Τραγούδια - Χοροί

Φίλοι σύνεδροι,
Αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω τον Πολιτιστικό Σύλλογο Βλάχων Θράκης και την Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων για την τιμή που μου κάνουνε.
Στη μακρόχρονη πορεία μου υπηρετώντας την ελληνική παράδοση και τους ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς, διαπίστωσα ότι για μένα δεν είναι μόνο επιστήμη, σπουδές, αγάπη και σεβασμός, αλλά βιώματα και πολλά άλλα αισθήματα που δεν περιγράφονται.
Γιατί μέσα σ' αυτή βρίσκονται όλα εκείνα τα στοιχεία που μας δίνουν τη δύναμη να κατανοήσουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά.
Ο Κομφούκιος έλεγε: «Δείξε μου πώς χορεύει ένας λαός και θα σου πω αν ο πολιτισμός του είναι υγιής ή άρρωστος».
Οι προγονοί μας έλεγαν: «Άν δ' ό γέρων χορεύει εις τάς τρίχας γέρος εστίν εις δέ την ψυχήν νεανι,ς».

Η Μηλιά ή Αμέρου, στην τοπική βλάχικη διάλεκτο, είναι ένα όμορφο, με περίσσιες φυσικές καλλονές, βλαχοχώρι της Πίνδου, κτισμένο σε υψόμετρο 1300 μέτρα. Η πλούσια παράδοσή του διατηρείται αρκετά ζωντανή σε όλες τις κοινωνικές εκδηλώσεις παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια και σ’ αυτήν την απόμερη γωνιά έχει ραγδαία διεισδύσει ο σύγχρονος τρόπος ζωής. Νομαρχιακώς υπάγεται στο νομό Ιωαννίνων και, ειδικότερα, στην επαρχία Μετσόβου, έχει όμως πρόσβαση, λόγω της θέσης ( είναι χτισμένη στη συμβολή των συνόρων τριών νομών, Ιωαννίνων, Τρικάλων, Γρεβενών) στα Γρεβενά και στα Τρίκαλα. Η γεωγραφική της θέση προσδιόρισε και την ιστορική της μοίρα, μια μοίρα ταραχώδη και περιπετειώδη, όπως μπορεί κανείς να εικάσει από τις σκόρπιες ιστορικές μαρτυρίες που διασώθηκαν. Γιατί ο ένας από τους δύο φυσικούς δρόμους που ένωναν την Ήπειρο με την Μακεδονία διερχόταν από τη Μηλιά και ήταν επόμενο, σε όλες τις ιστορικές περιόδους, κυρίως όμως κατά τη νεότερη και τη σύγχρονη, μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας, η εμπορική και στρατιωτική κίνηση να είναι ιδιαιτέρως αυξημένη. Η κίνηση αυτή ανακόπηκε μεταπολεμικά, ελλείψει ασφαλτοστρωμένου αυτοκινητόδρομου, για να αυξηθεί και πάλι κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια, γιατί, επιτέλους, η σύνδεση Ηπείρου – Μακεδονίας με την σύγχρονη Εγνατία Οδό είναι γεγονός.

Για να προσδιορίσουμε την μουσικοχορευτική παράδοση των Βλάχων, θα πρέπει να μιλήσουμε για την ύπαρξη τοπικών παραδόσεων, οι οποίες εντάσσονται βέβαια μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, το οποίο καθίσταται αυτομάτως πλουσιότερο και γονιμότερο. Η ευρεία γεωγραφική διασπορά των Βλάχων και οι αναπόφευκτες επιρροές τις οποίες δέχονται από τα διάφορα περιβάλλοντα, συντελούν στη διαμόρφωση τοπικής μουσικοχορευτικής παράδοσης, η οποία μπορεί να διαφέρει από τόπο σε τόπο, αλλά κρατά και ένα γενικότερο χαρακτήρα, ο οποίος διαμορφώθηκε διαχρονικά από την κοινή χρήση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των Βλάχων, ως κλειστής πληθυσμιακής ομάδας. Για παράδειγμα υπάρχουν σε όλο τον Ελλαδικό χώρο κοινοί χοροί και τραγούδια Βλαχόφωνα και Ελληνόφωνα, αλλά υπάρχουν και διαφοροποιήσεις ή παραλλαγές πάνω στο ίδιο μουσικοχορευτικό μοτίβο κατά τόπους, όπως υπάρχουν και ιδιαίτερες μουσικοχορευτικές παραδόσεις από περιοχή σε περιοχή.

Στοιχεία Χρονικού της Σαμαρίνας περιέχονται διάσπαρτα σε διάφορα δημοσιεύματα υπεραιώνιας διάρκειας και ιδίως στο δίτομο του Weigand ⁽¹⁾ των Wace – Thomsson ⁽²⁾ , Αθ. Βακαλόπουλου ⁽³⁾, Θεόδ. Σαράντη ⁽⁴⁾ , Ν. Hammand ⁽⁵⁾ , Ελευθερίας Νικολαϊδου ⁽⁶⁾, Πρακτικά του πρώτου Επιστημονικού Συμποσίου Σαμαρίνας, Αθ. Παπαδημητρίου ⁽⁷⁾, Μηροπολίτου Γρεβενών Σεργίου Σιγάλα ⁽⁸⁾, συναφή δε η και καίρια επικουρικά των J. Civic, C. Poghirc κ.α.
Για την οικονομία του χρόνου ο λόγος περιορίζεται στον τελευταίο, που είναι σύγχρονος μας Ρουμάνος , καθηγητής των Πανεπιστημίων Βουκουρεστίου και Bochoum της Γερμανίας, συνάμα δε Γενικός Γραμματέας του Ινστιτούτου Ρουμανικών Σπουδών « Κάρολος ο Α΄» στο Παρίσι.