Στον τρίτο τόμο της ενότητας “Μελέτες για τους Βλάχους” επιχειρείται μια αναλυτικότερη καταγραφή της ιστορικής εξέλιξης των βλάχικων πληθυσμών, των οικισμών και των εγκαταστάσεων στις περιοχές του Ολύμπου και των Μογλενών.

Για τους Βλάχους ή Αρουμάνους των Βαλκανίων, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων ζει στον ελλαδικό χώρο, στο τρίγωνο της Πίνδου, της κεντρικής Μακεδονίας και της Βόρειας Θεσσαλίας, έχει πρόσφατα υποστηριχθεί, ότι πιθανώς να αποτελούν μια από τις πιο παλιές πληθυσμιακές ομάδες του ευρωπαϊκού χώρου. ²¹⁰

Η Βλάστη, αποτελεί ένα κατεξοχήν ορεινό οικισμό, που εντάσσεται στο νομό Κοζάνης. Αγκαλιάζεται από δύο μεγάλους ορεινούς όγκους του Σινιάτσικου ή Άσκιου και του Μουρικίου.

Η βλαχόφωνη δημοτική ποίηση και μουσική είναι αναμφισβήτητη αλλά άγνωστη στην ελληνική επιστημονική έρευνα, της οποίας η συμβολή πε­ριορίζεται σε ορισμένες, ιδίως ερασιτεχνικές, προσπάθειες για τη συλλογή και καταγραφή βλαχόφωνων τραγουδιών.