Κατά την εξάπλωση των Συρρακιωτών και συγκεκριμένα το 1730 στην οικουμένη για την ανεύρεση καλύτερης τύχης , μια τετραμελής οικογένεια με το όνομα Γκόγκας ήρθε και εγκαταστάθηκε με τα ζώα τους στη περιοχή του σημερινού Βαθυπέδου.Το χωριό βρίσκεται άνω και ανατολικά του χωριού Κράψη , απέχει από τα Γιάννενα περίπου 40 χιλιόμετρα και έχει υψόμετρο 1.150 περίπου μέτρα.
Η παλιά ονομασία του χωριού ήταν ¨Προυσβάλα¨ .Δυο εκδοχές υπάρχουν για το όνομα αυτό. Η μεν πρώτη από το Πες-Βάλη που σημαίνει κάτω από το ποτάμι , η δε δεύτερη από μια παράδοση σύμφωνα με την οποία οι τότε κάτοικοι του χωριού ξύρισαν κάποιον από το διπλανό χωριό που πήγε στο χωριό τους πράγμα που θεωρήθηκε από τους άλλους σαν προσβολή , χάριν όμως συντομίας το χωριό από Προυσβάλα λεγότανε και Προυσβάλα. Το 1930 το χωριό πήρε την σημερινή του ονομασία (ΒΑΘΥΠΕΔΟ) από την γεωγραφική του θέση , δηλαδή χωριό βρισκόμενο σε πεδιάδα περιβαλλόμενη από βουνά.
Πράγματι αποτελεί ένα γραφικό χωριό που το περιτριγυρίζουν βουνά , ιδανικά για κτηνοτροφία , έχει άφθονα νερά τα οποία κατεβαίνουν από τα βουνά και καταλήγουν στον Άραχθο ποταμό. Το κλιμα του είναι ξηρό και πολύ υγιεινό. Το 1900 αριθμούσε το Βαθύπεδο περίπου 35 οικογένειες και το 1929 είχε περίπου 50 οικογένειες , δηλαδή γύρω στους 300 κάτοικους .Κύρια ασχολία των κατοίκων από την ίδρυση του χωριού ήταν η κτηνοτροφία (γιδοπρόβατα) , ασκούσαν όμως και αλλά επαγγέλματα όπως γεωργοί , τεχνίτες , ραφτάδες , έμποροι υφασμάτων σε περιορισμένο όμως βαθμό.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κατασκεύαζαν και εμπορευόταν ¨Φλοκάτο¨ κάλτσινο και δίμιτο που χρησιμοποιούσαν σε διάφορα είδη ενδυμάτων.
Οι Βαθυπεδιώτες καλλιεργούσαν σε μια ορισμένη έκταση όλοι το ίδιο προϊών που ήταν άλλοτε σιτάρι , άλλοτε σίκαλη , άλλοτε κριθάρι.
Οι τεχνίτες ξενιτευόταν σε διάφορα μέρη της Ελλάδας οι δε οικογένειες τους μένανε μόνιμα στο Βαθύπεδο
Κύρια ασχολία του χωριού όπως προαναφέραμε ήταν η κτηνοτροφία. Έτσι οι τυροκόμοι οι οποίοι εργαζόταν ποιο παλιά στα γύρω χώρια το 1920-30 δημιουργούν το πρώτο τυροκομείο στο χωριό τους .Από την ίδρυση του λειτουργούσε μύλος και νεροτροβιά.
Μεχρι το 1976 το Βαθύπεδο ( τεως Πουσβαλα ) αποτελουσε μια κοινοτητα με το Συρρακο. Από το 1876 και μετα αποτελεσε ξεχωριστη κοινοτητα.
Πρεπει να τονισουμε ότι μεχρι το 1900 δεν υπηρχαν συνορα στο χωριο. Ο ορισμος των συνορων εγινε το 1909 με την αγορα και οριοθετηση της περιοχης που κατεχει το σημερινο Βαθύπεδο .
Η αγορα εγινε από τον Μπεη των ιωαννινων με συμβολαιογραφικα εγγραφα και η αξια ανηλθε στο ποσο των 400 λιρων και πληρωθηκ σε τεσσερις ετησιες δοσεις , από το 1909 μεχρι το 1913. Το ποσο αυτό ξεπληρωσαν οι βαθυπεδιώτες στον Μπεη με φορολογια που υπεβαλαν στα γιδοπροβατα .
Επι τουρκοκρατιας το χωριο διοικουνταν από τους γεροντοτερους που ειχαν έναν επικεφαλη που ονομαζοταν ¨Μουχτάρης¨ . Στην αρχή ο Μουχτάρης είχε έδρα το χωριό Κράψη και από εκεί διηύθυνε το Βαθύπεδο . Όλες οι ενέργειες αυτών γινότανε αφού πρώτα ενέκρινε ο Μπέης των Ιωαννίνων.
Αργότερα ο Μουχταρης βρισκόταν στο Κοντοβράκι και από εκεί πλέον επέβλεπε .
Μετά βέβαια από το 1914 εφαρμόστηκε ο νόμος περί Δήμων και κοινοτήτων και έκτοτε το χωριό διοικείται από πενταμελές κοινοτικό συμβούλιο.
Όταν το χωριό απελευθερώθηκε από τους Τούρκους κατά το έτος 1913 άνηκε στην επαρχία Μαλακασίου και από το έτος 1935 και μετά στην επαρχία Δωδώνης .
Σημαντική μείωση παρατηρείται στην κτηνοτροφία , που ήταν το κυριότερο επάγγελμα του Βαθυπέδου , το 1929 που στην Ελλάδα ήρθαν και εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες . Τότε έγινε και απαλλοτρίωση στους γεωργούς .
Αυτό στάθηκε και η μεγαλύτερη αιτία μείωσης της κτηνοτροφίας καθότι δεν έβρισκαν πλέον εκτάσεις για ενοικίαση στα χειμαδιά του νόμου Άρτας , στο Ξηρόμερο και στη Θεσσαλία που κατέβηκαν να ξεχειμάσουν οι βαθυπεδιώτες .
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι κτηνοτρόφοι μετακινούνταν με όλη τους την οικογένεια σε αντίθεση με τους τεχνίτες που η οικογένεια τους έμενε όλο το χρόνο στο χωριό.
Το χειμώνα στο Βαθύπεδο έμεναν μόνο τριάντα (30) περίπου οικογένειες .
Το χωριό υπέστη τρεις μεγάλες καταστροφές :
Η πρώτη επί τουρκοκρατίας , όταν ο καπετάν Γρίβας περνώντας από τα ¨Τζουμέρκα¨ η από το ¨Κουτσελιό¨ με κατεύθυνση το Μέτσοβο πυροβολήθηκε βγαίνοντας στην Μπαλτά από τους Προσβαλίτες. Στην συνεχεία αυτός σε αντίποινα έκαψε λίγα σπίτια και άρπαξε ζώα και τρόφιμα. Αυτό το γεγονός έχει μείνει στη μνήμη των παλαιοτέρων με την έκφραση (χαλασμός του Γρίβα ) και έγινε το 1854.
Η δεύτερη καταστροφή του χωριού έλαβε χώρα στις 23 Οκτωβρίου του 1943 , όταν το χωριό κάηκε σχεδόν ολοκληρωτικά από τους Γερμανούς κατακτητές.
Το χωριό μέσα στα δυο επόμενα χρόνια ξανακτίστηκε από τους Βαθυπεδιώτες οι οποίοι εξακολουθούσαν να μένουν ακόμη στο χωριό.Αξίζει να σημειωθεί ότι όλοι σχεδόν οι κάτοικοι του χωριού κατά το έτος 1943 οργανώθηκαν στο Ε.Α.Μ-ΕΛΛΑΣ.Συγκεκριμένα οι διαμένοντες μόνιμα στο Βαθύπεδο οργανώθηκαν τον χειμώνα του 1943 και στην συνεχεία τον Μάιο του ίδιου χρόνου οργανώθηκαν και οι μετακινούμενοι δηλαδή αυτοί που ήταν στα χειμαδιά.
Τέλος η τρίτη καταστροφή η οποία σημάδεψε την μοίρα του χωριού έγινε το έτος 1967 όταν το χωριό καταστράφηκε από σεισμό.
Όλα αυτά και η επιθυμία ανεύρεσης καλύτερης τύχης ανάγκασε τους βαθυπεδιώτες να εγκαταλείψουν το Βαθύπεδο και να εγκατασταθούν στις περιοχές Άρτας –Ιωαννίνων και στην Αθηνά.
ΤΟ ΒΑΘΥΠΕΔΟ ΣΗΜΕΡΑ
Οι βαθυπεδιώτες αν και έφυγαν από το χωριό τους ωστόσο έδειξαν τις ικανότητες και την δημιουργικότητα που τους χαρακτήριζε από παλιά σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης ζωής.
Ειδικότερα μερικοί από αυτούς οι ευρισκόμενοι κύρια στην περιοχή της Άρτας ασχολούνται με την κτηνοτροφία , επάγγελμα που υπήρξε από παλαιά η κύρια ασχολία τους , με σύγχρονες και τελειοποιημένες μεθόδους.
Άλλοι ασχολούνται γενικά με το εμπόριο και συγκεκριμένα είναι ονομαστοί τυρέμποροι έχοντας αναπτύξει δραστηριότητες όχι μόνο στην εσωτερική αλλά και στην εξωτερική αγορά.
Επίσης άλλοι έγιναν μικροεοπαγγελματιες δημόσιοι και ιδιωτικοί υπάλληλοι ενώ άλλοι έχουν αναδειχτεί σε πετυχημένους επιστήμονες.
Που ζουν και διαμένουν όμως όλη αυτοί που προαναφέραμε ;
Ενενήντα (90) περίπου οικογένειες βρίσκονται στην περιοχή της Άρτας ,πενήντα μια (51) στα Γιάννενα και πενήντα οκτώ (58) διαμένουν στην Αθήνα. Επίσης υπάρχει και περιορισμένος αριθμός οικογενειών στην Αμερική ,Αυστραλία και σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις.
Οι βαθυπεδιώτες αν και βρίσκονται μακριά από τον τόπο τους και έχουν αναπτύξει τόσο αξιόλογες δραστηριότητες , εν τούτοις δεν έχουν αποκοπεί από το γραφικό και όμορφο χωριό τους , νοσταλγώντας πάντοτε την επιστροφή σε αυτό.
Κύρια απόδειξη είναι το ότι φτιάχνουν ακόμη και σήμερα σπίτια στο βαθυπεδο και το επισκέπτονται συχνά , κυρίως το καλοκαίρι.
Έτσι κατά την διάρκεια του καλοκαιριού δέκα περίπου οικογένειες μετακινούνται με τα ζώα τους κα μένουν μόνιμα στο χωριό.
Η μεγαλύτερη συγκέντρωση στο βαθυπεδο πραγματοποιείται στις 15 Αυγούστου γιορτή της Πανάγιας. Την ημέρα εκείνη το χωριό γεμίζει ζωή , θυμίζοντας τις παλαιές καλές μέρες του τότε χωριού.
Ένα γεγονός που πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα είναι περίεργο και συνάμα συγκινητικό, μόνιμος κάτοικος του χωριού κάθ'ολη την διάρκεια του έτους μέχρι το 1990 ήταν μια γερόντισσα η Βάβω-Μιχάλαινα
Και η ιστορία συνεχιζεται...
