Πολιτισμός

Με μια σεμνή τελετή βράβευσης των μελών της πολιτιστικής κίνησης «Μέθεξις» από το Δήμο Βορείων Τζουμέρκων για τη δωρεά περίπου 50 φωτογραφικών πινάκων μεγάλων διαστάσεων στο Συνεδριακό Κέντρο Συρράκου αλλά και τη γενικότερη προσφορά τους στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου, έκλεισε ο τετραετής κύκλος της έκθεσης φωτογραφίας και του πολιτιστικού «εγχειρήματος» με τίτλο: «Συρράκο- Πέτρα και μνήμη και Φως- Ένα ταξίδι στο Χτες και το Σήμερα μέσα από την εικόνα, το λόγο και τον ήχο».
Τα μέλη της «Μέθεξις» Ηλίας Γκαρτζονίκας, Δημήτρης Γκαρτζονίκας, Χρήστος Κατσάνος και Βαγγέλης Γιωτόπουλος, από το 2009 ως το 2013, μέσω της έκθεσης και της εκδήλωσης που την πλαισίωνε σε κάθε τόπο που ελάμβανε χώρα (Συρράκο, Περιστέρι Αττικής, Γιάννινα και Πρέβεζα) και περιελάμβανε 17 επιμέρους δράσεις, εφάρμοσαν την τεκμηριωμένη άποψή τους για έναν πολυδιάστατο τρόπο προβολής τόπων με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ο οποίος να ανταποκρίνεται στις συνθήκες και απαιτήσεις του 21ου αιώνα.

Το παρόν κείμενο αποτελεί έκφραση του ενδιαφέροντός  μου για τη σχέση των κατοίκων της νότιας Πίνδου με το γενέθλιο τόπο. Σε άλλο, παλιότερο κείμενο επεχείρησα να διερευνήσω αυτή τη σχέση στα Τζουμέρκα, τη δυτική πλευρά του ορεινού όγκου που χωρίζει τη Θεσσαλία από την Ήπειρο. Στόχος αυτού του άρθρου είναι να ανιχνεύσει αυτή τη σχέση στην ανατολική πλευρά, ιδίως στην περιοχή που ονομάζεται Ασπροπόταμος, η οποία μπορεί να χαρακτηριστεί και ως το «μαξιλάρι» της Θεσσαλίας στο άπλωμά της ως το Αιγαίο πέλαγος. 

Το Συρράκο ιστορικά στηρίζει την εμπορική, οικονομική του ανάπτυξη και περαιτέρω την πολιτισμική του απογείωση σε δύο πυλώνες, ο ένας είναι η κτηνοτροφία και ο άλλος η εκμετάλλευση των κτηνοτροφικών προϊόντων είτε με τη μορφή της Βιοτεχνικής Παραγωγής είτε με τη μορφή της Διακίνησης και Εμπορίας αυτών των προϊόντων. Η κτηνοτροφία που αποτελούσε το βασικό βιοποριστικό επάγγελμα του Συρράκου, καθώς και των μεγάλων βλαχόφωνων κωμοπόλεων, δεν απασχολούσε παρά μέρος των Συρρακιωτών.
Η ανεπάρκεια της αγροτικής εκμετάλλευσης στα φτενά ισιώματα των βουνών του Συρράκου, η στενότητα των συρρακιώτικων βοσκότοπων και η δημογραφική έκρηξη των ορεινών πληθυσμών, μετά την αναγκαστική μετοίκηση των πεδινών πληθυσμών στους δυσπρόσιτους ορεινούς όγκους της Πίνδου, κατά τα πρώτα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας (14ος – 15ος -16ος αι.) δημιουργούν ένα δυναμικό, εποχικό ή μόνιμο, υποαπασχολούμενων ανθρώπων σε αναζήτηση συμπληρωματικού εισοδήματος.

«Φύλαγέ μου, Θεέ μου, τουλάχιστον όσα έχουν πεθάνει» λέει η Κική Δημουλά, η Ακαδημαϊκός μας και τολμώντας να παραφράσω ασεβώς τη μεγάλη μας ποιήτρια, λέω κι εγώ «Φύλαγέ μου, Θεέ μου, τουλάχιστον όσα δεν θα πεθάνουν ποτέ»

Κρίνοντας από την ιδιότητά μου του αρχιτέκτονα-πολεοδόμου, θα περίμενε κανείς να αναπτύξω ένα θέμα σχετικό με τον φυσικό ή τον αστικό χώρο, παρ’ όλο που η Αρχιτεκτονική έχει ως αφετηρία επιστημονικής προσέγγισης τον κοινωνικό χώρο.