Ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων Μιχ. Μαγειρίας μιλάει στην εφημερίδα Πρωϊνός Λόγος Ιωαννίνων.
ΕΡ.: Κύριε πρόεδρε, με αφορμή δημοσιεύματα στον τύπο, έντυπο και ηλεκτρονικό, καθώς και αναρτήσεις σε ιστολόγια ή ψηφοφορίες στο facebook, σχετικά με τη βλάχικη γλώσσα ποιά είναι θέση της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων;
ΑΠ.: Καταρχήν να ξεκαθαρίσουμε κάτι. Αυτό που ονομάζουμε βλάχικη γλώσσα είναι τα βλάχικα. Δηλαδή, το σύνολο των βλάχικων προφορικών διαλέκτων. Όταν μιλάμε για τη βλάχικη γλώσσα (νεολογισμοί: αρωμουνική, αρμάνικη) στο χώρο της Νοτίου Βαλκανικής εννοούμε τα βλάχικα, που είναι μόνο προφορική γλώσσα.
ΕΡ.: Παρατηρώ είστε ιδιαίτερα προσεκτικός στη διατύπωσή σας. Απ’ τη μια λέτε τα βλάχικα, λέτε όμως και προφορική γλώσσα.
ΑΠ.: Τα βλάχικα, σύμφωνα και με τους ειδικούς γλωσσολόγους, είναι το σύνολο των διαλέκτων μίας μη ομογενοποιημένης και μη κωδικοποιημένης προφορικής γλώσσας. Η γλώσσα αυτή παραμένει μέχρι σήμερα προφορική. Δεν έχει αποκτήσει μία ενιαία μορφή, κοινά αποδεκτή, από όλες τις ομάδες των βλαχοφώνων, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στις γύρω Βαλκανικές Χώρες. Δεν τέθηκε ποτέ θέμα απ’τους Βλάχους των ελληνικών χωρών για εγγραμματισμό, πολύ δε περισσότερο για γραπτή χήση των βλάχικων.
ΕΡ.: Ποιά η σχέση των βλάχικων με άλλες νεολατινικές γλώσσες στα Βαλκάνια,
ΑΠ.: Να σας πω προηγουμένως κάτι εμπειρικό. Για να καταλάβετε καλύτερα και όσα είπα πριν, αλλά και όσα λέω στη συνέχεια. Εμείς στη Μηλιά, στο Μέτσοβο μιλάμε μια παρόμοια βλάχικη διάλεκτο. Στα διπλανά μας χωριά, Γρεβενίτι, Περιβόλι, Αβδέλα, άλλη. Λίγο βορειότερα στην Αετομηλίτσα και τη Σαμαρίνα διαφορετικά. Στο Κεφαλόβρυσο επίσης αρκετά διαφορετικά. Θέλω να πω ότι έχουμε διαφορετικές διαλεκτικές ομάδες εδώ στο χώρο το δικό μας καταρχήν. Κι αυτές μας είναι σήμερα γνωστές από την επικοινωνία που έχουμε τις τελευταίες δεκαετίες. Οι διάλεκτοι της βλαχικής Διασποράς στις γειτονικές μας χώρες συγγενεύουν με τις προαναφερόμενες.
ΕΡ.: Το καταλαβαίνω αυτό που λέτε, αλλά για να επανέλθω, ρωτώ σε σχέση με τη ρουμανική για παράδειγμα.
ΑΠ.: Τα βλάχικα ΔΕΝ είναι διάλεκτος της ρουμανικής γλώσσας. Αυτό είναι σαφές. Μην ξεχνάτε άλλωστε ότι κι αυτή ως εθνική γλώσσα προέκυψε από παραδουνάβιες βλάχικες διαλέκτους μόλις τον 19ο αιώνα. Οι ειδικοί γλωσσολόγοι θεωρούν ότι τα βλάχικα είναι μία από τις τέσσερις ρομανικές, δηλαδή νεολατινικές, γλώσσες της Βαλκανικής λατινικής που μιλούνταν στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (οι άλλες είναι: ιστρορομανική, δακορομανική, μεγλενορομανική).
ΕΡ.: Αλήθεια, τα βλάχικα είναι μια γλώσσα που γράφεται τελικά ή όχι;
ΑΠ.: Για κάθε γλώσσα μπορεί να υπάρξει ένα τρόπος γραφής. Δε κατέστη απαραίτητο σε μας για τα βλάχικα, διότι θα πρέπει να γνωρίζετε ότι ανεκάθεν χρησιμοποιούμε την ελληνική ως γλώσσα γραπτή και για τις ανάγκες μας εκπαιδευτικές, εκκλησιαστικές, διοικητικές ή άλλες εκφραστικές. Δεν νοείται στο χώρο μας διαφορετικά. Δεν υπήρξε ποτέ ξεχωριστό βλαχικό πολιτικό κίνημα κι αντίστοιχο γλωσσικό πρόγραμμα ή αίτημα. Η θλιβερή παρένθεση της ρουμανικής προπαγάνδας ήταν κάτι τελείως διαφορετικό και δεν επιδέχεται εκ των υστέρων ψευδεπίγραφων ερμηνειών και χρήσεων. Τώρα, οι ειδικοί επιστήμονες ακολουθούν τους κανόνες της επιστήμης τους κι ο εγγραμματισμός των βλάχικων ως νεολατινικής γλώσσας από αυτούς γίνεται κυρίως με το λατινικό αλφάβητο και τη χρήση κάποιων ελληνικών στοιχείων. Δε βλέπω κάτι το μεμπτό. Κάθε άλλο. Πιστεύω ότι με περισσή σοβαρότητα εργάζονται για την καταγραφή και διάσωση της προφορικής βλάχικής μας κληρονομιάς χωρίς τυμπανοκρουσίες σε καθαρά επιστημονικό κι ακαδημαϊκό πλαίσιο. Αυτό συνάδει και με την καταστατική αναφορά και δέσμευση της ΠΟΠΣΒ για τη διατήρηση της γλώσσας, όχι όμως για κατασκευή γλώσσας. Τους γνωρίζω και έχουν κληθεί κατ’ επανάληψη σε εκδηλώσεις της Ομοσπονδίας. Το σημειώνω διότι δεν μου αρέσει η ισοπεδοτική υπεραπλούστευση και γενίκευση που λειτουργεί αποπροσανατολιστικά. Θέλω να το καταστήσω για άλλη μια φορά ξεκάθαρο. Τα βλάχικα που ομιλούνται από Έλληνες, δεν είναι ούτε ξένη ούτε μειονοτική γλώσσα. Είναι μια άλλη, προφορική ασφαλώς γλώσσα, και συνιστούν στοιχείο της υπερχιλιετούς προφορικής πολιτισμικής κληρονομιάς της ελληνικής πατρίδας μας. Κι έτσι πρέπει να αντιμετωπίζονται. Η επιστημονική καταγραφή, μελέτη και διάσωσή τους είναι η καλύτερη απάντηση τόσο στους αδαείς κινδυνολογούντες φοβικούς, όσο και στους λογής λογής επαγγελματίες ακτιβιστές, ιδεοληπτικούς αυτόκλητους προστάτες, κι αυτούς ακόμη τους κατασκευαστές σήμερα μιας «εθνικής» «αρμάνικης γλώσσας».
ΕΡ.: Γνωρίζετε όμως ότι γίνεται μια προσπάθεια από το Συμβούλιο των Αρμάνων ή Μακεδοναρμάνων κι άλλες ΜΚΟ σχετικά.
ΑΠ.: Ακούστε. Καταρχήν για να είμαι δίκαιος. Η θέση μας σ’αυτό το ζήτημα ήταν, είναι και παραμένει ξεκάθαρη κι έχει εκφρασθεί με τον ποιό επίσημο τρόπο. Πρώτον: Το «Συμβούλιο των Αρμάνων» ή «Μακεδοναρμάνων», όπως αυτοαποκαλείται, είναι όργανο ΞΕΝΟ προς τους Έλληνες Βλάχους εντός κι εκτός Ελλάδος. Δεν έχει καμιά ηθική ούτε και πολιτική ή άλλη νομιμοποίηση από μας. Δεύτερον: Η γλώσσα που προωθεί ως εθνικά «αρμάνικη», γνωρίζω ότι είναι μία από τις διαλέκτους των έξω. Όσων Βλάχων, δηλαδή θυμάτων της ρουμανικής προπαγάνδας, μετεγκαταστάθηκαν οικειοθελώς και αυτοβούλως στη Δοβρουτσά της Ρουμανίας τη δεκαετία του 1920 ως Ρουμάνοι άποικοι, απ’ τη Μακεδονία μας. Πρόκειται για μια γλώσσα, αν θέλετε υπό κατασκευή, στα πλαίσια του καινοφανούς εθνικού ιδεολογήματος των αυτοαποκαλούμενων «Αρμάνων» ή «Μακεδοναρμάνων» ως ξεχωριστού διαβαλκανικού έθνους. Όσο για τις γνωστές ΜΚΟ, που θίξατε, και την δήθεν “επιστημονική” θέση τους. Αυτή έχει τόση αξία όση κι η εργολαβική δραστηριότητά τους στην υπηρεσία της εθνικής αποδόμησης και του εθνομηδενισμού.
Συνέντευξη στον ΚΩΣΤΑ ΑΓΟΡΗ
Πηγή: Εφημερίδα Πρωινός Λόγος Ιωαννίνων