Βλάστη, Μπλάτσι ή Βλάτσι, κοινότητα της επαρχίας Εορδαίας (εκκλησιαστικά ανήκει στη Μητρόπολη Σισανίου και Σιατίστης). Είναι κτισμένη σε υψόμετρο 1200μ. μεταξύ των βουνών Ασκίου (Σινιάτσικου) και Μουρικίου. Υπήρξε ένα από τα σπουδαιότερα προπύργια του Ελληνισμού κι ένα από τα μεγαλύτερα κεφαλοχώρια της Δυτικής Μακεδονίας σύμφωνα πάντοτε με τις παραδόσεις, τις μαρτυρίες, τα ήθη και τα έθιμα.
Από ιστορικά στοιχεία που υπάρχουν η ίδρυση της Βλάστης πιθανότατα υπήρξε προ της Βυζαντινής εποχής, ως οικισμού. Η ανάπτυξη της άρχισε μετά το 1500 μ.Χ. από καταδιωκόμενους Χριστιανούς, Μακεδόνες και Βορειοηπειρώτες, που αναγκάζονταν να ανεβαίνουν σε ορεινές περιοχές, απρόσιτες από τους κατακτητές.
Περισσότερο αναπτύχθηκε μετά τα Ορλωφικά 1770 μ.Χ. Την εποχή αυτή ξεθεμελιώνεται και λεηλατείται η Μοσχόπολη, ανθηρό κέντρο της περιοχής, το δεύτερο μετά τη Θεσσαλονίκη. Έντρομοι οι Βλάχοι κάτοικοι της και της γύρω περιοχής φεύγουν αναζητώντας καινούριες πατρίδες. Στις 2 Σεπτεμβρίου 1769 ερημώνεται όλη η περιοχή. Ένα μεγάλο μέρος των κυνηγημένων, από Τουρκαλβανούς, Βορειοηπειρωτών Βλάχων συγκεντρώνεται στη Βλάστη. Αυτό μας το διαβεβαιώνουν όχι μόνο οι ιστορικοί που έγραψαν για τη Μοσχόπολη, αλλά και τα κειμήλια των εκκλησιών της Βλάστης, όπως το τέμπλο του Αγ. Νικολάου. Επίσης ένας μεγάλος αριθμός οικογενειών ασκούσε ημινομαδική κτηνοτροφία. Η καταγωγή αυτών των οικογενειών ήταν κυρίως από Βλαχοχώρια της Πίνδου. Κορυφαία μορφή στον αγώνα για την ελευθερία ήταν ο οπλαρχηγός Ιωάννης Φαρμάκης. Γεννήθηκε στην Βλάστη το 1752. Κατέφυγε στα βουνά του Ολύμπου για να αποφύγει την οργή του Αλή Πασά που κυνηγούσε την αδερφή του, τη Νούλα για να την πάρει στο χαρέμι του. Μετά από πολλές περιπλανήσεις έφθασε στην Οδησσό της Ρωσίας όπου εγκαταστάθηκε και συναντήθηκε με τους ιδρυτές της Φιλικής Εταιρίας. Στην ιεραρχία των φιλικών είχε τον έβδομο βαθμό, διέθετε πολλές γνωριμίες και ασκούσε μεγάλη επιρροή στους κατοίκους των βορείων διαμερισμάτων της χώρας. Κατά την αποστολή που πραγματοποίησε το 1818 κατόρθωσε να μυήσει αρκετούς ιεράρχες και οπλαρχηγούς της Μακεδονίας. Μαζί με τον Γιωργάκη Ολύμπιο (καταγωγή από το χωριό Λιβάδι Ολύμπου) πήραν μέρος στην επανάσταση της Μολδοβλαχίας που δυστυχώς είχε άδοξο τέλος. Κυνηγημένοι από τους Τούρκους κλείστηκαν στη Μονή Σέκου. Ο Ολύμπιος σκοτώνεται και ο Φαρμάκης οδηγείται από τους Τούρκους στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί με διαταγή του Σουλτάνου γδέρνεται ζωντανός. Η Βλάστη θυσίασε στον αγώνα για τη λευτεριά πολλά άξια τέκνα της μεταξύ των οποίων ο Αθανάσιος Τόγκας, συνεργάτης του Ρήγα Φεραίου, ο Βράκας, ο Ντόκος και οι Μακεδονομάχοι Κίτσος Αργυράκος (Καπετάν Μουρίκης), Ηλίας Κουντουράς (Καπετάν Φαρμάκης) και Μπουμπαράς. Μπλατσιώτες ευεργέτες ήταν οι βαρώνοι της Αυστρίας Σίμωνας Σινας, Στέργιος - Νικόλαος Δούμπας, Κωνσταντίνος Βέλλιος. Επίσης ο Θωμαΐδης, ο Μουσίκος, ο Βρανάκης, ο Τσίρος και ο Χριστόδουλος Γαλάνος. Οι Βλατσιώτες ανέκαθεν ήταν πιστοί στο Θεό, τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα. Αυτό το μαρτυρούν οι πολλές εκκλησίες και τα πανηγύρια που γίνονται ακόμη και σήμερα με θρησκευτική ευλάβεια. Χαρακτηριστικά πανηγύρια είναι του Αι Γιαννιού του Κλήδονα, του Αϊ-Λια, του Αγίου Παντελεήμονα και της Παναγίας το Δεκαπενταύγουστο. Τότε οι απανταχού Βλατσιώτες ανταμώνουν για να χορέψουν τον Τρανό Χορό στα λιβάδια, να προσκυνήσουν και να θυμηθούν τα παλιά.
ΤΟ ΠΑΝΗΓΥΡΙ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΟ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟ
Με ξεχωριστή λαμπρότητα γιορτάζεται κάθε χρόνο το πανηγύρι της Παναγίας το Δεκαπενταύγουστο. Οι εορταστικές εκδηλώσεις διαρκούσαν και εξακολουθούν να διαρκούν τρεις μέρες. Την παραμονή παρατηρείται μεγάλη κοσμοσυρροή των απανταχού Βλατσιωτών στην πλατεία του χωριού και στη συνέχεια γίνεται κατανυκτικός εσπερινός. Ανήμερα της Παναγίας παραβρίσκονται όλοι στη Θεία λειτουργία και το απόγευμα συγκεντρώνονται στα λιβάδια του χωριού για να τραγουδήσουν τραγούδια που σώζονται από την εποχή της Τουρκοκρατίας και να χορέψουν τον Τρανό χορό. Πρώτοι πιάνονται στο χορό οι γεροντότεροι από τους άντρες, στη συνέχεια οι νεότεροι και στο τέλος οι γυναίκες με ανάλογη σειρά. Το έθιμο του τρανού χορού συναντάται και σε άλλα βλαχοχώρια όπως στην Αβδέλλα, στη Σαμαρίνα, στο Περιβόλι, στην Κλεισούρα, στα Νάματα. Παλιά οι άντρες ήταν ντυμένοι με παραδοσιακές στολές (τσιπούνια) και οι γυναίκες με χρυσοκέντητες μεταξωτές φορεσιές. Την τρίτη ημέρα έρχεται ο μητροπολίτης, γίνεται δοξολογία και περιφορά της εικόνας της Παναγίας. Στη συνέχεια χορεύεται και πάλι ο Τρανός χορός.
Τα στοιχεία αυτά προέρχονται απο το
http://java.uom.gr/~petros/index.html
Συγχαρητήρια στον φίλο Πέτρο για την αξιόλογη δουλειά του.
Στην παραπάνω ιστοσελίδα μπορείτε επίσης να βρείτε φωτογραφίες και τραγούδια απο την Βλάστη.