Καλές μου κυρίες, το ωραίο δέμα που είχατε την καλοσύνη να μου στείλετε μου δώσε μιαν απ' τις πιο βαθιές χαρές που ένιωσα όσον καιρό είμαι στρατιώτης.
Έτσι αναπάντεχο ερχόμενο από τις ωραίες ευγενικές υπάρξεις της Αθήνας μου φάνταζε κάτι ουρανοκατέβατο σαν εκδήλωσης της θείας πρόνοιας σε μένα.
Πιστεύω πως εμείς, ο στρατός της μάχης μαζί με σας τον ωραίο στρατό καλοσύνης ενώνοντας τις προσπάθειες μας θα κατορθώσουμε πολύ σύντομα να πνίξουμε το φίδι του φασισμού πριν προφτάσει να χύση τον φαρμάκι του στον κόσμο.
Εύχομαι να είστε πάντα καλά. Πάντα οπλισμένες για το ωραίο έργο που έχετε αναλάβει. είναι η πιο μεγάλη παρηγοριά για εμάς να μας θυμίζετε κάθε τόσο πως υπάρχει αδιάσπαστος δεσμός μας με την Αθήνα πλην από τις αποστάσεις. Με πολλήν εκτίμηση Β. Σαράντης.
Στρατιώτης Σαράντης Βασίλης. II Όρχος Πυροβολικού, 1η Συζυγαρχία
4 του Φλεβάρη 1941
Στις αρχές Φεβρουαρίου του 1941, οι μονάδες Πυροβολικού της II Μεραρχίας βρίσκονταν στην περιοχή της Μαλεσόβας, νοτιοδυτικά της Κλεισούρας, στο έλεος σφοδρής κακοκαιρίας, με χιονοθύελλες που περιόριζαν την ορατότητα στο ένα μέτρο. Παρ' όλα αυτά, οι επιτυχείς βολές τους εναντίον συγκεκριμένων στόχων έπληξαν σοβαρά τα ιταλικά τμήματα και απέτρεψαν τις επιδρομές τους, επιδρώντας και στο ηθικό των ανδρών τους, όπως διαπιστώθηκε από υποκλαπέντα ιταλικά ραδιοτηλεγραφήματα: «Βαλλόμεθα εξ όλων των σημείων υπό πυροβολικού», «Η ζωή μας κατέστη κόλασις».
Τον καιρό που οι Έλληνες πολεμούσαν στα βουνά της Αλβανίας υπέρ βωμών και εστιών, στα μετόπισθεν οι Ελληνίδες οργανώνονταν για να ενισχύσουν τον αγώνα, για να ενθαρρύνουν τους μαχητές και για να τους ζεστάνουν με τα έργα των χεριών τους και με τα λόγια τους. Αμέσως μετά την κήρυξη του πολέμου, τον Οκτώβριο του 1940, στο Λύκειον των Ελληνίδων σήμανε συναγερμός. Όλα τα τμήματα και τα παραρτήματά του έβαλαν κατά μέρος τις συνηθισμένες δράσεις τους και αφιέρωσαν τις δυνάμεις τους στην πολεμική προσπάθεια. Τα μέλη βάλθηκαν να πλέκουν μάλλινα, να συγκεντρώνουν ρουχισμό και να οργανώνουν εράνους. Πολλές Κυρίες απασχολήθηκαν ως εθελόντριες νοσοκόμοι ή φρόντισαν να συμπαρασταθούν στους τραυματίες στα νοσοκομεία και να τους ψυχαγωγήσουν. Αλλωστε, η ίδια η ιστορία του Λυκείου των Ελληνίδων κατά τις τέσσερις πρώτες δεκαετίες της ύπαρξής του είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανταπόκρισή του στις εθνικές ανάγκες και επιταγές. Το Λύκειο ανέπτυξε σημαντική δράση τον καιρό των Βαλκανικών Πολέμων, του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και της Μικρασιατικής Εκστρατείας και της περιόδου που ακολούθησε. Έδειξε από τότε πρόνοια για τους πρόσφυγες, οργάνωσε δράσεις για τη διατήρηση της ειρήνης, κατάρτισε ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα για τα μέλη του. Η προετοιμασία του Λυκείου για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ξεκίνησε νωρίς, σχεδόν συγχρόνως με εκείνην του κράτους (συνδρομή υπέρ της Αεροπορίας, Σχολή Παθητικής Αεραμύνης, Σχολή Νοσοκόμων, Επιτροπή Μερίμνης υπέρ του Στρατιώτου). Πέρα απ’ όλα αυτά, όμως, το Λύκειον των Ελληνίδων έκανε και κάτι παραπάνω: ένα ολόκληρο Τμήμα ανέλαβε να συντάσσει και να στέλνει γράμματα στο μέτωπο: γράμματα ενθάρρυνσης και συμπαράστασης και αγάπης. Γράμματα σε αγνώστους. Κι οι στρατιώτες απαντούσαν, για να ευχαριστήσουν αλλά και για να ζητήσουν μικρές χάρες: ένα μολύβι και χαρτί, ας πούμε. Ή, κυρίως, για να συνεχίσουν αυτήν την αλληλογραφία που τους έδινε κουράγιο και δύναμη να πολεμούν. Στο Ιστορικό Αρχείο του Λυκείου των Ελληνίδων σώθηκαν τριακόσιες εξήντα τρεις τέτοιες επιστολές στρατιωτών ή αξιωματικών προς συγκεκριμένα μέλη του Λυκείου ή προς το Λύκειο γενικότερα. Ευχαριστήριες επιστολές για την παραλαβή δεμάτων ή και απλά επιστολικά δελτάρια-απαντήσεις με το σαφές ή έμμεσο αίτημα για τη συνέχεια της επικοινωνίας.
Από την πρώτη στιγμή που εντοπίστηκαν τα γράμματα αυτά στο Αρχείο μας, είχαμε απόλυτη τη συναίσθηση της ιστορικής αλλά και της συναισθηματικής τους αξίας. Εξαρχής επιθυμούσαμε να δοθούν στη δημοσιότητα, τόσο επειδή η ανάγνωσή τους μάς κατευθύνει προς μια διαφορετική και ιδιαίτερη προσέγγιση της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας όσο και γιατί επιθυμούσαμε να γίνει γνωστή στο ευρύτερο κοινό και στα μέλη μας και τούτη η δράση του Λυκείου των Ελληνίδων.
Είμαστε ιδιαίτερα ευτυχείς επειδή εντέλει αυτό το έργο το ανέλαβε ο κατεξοχήν αρμόδιος φορέας που είναι η Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, η οποία έχει, άλλωστε, να επιδείξει μια πολύ αξιόλογη και ποιοτική εκδοτική δραστηριότητα. Ογδόντα χρόνια πάνω-κάτω από τότε που οι Κυρίες του Λυκείου αλληλογραφούσαν με τους στρατιώτες στο μέτωπο, τούτο το κοινό εκδοτικό εγχείρημα μας ξαναγυρίζει πίσω σ’ εκείνη την εποχή και, πέρα από την οποιαδήποτε συγκινησιακή φόρτιση που τυχόν αναδύεται στην επιφάνεια, παρέχει σε όλους μας την ευκαιρία να ξεφυλλίσουμε και πάλι μια από τις πιο ένδοξες αλλά και ταραγμένες σελίδες της ιστορίας μας.
Ελένη Τσαλδάρη
Πρόεδρος του Λυκείου των Ελληνίδων
