Κόσμος χωρίς παράδοση είναι ένας κόσμος άδειος. Συνεχίζοντας την προσπάθεια καταγραφής των πολιτιστικών στοιχείων και της παράδοσης των Μεγάλων Λιβαδίων, θέλησα να συμβάλλω στην ανάδειξη τους με την έκδοση του παρόντος βιβλίου.
Όπως είχα αναφέρει και στο προηγούμενο βιβλίο με τίτλο «ΑΡΜΑΝΕΣ 2004-2008», αυτά θα μπορούσαν να γίνουν μέσω των πολιτιστικών φορέων (συλλόγων) του χωριού μας, καθώς μέσα από συλλογικές προσπάθειες όλα γίνονται πιο εύκολα και πιο οικονομικά. Πάντα πίστευα πως οι πολιτιστικοί σύλλογοι δεν θα πρέπει να είναι σύλλογοι μόνο για τις εκδηλώσεις, αλλά ν' αναπτύσσουν κι άλλες δραστηριότητες που θα αναδεικνύουν τον πλούτο των παραδοσιακών και πολιτιστικών στοιχείων του τόπου μας. Δυστυχώς έχουν μείνει στο φολκλορικό μέρος της αποστολής τους, το οποίο είναι βέβαια κι αυτό πολύ σημαντικό, αλλά όχι και το μοναδικό. Κάθε τι, πρέπει να εξελίσσεται.
Το παρόν βιβλίο αναδεικνύει την παράδοση του τόπου μας μέσω του τραγουδιού και της ποίησης. Στόχος του είναι η καταγραφή και παρουσίαση τραγουδιών και ποιημάτων που κινδυνεύουν να χαθούν στο πέρασμα του χρόνου. Πολλά είναι ζωντανές μαρτυρίες ανθρώπων του χωριού που τα γνώριζαν και είχαν την καλή διάθεση να προσφερθούν και να ανασκαλέψουν πολλά από τη μνήμη τους. Αυτές οι ζωντανές μαρτυρίες είναι που έχουν απομείνει και πρέπει να αξιοποιηθούν προς όφελος του χωριού μας.
Τα τραγούδια που περιλαμβάνονται στο πρώτο μέρος, μα και τα ποιήματα στο δεύτερο μέρος είναι δημιουργήματα των συμπατριωτών μας, ξενιτεμένων ή μη. Δε λείπουν βέβαια και οι επώνυμοι δημιουργοί που τα ποιήματά τους απαγγέλλονταν στις διάφορες εκδηλώσεις.
Η μεταφορά του προφορικού λόγου στο γραπτό δεν μπορεί να είναι ακριβής. Κατέβαλα κάθε δυνατή προσπάθεια για να καταλήξω στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Η μετάφρασή τους στα Ελληνικά έγινε από εμένα. Γνωρίζω και μιλάω πολύ καλά τη βλάχικη γλώσσα κι αυτό με βοήθησε να την ερμηνεύω σωστά. Οι λέξεις που λησμονήθηκαν μέσα στο χρόνο, είχα τους δικούς μου ανθρώπους που μου τις ξανάφεραν στη μνήμη. Είχα δίπλα μου μια πηγή ανεξάντλητη τον πατέρα μου Μιχάλη. Είχα τ' αδέλφια μου και τα ξαδέλφια μου. Είχα τους συμπατριώτες μου. Είχα το σύζυγό μου και τις κόρες μου που με παρότρυναν να μην εγκαταλείψω αυτή την προσπάθεια καταγραφής της πολιτιστικής παράδοσης του τόπου μου. Να μη χαθεί τίποτα. Είναι παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές που ήδη δε γνωρίζουν τη γλώσσα.
Χρησιμοποιήθηκε η κατά λέξη μετάφραση και όχι η διασκευασμένη έμμετρη, έτσι ώστε η άμεση αντιδιαστολή των κειμένων να μπορέσει να γίνει ένα εργαλείο εκμάθησης βλάχικων λέξεων για όσους το επιθυμούν.
Η έμμετρη, αν και θα μου προσέφερε ελευθερία να εμπλουτίσω το κείμενο με λέξεις πιο ποιητικές και να μην περιορίζομαι από την ακριβή ερμηνεία και γραμματική του βλάχικου κειμένου, δεν θα βοηθούσε το σκοπό αυτό.
Όλα τα ποιήματα και τραγούδια εξιστορούν με το δικό τους τρόπο και με τη δική τους ματιά ιστορικά γεγονότα και στοιχεία της καθημερινής ζωής των κατοίκων του τόπου μας, όπως την ξενιτιά, την αγάπη, τον έρωτα, τον πόνο, την κακοτυχία, το γάμο, τον αρραβώνα, την καταστροφή του χωριού, τη σχέση τους με τη φύση και τη δουλειά τους, Όπως παρατήρησε ο κ. Νικ. Κατσάνης σε ένα άρθρο του στο περιοδικό ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ το 1988, από τα βλαχόφωνα τραγούδια απουσιάζει εντελώς η εργατική (αγροτική) θεματολογία, γεγονός που δικαιολογείται από την ορεινή και διόλου γεωργική, καμπίσια ζωή τους, ενώ τα τραγούδια αγωγιατών έχουν μεγάλη επίδοση στη βλαχόφωνη ποίηση. Συμπληρώνει επίσης ότι «η συμβίωση και η διγλωσσία των βλαχόφωνων συντελεί ώστε η ποίησή τους να αντλεί από την ελληνόφωνη διάφορα μοτίβα, φραστικές φόρμουλες και να συμπίπτει γενικά η θεματογραφία, αφού οι κοινοί όροι ζωής και η κοινή μοίρα προκαλούσαν τα ίδια ερεθίσματα στις δυο ομάδες» (σελ.4).
Τα τραγούδια που αναγράφονται σε αυτό το βιβλίο τραγουδιόταν και τραγουδιούνται ακόμα απ' όλους τους Μεγαλολιβαδιώτες που παρέμειναν στα Μ. Λιβάδια, μα κι από τους Μεγαλολιβαδιώτες της διασποράς που αναγκάστηκαν να ξενιτευτούν από το 1926 έως το 1930 στα εύφορα λιβάδια της Δοβρουτσάς στη Ρουμανία, μετά την Μικρασιατική καταστροφή. Η μετανάστευση αυτή των Μεγαλολιβαδιωτών οφείλεται κυρίως σε βιοποριστικούς λόγους, αφού μετά τον ερχομό των προσφύγων της Μ. Ασίας τα βοσκοτόπια περιορίστηκαν σημαντικά. Οι μαρτυρίες αυτών που έζησαν τα γεγονότα εκείνης της εποχής μιλούν για τον πόνο του ξεριζωμού, που απαλύνεται σήμερα με τις αναμνήσεις και την διατήρηση της παράδοσης.
Η καταγραφή όμως δεν τελειώνει εδώ. Είναι τόσο πλούσια η παράδοσή μας, που καθημερινά αναφύονται κι άλλα στοιχεία. Όλοι μας μπορούμε να συντελέσουμε σ' αυτό το έργο. Ό,τι γνωρίζει ο καθένας μας μπορεί να το καταθέσει για να μη χαθεί τίποτα από την πολιτιστική μας παράδοση. Είναι ευθύνη όλων μας. Η συνεργασία επιφέρει πάντα θαυμάσια αποτελέσματα στη διατήρηση και διάσωση της πολιτιστικής μας παράδοσης και κληρονομιάς. Έχουμε χρέος στις επόμενες γενιές ν' αφήσουμε στοιχεία του τόπου μας, που ίσως κάποιος από τους μετέπειτα επιστήμονες χρειαστεί για περαιτέρω έρευνα,
Ελπίζω και εύχομαι να βρεθούν και άλλοι, οι οποίοι θα συμβάλλουν στην προσπάθεια καταγραφής και διάδοσης και άλλων ποιημάτων και τραγουδιών, κτίζοντας λιθαράκι-λιθαράκι αυτό που ονομάζεται «ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου του τόπου μας».
Koula Lenziou – Trikou
Kantitsi ssi poiimati Armanesstsi di M.Livadia Paiku
(Armanni di t' Pindu)
(isturia di Livaetzi, Frammussta, Moshopolea)
Alfavito: halkidiko elliniko (latiniko)
Θεσσαλονίκη 2020
ISBN: 978-618-93-80582-2-4
κιν. 6976855033.
e-mail:
δείτε επίσης:
Κούλα Λέντζιου Τρίκου
ΜΕΓΑΛΑ ΛΙΒΑΔΙΑ ΠΑΪΚΟΥ
βλάχικα τραγούδια και ποιήματα
ISBN: 978-960-93-2096-2
