Ο ορεινός όγκος του Γράμμου θεωρείται σήμερα σημαντική περιοχή με ιδιαίτερη οικολογική αξία.Το πλούσιο γεωγραφικό ανάγλυφο της περιοχής του Γράμμου και η ποικιλία των πετρωμάτων του {ασβεστόλιθος ,ψαμμίτες ,φλύσχης κροκαλοπαγή ,κερατόλιθος κ ά.}σε συνδυασμό με τα άφθονα νερά του Αλιάκμονα και του Σαρανταπόρου δημιουργούν συνθήκες ευνοϊκές για το σχηματισμό πολλών οικοτόπων{δασικοί, λιβαδικοί ,υδροχαρείς}που συντηρούν μεγάλη βιοποικιλότητα.Αποτελεί βιότοπο για απειλούμενα θηλαστικά όπως η αρκούδα και το αγριόγιδο και καταφύγιο για δεκάδες είδη πουλιών.

 Η πολιτεία της Γράμμουστας πρέπει να δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια του 17^ου αιώνα κατόπιν συνενώσεως των οικισμών και να αποτέλεσε το δεύτερο Μητροπολιτικό κέντρο Βλάχων μετά τη Μοσχόπολη,με πληθυσμό περίπου δεκαπέντε χιλιάδες κατοίκους.Οι κάτοικοι ήταν οργανωμένοι γύρω από τους μεγάλους Τσελιγκάδες των οποίων τα πλούτη από καταγεγραμμένες παλαιότερες προφορικές παραδόσεις παρουσιάζονται μυθικά.Ο χαρακτήρας της οικονομίας της Γράμμουστας ήταν κυρίως κτηνοτροφικός [30-40 χιλιάδες πρόβατα και πολλά μεγάλα φορτηγά-ζώα για τις μεταφορές] ενώ των άλλων οικισμών ήταν βιοτεχνικός και εμπορικός,όπως στο Λιανοτόπι και στον Άγιο Ζαχαρία. Αναφέρεται ότι το 1754 στην Γράμμουστα λειτουργούσε σχολείο εκείνες τις δύσκολες εποχές..Υπήρχαν τρεις εκκλησίες,η εκκλησία της Παναγιάς,της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Γεωργίου.Η πολιτεία δέχτηκε αλλεπάλληλες επιδρομές Τουρκαλβανών μέχρι την καταστροφή της το 1769 λίγο πριν ή λίγο μετά την καταστροφή της Μοσχόπολης.Μεγάλες πληθυσμιακές έξοδοι ξεκίνησαν από το 1650-1850.

Οι Γραμμουστιάνοι κατέφυγαν στην κεντρική Μακεδονία,στο Αργος Ορεστικό,Χαλκιδική, Ροδόπη, Μοναστήρι, Κρούσοβο, Μεγάροβο, Τέτοβο, Κόσοβο, Καπαόνικ Σερβίας, Βουλγαρία, και αλλού, όπου διέπρεψαν και διαπρέπουν χωρίς να εγκαταλείπουν τα Βλάχικα ήθη και έθιμα. Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα η συντριπτική πλειοψηφία των Γραμμουστινών παρέμεινε πιστή στην Ελλάδα και απέκρουσαν τη Ρουμανική προπαγάνδα που ήθελε να εκμεταλλευτεί το Βλαχόφωνο πληθυσμό.Αντιστάθηκαν και κατά των Βουλγάρων κομητατζήδων.Ένας από τους Βλαχόφωνους Μακεδονομάχους,η προσφορά των οποίων υπήρξε σημαντική,ήταν και ο Στέργιος Αργυρίου Χατζόπουλος.Το καλοκαίρι του 1914 στον οικισμό στρατοπέδευσε ο Καπετάν Βάρδας με σώμα αποτελούμενο από δύο χιλιάδες άνδρες,όπου και βοηθήθηκε ποικιλοτρόπως από τους κτηνοτρόφους. Κατόπιν,εισέβαλε στη Βόρειο Ήπειρο και την απελευθέρωσε.Ο οικισμός της Γράμμουστας παρ΄όλες τις καταστροφές που υπέστη παρέμεινε μέχρι το τέλος του εμφυλίου πολέμου[1946-49].Από το 1952 κι έπειτα τα κοπάδια ανηφόρισαν και πάλι στο Γράμμο και σιγά-σιγά οι κάτοικοι εγκαθίστανται.Χτίζεται το Κοινοτικό κατάστημα,το τυροκομείο,τα γεφύρια,γίνεται η τηλεφωνική σύνδεση,ξεκινά η διάνοιξη αμαξιτής οδού και ολοκληρώνεται το 1966.Από το 1974 η κτηνοτροφία χρόνο με το χρόνο εγκαταλείπεται.Με το σχέδιο Καποδίστριας,περί συνένωσης Δήμων και Κοινοτήτων,η Κοινότητα Γράμμου [από το έτος ιδρύσεώς της,1927] παρέμεινε ανεξάρτητη.