Στην εισαγωγή της πρώτης έκδοσης ζήτησα την επιείκεια των ειδικών στην προσπάθεια μιας απλής καταγραφής και μετάφρασης λέξεων του βλάχικου ιδιώματος της πατρίδας μου Λάιστας.
Πολλές φορές όταν δεν είμαστε ειδικοί οδηγούμαστε σε παραλείψεις ή, το χειρότερο, σε λάθη. Το σπουδαιότερο όμως από τα τυχόν λάθη ή παραλείψεις μου ήταν η ελάχιστη καταγραφή λέξεων του τοπικού ιδιώματός μας, που κατάγονται από την ελληνική γλώσσα και είναι σχεδόν ταυτόφωνες με τις ελληνικές. Και νομίζω ότι είναι σημαντικότατη η παράλειψη, γιατί ο αναγνώστης μπορεί να εικάσει ότι στο ιδίωμά μας δεν χρησιμοποιούσαμε λέξεις προερχόμενες από την ελληνική γλώσσα. Όμως οι Λαϊστινοί, όπως και όλοι οι Βλάχοι του ελλαδικού χώρου, πρωτίστως ως Έλληνες και αναπόσπαστα μέλη του ελληνικού εθνικού κορμού, δημιουργήσαμε την λαλιά μας, τον δεύτερο γλωσσικό μητρικό κώδικά μας, πάνω σε ελληνικό υπόστρωμα, με συνέπεια την ύπαρξη πληθώρας ελληνικών λέξεων στα βλάχικα ιδιώματά μας.
Ο Κωνσταντίνος Νικολαΐδης σημειώνει ότι από τις 6.657 λέξεις του λεξικού του, Ετυμολογικόν Λεξικόν της Κουτσοβλαχικής γλώσσης έκδοσης του 1909, οι 3.460 κατάγονται από την ελληνική γλώσσα. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι ακόμα και ο Tache Papahagi, βαλκανιολόγος-ρομανιστής καθηγητής του πανεπιστημίου Βουκουρεστίου με καταγωγή από την Αβδέλλα, παρομοιάζει τα βλάχικα με «υδροχαρές φυτό σε ελληνικά νερά».
Επανορθώνεται λοιπόν η παράλειψή μου με τον εμπλουτισμό του αρχικού λεξικού κυρίως με λέξεις προερχόμενες από το βλάχικο λαϊστινό λεξιλόγιο, που κατάγονται από την ελληνική γλώσσα, η οποία διδασκόταν στα ξακουστά στην περιοχή μας «ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΚΟΙΝΟΤΗΤΟΣ ΛΑΪΣΤΗΣ» από το νηπιαγωγείο, το σχολαρχείο μέχρι και το ημιγυμνάσιο,όπου φοίτησαν και πάρα πολλά παιδιά από τα διπλανά χωριά και βέβαια με ελληνικά γράμματα, γιατί θα ήταν τουλάχιστον αντιφατικό ελληνικές λέξεις και γενικά ιδίωμα επί ελληνικού γλωσσικού υποστρώματος να γραφτεί με λατινικούς χαρακτήρες. Έτσι καταγράφονται πλέον στην έκδοση αυτή, συνολικά περισσότερες από 3.500 λέξεις. Εκτός από τον εμπλουτισμό διορθώθηκαν και παροράματα της πρώτης έκδοσης.
Παναγιώτης Ι. Παυλίδης (Παύλου)
Αλεξάνδρεια Ημαθίας, Νοέμβριος 2020
Η 2η αυτή έκδοση συνοδεύει ως έντυπο ένθετο το 77ο φύλλο του περιοδικού "Λαϊστινά Νέα" του Ελληνικού Ορειβατικού Συλλόγου Λάιστας Ζαγορίου Ιωαννίνων. Μπορείτε να τη διαβάσετε παρακάτω ή να τη κατεβάσετε από εδώ.