Η γενιά μου είναι η τελευταία που γνωρίζει και μιλάει τη βλάχικη γλώσσα. Στους τελευταίους αιώνες μεταδίδεται μόνο προφορικά, με αποτέλεσμα αυτή να οδηγείται σε αφανισμό και να καταπίνεται από τη λησμονιά.
Αυτή η αγωνία μου, ότι όλα θα χαθούν χωρίς να μείνει κάτι για τις επόμενες γενιές με έκανε να βάλω στόχο και να καταγράψω κάθε τι που έχει σχέση με τη βλάχικη γλώσσα μέσα από το παραμύθι, το τραγούδι, το ποίημα με παιδαγωγικό και ευχάριστο τρόπο. Στα πλαίσια αυτής της προσπάθειας με πολύ κόπο αλλά και μεράκι συγκέντρωσα υλικό το οποίο έχει σχέση με τη γλώσσα, τον πολιτισμό και την παράδοση του υγιούς αυτού κομματιού του ελληνισμού, το οποίο προσετέθη σ’ όλο αυτόν τον πολιτιστικό πλούτο που βίωνα μέσα στην οικογένειά μου από μικρό παιδί.
Το Λεξικό αυτό εμπεριέχει ένα πρωτογενές υλικό με λέξεις που έχουν εκλείψει από το βλάχικο λεξιλόγιο και αυτό είναι που του προσδίδει μεγαλύτερη αξία. Είναι μια προσπάθεια διάσωσης του γλωσσικού θησαυρού που έχει τις ρίζες του στα βάθη των προηγούμενων αιώνων. Είναι ένα πόνημα καρδιάς, άλλα ίσως και να αποτελέσει και ένα χρήσιμο εργαλείο για τους επιγενόμενους ερευνητές της Βλάχικης (Αρμάνικης) γλώσσας (limba armaneaska).
Συνεχίζοντας την προσπάθεια καταγραφής της γλώσσας, η πρώτη μορφή του πονήματος συμπληρώνεται κατά πολύ με νέα λήμματα. Το νέο προσφερόμενο έργο, είναι ένα νέο Λεξικό με αντίστροφα γραμμένες τις λέξεις από την κοινή ελληνική προς την βλαχική (αρωμανική).
Πιστεύω ότι το έργο αυτό προσφέρει έναν ευκολότερο τρόπο εξεύρεσης της αρμάνικης (βλάχικης) λέξης αλλά και εκμάθησης ή έρευνας της γλώσσας, για όποιον ενδιαφέρεται.
Κούλα Λέντζιου-Τρίκου
Σε συνέχεια του πρώτου έργου «Λεξικό της Αρωμανικής (Βλάχικης) Γλώσσας» που εκδώθηκε το 2014, η κ. Κούλα Λέντζιου-Τρίκου μας προσφέρει ένα άλλο μεγαλύτερο έργο, αυξημένο κατά πολύ ως προς τις σελίδες του: το «ΕΛΛΗΝΟΒΛΑΧΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ» της αρωμανικής (βλάχικης) γλώσσας των αρμανόφωνων (βλαχόφωνων) Ελλήνων της Πίνδου», από την κοινή ελληνική προς την αρμάνικη γλώσσα. Ένα έργο που αριθμεί σχεδόν 1400 σελίδες με πάνω από 7.300 λήμματα. Το κάθε λήμμα εμπλουτίζεται με πολλά παραδείγματα για να γίνει πιο χρηστικό και εύκολο.
Τα λήμματα καταγράφονται και ερμηνεύονται και με την λατινική γραφή (το χαλκιδικό ελληνικό αλφάβητο), ώστε να μπορούν να το μελετούν οι απανταχού αρμανόφωνοι (βλαχόφωνοι) μα και οι ενδιαφερόμενοι για τη μελέτη της αρμάνικης γλώσσας (limba armaneaska). Πιστεύω ότι μπορεί να γίνει και ένα εγχειρίδιο εκμάθησης της ελληνικής για τους μη γνωρίζοντες την ελληνική γλώσσα.
Θα μπορούν να το έχουν στα χέρια τους, όλοι αυτοί που αγαπούν τη γλώσσα την οποία άκουσαν από τη στιγμή της γέννησής τους, αλλά και όλοι αυτοί που αγαπούν κάθε τι που αποτελεί κομμάτι του πολιτιστικού πλούτου της πατρίδας μας.
ΕΛΛΗΝΟ-ΑΡΜΑΝΙΚΟ (ΕΛΛΗΝΟ-ΒΛΑΧΙΚΟ) ΛΕΞΙΚΟ
της Aρωμανικής (βλαχικής) γλώσσας των Αρμανόφωνων (Βλαχόφωνων) Ελλήνων της Πίνδου (Armanni di t’ Pinδu)
Lexiko pi Limba Gritseaska - Armaneaska
Λέξεις, εκφράσεις, αριθμοί, λαογραφικά σχόλια, πληροφορίες λεξιλογικές-ετυμολογικές, γραμματικές διευκρινίσεις
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2018
ISBN: 978-618-80582-1-7
Για πληροφορίες - παραγγελίες: ΚΟΥΛΑ ΛΕΝΤΖΙΟΥ - ΤΡΙΚΟΥ
κιν. 6976855033.
e-mail: koulent[papaki]yahoo.gr
Η ιδέα γραφής ενός νέου Λεξικού: «ΕΛΛΗΝΟ-ΑΡΜΑΝΙΚΟ (ΕΛΛΗΝΟ-ΒΛΑΧΙΚΟ) ΛΕΞΙΚΟ των αρμανόφωνων (βλαχόφωνων) Ελλήνων της Πίνδου», από την κοινή Ελληνική στην αρωμανική (βλαχική), γεννήθηκε τη στιγμή της έκδοσης του πρώτου Λεξικού, «Λεξικό της αρωμανικής (βλάχικης) γλώσσας» από την αρωμανική (βλαχική), στην κοινή ελληνική, το 2014.
Η σκέψη μου να καταγράψω αυτό το νέο λεξικό θέτοντας πρώτα την ελληνική λέξη και μετά την αρμάνικη, προσβλέπει στη βοήθεια του ευκολότερου τρόπου εξεύρεσης της αρμάνικης (βλάχικης) λέξης. Προσφέρει έναν ευκολότερο τρόπο εκμάθησης ή έρευνας της γλώσσας, για όποιον ενδιαφέρεται. Ήταν κάτι που μου το ζήτησαν πολλοί που προμηθεύτηκαν το πρώτο Λεξικό αλλά και έκδηλη η χαρά τους όταν τους ανακοίνωσα ότι ήδη είναι σχεδόν έτοιμο.
Σ’ αυτό το νέο Λεξικό καταγράφονται αλφαβητικά λέξεις και παράγωγα αυτών από την αρχή ως το τέλος. Βέβαια στην αρχή συμπεριλαμβάνεται και το κεφάλαιο «Γραμματικές διευκρινίσεις» όπου υπάρχει και ο οδηγός για την καλύτερη ανάγνωση.
Τα λήμματα καταγράφονται και ερμηνεύονται και με την λατινική γραφή (το χαλκιδικό ελληνικό αλφάβητο), ώστε να μπορούν να το μελετούν οι απανταχού αρμανόφωνοι (βλαχόφωνοι) μα και οι ενδιαφερόμενοι για τη μελέτη της αρμάνικης γλώσσας (limba armaneaska). Πιστεύω ότι μπορεί να γίνει και ένα εγχειρίδιο εκμάθησης της ελληνικής για τους μη γνωρίζοντες την ελληνική γλώσσα.
Το νέο αυτό λεξικό, μέσα στις περίπου 1400 σελίδες του και πάνω από 7.300 λήμματα, καταγράφονται όλες οι λέξεις του προηγουμένου λεξικού, ως συνέχειά του, με την προσθήκη πολλών νέων βλάχικων λέξεων τις οποίες είχα λησμονήσει και δεν συμπεριελήφθησαν. Το ότι είμαι φυσική ομιλήτρια της γλώσσας με βοήθησε πολύ, καθώς στην έρευνά μου συνομίλησα στη βλαχική γλώσσα και με πολλούς βλαχόφωνους καταγόμενους από άλλα βλαχοχώρια της Πίνδου, εντός και εκτός Ελλάδος. Διαπίστωσα ότι η γλώσσα μας δεν έχει σημαντικές διαφορές. Οι τυχόν μικροδιαφορές οφείλονται στον πανδαμάτορα χρόνο και γι’ αυτό θεωρώ ότι το παρόν είναι ένα Λεξικό που απευθύνεται σ’ όλους τους βλαχόφωνους με καταγωγή από την Πίνδο.
Επίσης προσετέθησαν πολλές ελληνικές λέξεις, τις οποίες απέφυγα να συμπεριλάβω στο πρώτο Λεξικό νομίζοντας πως είχαν αντικαταστήσει προϋπάρχουσες παλιές βλάχικες (αρμάνικες) λέξεις. Η αρχική μου πρόθεση ήταν να καταγράψω μόνο τις βλάχικες λέξεις, γιατί οι ελληνικές εννοούνταν. Ωστόσο διαπίστωσα ότι εννοούνται μόνο για έναν φυσικό ομιλητή της γλώσσας. Γι αυτούς που δε την γνωρίζουν είναι αναγκαίο να γνωρίζουν όλες στις λέξεις.
Το δίλλημα σε αυτό το σημείο ήταν για μένα το εξής: οι ελληνικές λέξεις που άκουγα από τους δικούς μου, από μικρή ηλικία, συμπεριλαμβάνονται μέσα στη βλάχικη γλώσσα ή έχουν εξαλειφθεί οι αντίστοιχες βλάχικες και αντικαταστάθηκαν από τις ελληνικές;
Σε συζητήσεις στη βλάχικη γλώσσα με ηλικιωμένους από διάφορα βλαχοχώρια, που ήταν καλοί γνώστες της γλώσσας, διαπίστωσα ότι χρησιμοποιούσαν τις ίδιες ελληνικές. Αυτή η διαπίστωση, έγινε πεποίθηση ότι αυτές οι ελληνικές λέξεις αποτελούν μέρος του βλάχικου λεξιλογίου, και χρησιμοποιούνται από παλιά. Η πεποίθησή μου αυτή ενδυναμώθηκε μετά και από τις συζητήσεις (στη βλάχικη γλώσσα φυσικά) με βλαχόφωνους της Διασποράς με καταγωγή από την Πίνδο. Ήταν έκπληξη για μένα ότι ακόμη και οι της τρίτης γενιάς όχι μόνο γνωρίζουν και μιλούν τη γλώσσα πολύ καλά αλλά και χρησιμοποιούν και το ίδιο ελληνικό λεξιλόγιο. Άρα προϋπήρχε. Αυτές οι ελληνικές λέξεις χρησιμοποιούνται απ’ όλους μας, βλαχόφωνους της Πίνδου εντός και εκτός Ελλάδος, με την προσθήκη κάποιας κατάληξης, γι’ αυτό θεώρησα απαραίτητο να συμπεριληφθούν στο νέο λεξικό για να κατανοήσουν και τη διαφοροποίηση.
Έτσι λοιπόν, προσφέρεται στους αναγνώστες το νέο λεξικό «πί λίμμπα αρμανεάσκα», καταγράφοντας από την αρχή ως το τέλος αλφαβητικά τις λέξεις των ομιλητών της αρμάνικης γλώσσας του βλαχόφωνου ελληνισμού της Πίνδου (Αρμάννι ντί τ’ Πίνδο), προσαυξημένο κατά πολύ, με νέα λήμματα και εμπλουτισμένο με πολλά παραδείγματα. Φυσικά όπως προείπα και στο πρώτο Λεξικό ότι, ένα Λεξικό δεν τελειώνει ποτέ. Κι όσο ο Θεός μου το επιτρέπει, θα καταγράφω ό,τι άλλο ανακαλύπτω προσπερνώντας όποια τυχόν εμπόδια και σκοπέλους συναντήσω. Πιστεύω και ελπίζω ότι κάθε τέτοια προσπάθεια διάσωσης του πολιτιστικού πλούτου, αποτελεί προσφορά στην πατρίδα μας, στις επόμενες γενιές και στην γλωσσολογική κοινότητα.
Ευχαριστώ όλους όσους αγκάλιασαν το πρώτο Λεξικό με αγάπη: συμπατριώτες μου από Μ.Λιβάδια και τα άλλα βλαχοχώρια, Βλάχοι της Διασποράς, αλλά και μη βλαχόφωνοι που ήταν πάρα πολλοί, απλοί πολίτες, επιστήμονες και ερευνητές, λάτρεις της οποιαδήποτε γλώσσας, πιστεύοντας ότι όλες οι γλώσσες έχουν την ίδια αξία.
Κούλα Λέντζιου - Τρίκου
Από το λεξικό
