Το Ηπειρώτικο Πολυφωνικό Τραγούδι αποτελεί μια από τις πιο ενδιαφέρουσες μουσικές φόρμες στην Ανατολική Μεσόγειο και στα Βαλκάνια αλλά και στο παγκόσμιο ρεπερτόριο της Λαϊκής Πολυφωνίας.
Η καταγωγή αυτής της πολυφωνικής φόρμας, παρόλο που η έρευνα δεν έχει καταλήξει ακόμη σε βέβαια συμπεράσματα, πιθανά να ανάγεται σε πολύ παλιές (ίσως ακόμη και προελληνικές) εποχές. Οι μελωδίες των πολυφωνικών τραγουδιών, μαζί με ορισμένα ακόμη της Ηπείρου και της Θεσσαλίας) είναι οι μοναδικές στον ελλαδικό χώρο που έχουν διατηρήσει την ανημίτονη πεντατονική κλίμακα (κλίμακα που αποτελείται από πέντε νότες χωρίς ημιτόνια). Η κλίμακα αυτή, σύμφωνα με κάποιους μουσικολόγους, ταυτίζεται με το δώριο τρόπο των αρχαίων Ελλήνων, την κατεξοχήν «ελληνική αρμονία».
Τραγούδια - Χοροί
Στο Περιβόλι της Πίνδου κατά το τριήμερο του εορτασμού της Αγίας Παρασκευής (26-29 Ιουλίου), γνωστό με τη βλαχική ονομασία «Στα-Βίνερι», τραγουδούν μέχρι σήμερα μια σειρά από τραγούδια, τα οποία διακρίνονται σε τρεις βασικές κατηγορίες. Της στράτας, χορευτικά και της τάβλας (γλέντι, μουαμπέτι).Μετά το πέρας του γενικού χορού, που συνοδεύει μουσικά η τοπική ορχήστρα σε ρυθμό αργού συρτού στα δύο, με τη δύση του ήλιου οι Περιβολιώτες αναχωρούν απ’ το χοροστάσι «Κ-νικι». Στη διαδρομή από το χοροστάσι «Κ-νικι» προς το «Μισοχώρι», τραγουδούν κάθε απόγευμα κατά το τριήμερο του πανηγυριού μια σειρά από τραγούδια της στράτας. Όταν φτάσουν στο «Μισοχώρι» ακολουθεί γενικός χορός στα τρία με τραγούδι.
Nάθιματς μάτα μόι φιάτα, νάθιματς λέλε ανάθιματς.
Τσι ν’ τι φιάτσι αχάντου μουσιάτα.Ντι νι αρκάι όκλι πρι τίνι.....
Σι νι ντούσιρα όιλι του άγκρου.Σι νι κουρμάρα μούλτου ζνίι.
Ανάθεμα τη μάνα σου μωρ’ κόρη, ανάθεμα μωρ’ ανάθεμα.
Που σ’ έκανε τόσο όμορφη. Έριξα τα μάτια πάνω σου.....
Και μου πήγαν τα πρόβατα στον αγρό. Και μου έκοψαν μεγάλη ζημιά.
Ένα βλάχικο τραγούδι απο την Ιεροπηγή Καστοριάς. Είναι ένα τραγούδι που λεει η γυναίκα στoν αντρα της που ειναι για πολύ καιρό στα πρόβατα μακριά από το σπίτι
| - Μα σβινιάϊ ούνε σιάρε ακάσε μπουρμπάτε σ' μεράτε - νου αβιαμ ακούι σ' αλάσ'΄όιλι μπουρμπάτε σ' μεράτε - αλάσλι ούνε σιάρε σ' κιάρε μπουρπάτε σ' μεράτε - ζντάου ούνε λίρε τ' ούνε σιάρε μπουρπάτε σ' μεράτε - μι τουκί μι φέτσιου κα τσιάρε μπουρμπάτε σ' μεράτε |
- Ας ερχόσουν ένα βράδυ στο σπίτι Άντρα και καημένε -δεν είχα σε ποιον να αφήσω τα πρόβατα Άντρα και καημένε -άφησε τα για μια βραδιά να χαθούν Άντρα και καημένε -σου δίνω μια λίρα για μια βραδιά Άντρα και καημένε -έλιωσα και έγινα σαν το κερί Άντρα και καημένε |