την Αγία Παρασκευή, κάνοντας ουσιαστικά τη διάσχιση του Σμόλικα. Θεωρήθηκε αμέσως η ιδέα της Αλέκας ενδιαφέρουσα και, αφού εξασφαλίσαμε τηλεφωνικά την μεταφορά μας στη Σαμαρίνα με αγροτικό αυτοκίνητο από την Αγία Παρασκευή, αρχίσαμε το απότομα κατέβασμα βορειοδυτικά, έχοντας μπροστά μας, χαμηλά και απέναντι, τη Δρακόλιμνη, τη μικρή λίμνη του Σμόλικα
Λίγο πιο κάτω, περίπου 20 λεπτά από την κορυφή, στο δρόμο προς τη Δρακόλιμνη, συναντήσαμε τη βρύση με παγωμένο νερό, αρκετό να ανανεώσουμε τα παγούρια μας. Ήδη άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια της απότομης κατάβασης για κάποιους, που τα σκληρά στενά παπούτσια τους «παιδεύουν» τα νύχια.
Η Δρακόλιμνη είναι στα 2.200 μέτρα περίπου σε ένα εντυπωσιακό αλπικό πράσινο τοπίο. Κάποιοι βρήκαν την ευκαιρία να δροσίσουν τα πόδια τους στο νερό της λίμνης. Όταν ήρθε η ώρα της αναχώρησης, άντε να βρεις από πού ξεκινάει το μονοπάτι. Δυστυχώς έχει μόνο σημάδια νοτιοδυτικά προς τους Πάδες και το Παλιοσέλι και όχι προς την Αγία Παρασκευή Επιστρατεύσαμε τελικά τους χάρτες και την πυξίδα και ακολουθώντας την…εμπειρία μας το συναντήσαμε κάτω από τη λίμνη, ακολουθώντας κατεύθυνση βορειοανατολική. Από δω και κάτω το μονοπάτι έχει μεν σήμανση, αλλά τα σημάδια είναι πολλά και διάφορα, αλλού Ο3, αλλού τετράγωνα κόκκινα, αλλού σχέτο κόκκινο, αλλού …στο βρόντο, και στα κρίσιμα σημεία, στις διασταυρώσεις ιδιαίτερα, θέλει πολύ προσοχή, ειδικά όσο πλησιάζουμε στο χωριό.
Αρκετά απότομο κατέβασμα μέσα στο πλούσιο πευκοδάσος με πολλά και εντυπωσιακά λουλούδια, χωρίς όμως ξέφωτα και ορατότητα. Κουραστικό και ατέλειωτο, ιδιαίτερα γι’ αυτούς, που χτυπήσανε τα νύχια τους σε συνδυασμό με τον καύσωνα του καλοκαιριού. Τελικά κατεβήκαμε στην Αγία Παρασκευή από διάφορα σημεία σε τρεις ομάδες. Ένα χωριό μέσα στο πράσινο και στα λουλούδια, την πλατεία με τα τεράστια πλατάνια και νερό, με αρκετό κόσμο, στα 900 μέτρα υψόμετρο.
Ήρθε ο αδερφός του κ Παρλίτση από τη Σαμαρίνα και μας πήρε με την κλούβα, που βάζει τα ζώα, κι εμείς «ζώα για σφαγή». Μια διαδρομή 22 χιλιομέτρων Αγία Παρασκευή – Σαμαρίνα από τα οποία 5 άσφαλτος στην αρχή, τα υπόλοιπα δύσκολος χωματόδρομος με πολλές λακκούβες, ταλαιπωρία και αγανάκτηση για 40 περίπου λεπτά
Διάσχιση λοιπόν πραγματική, 11 ώρες πορείας σε συνθήκες αρκετά δύσκολες, μέσα στο καλοκαίρι, με πολύ ζέστη, μεγάλη υψομετρική διαφορά και δύσκολο μονοπάτι λόγω της απότομης κλίσης. Ανέβασμα 1100 μέτρα υψομετρική και κατέβασμα 1750 μέτρα! (από 2637 στα 900)
«Παιδιά της Σαμαρίνας»
Η ζωή του χωριού το καλοκαίρι κινείται παραδοσιακά γύρω από την κεντρική πλατεία με τα μεγάλα δέντρα, τα πλατάνια, τα ξύλινα παγκάκια ολόγυρα στον πλάτανο, τη βρύση, τα μαγαζιά, τις ψησταριές και τα καφενεία. Ένα μόνιμο πανηγύρι. Μια όμορφη εικόνα, την οποία συμπλήρωσαν κάποια στιγμή οι ντόπιοι λαϊκοί καλλιτέχνες, όρθιοι, με τα παραδοσιακά τους όργανα και τραγούδι χωρίς μικρόφωνα. Διστακτικοί στο χορό φάνηκαν οι Σαμαρινιώτες, ίσως χρειαζόμασταν περισσότερη υπομονή να τους απολαύσουμε αργότερα
Φαγητά ντόπια, γαλοτύρι, βλίτα, πίτα και ντόπια κρέατα αλλά και λαχανοντολμάδες σπιτικοί. Κρασί κόκκινο καπερνέ, γερό μεν αλλά χωρίς πονοκέφαλο. Ελλάδα ατέλειωτη, με τις ομορφιές της, τις ελλείψεις της, πρόσωπα με την ελπίδα ζωγραφισμένη στο βλέμμα, αισιοδοξία για το αύριο, λαός καλός. Οι αγέρωχες βλάχικες φιγούρες, ο παππούς με την γκλίτσα στο χέρι και η γιαγιά με το εγγόνι αγκαλιά. Το σπίτι το μοντέρνο και δίπλα το καλυβόσπιτο από το παρελθόν, ένα παρελθόν ξανά ένδοξο και …«Παιδιά της Σαμαρίνας», εθνικός ύμνος του δημοτικού μας τραγουδιού, ποιος δεν το ξέρει, ποιος δεν το τραγούδησε, ποιος δεν το χόρεψε…
Άλλοι γιόρταζαν γενέθλια και άλλοι επέτειο γάμων, μυστήριο που είναι η ζωή, παντού χαρές και κεράσματα, κεριά και τούρτες, αυτοσχεδιασμοί, φωτογραφικές μηχανές και κάμερες. Δώσε και πάρε κόσμε!
Επιστροφή την Κυριακή με μικρή στάση στο βράχο – αναρριχητικό πεδίο, στο δρόμο για τα Γρεβενά, όπου και το Σπήλαιο των Νυμφών και ο καταρράκτης. Χώρος αναψυχής μεν, αλλά με πολλές ελλείψεις. Το μονοπάτι έχει κλείσει από τα δέντρα και τη βλάστηση, δεν το περιποιήθηκε κανείς. Στη σπηλιά αρκετά δύσκολο να φθάσεις από τις τσουκνίδες και τις πέτρες. Παρατήρηση για τον δήμαρχο της περιοχής
Τελευταία στάση στην Καλαμπάκα για παγωτό… κι έτσι κλείσαμε κι αυτή την περίοδο. Ραντεβού το Σεπτέμβριο. Να χαμηλώσουν λίγο τα βουνά… για τους δύσκολους…
Στέφανος Σταμέλλος
Δημοσιεύθηκε στο forum του site: http://www.e-ecology.gr