Το Δ.Σ. του Συλλόγου Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης "Ο Γεωργάκης Ολύμπιος", ανακοινώνει ότι προχωράει στην επανέκδοση του Λεξικού της Κουτσοβλαχικής του Λιβαδίου Ολύμπου, του Κώστα Προκόβα, μετά από 14 χρόνια.
Η 2η έκδοση, σε σχέση με την 1η του 2006, είναι επαυξημένη με πλέον των 400 νέων λημμάτων, προϊόν της αέναης ερευνητικής ανησυχίας του ακούραστου και αειθαλούς Κώστα Προκόβα, του διαπρεπούς φιλολόγου, συγγραφέα και πρώην Διευθυντού του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη του Α.Π.Θ., ο οποίος δεν σταμάτησε ποτέ την αναζήτησή του, εμπλούτισε το έργο του και το τελειοποίησε σταδιακά, όχι μία, αλλά δύο φορές, με πάντα ισχύουσα τη δωρεά των πνευματικών δικαιωμάτων στον Σύλλογο Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης «Ο Γεωργάκης Ολύμπιος».
Ο Σύλλογος Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης "Ο Γεωργάκης Ολύμπιος", που βρίσκεται στον 112ο χρόνο λειτουργίας του, από το 1908, είναι περήφανος για το μέλος του Κώστα Προκόβα και ευγνώμων για την δωρεά των πνευματικών δικαιωμάτων του λεξικού στον Σύλλογο.
Το Δ.Σ. του Συλλόγου, θεώρησε αυτονόητο χρέος να επανεκδώσει το έργο του, καθώς αποτελεί ένα σημαντικότατο κεφάλαιο στην πολιτιστική μας κληρονομιά. Ο Πρόεδρος και τα μέλη του Δ.Σ. αισθανόμαστε μεγάλη χαρά, ικανοποίηση και τιμή που τα καταφέραμε στο τέλος μιας ιδιαίτερα δύσκολης, λόγω χρονικής συγκυρίας και συνθηκών, θητείας. Η επανέκδοση πραγματοποιήθηκε χάρη στην ευγενική χορηγία του Αλέξιου και της Πηνελόπης Κουτσιάη. Ένα μεγάλο ευχαριστώ σε αυτόν τον ξεχωριστό άνθρωπο, Κώστα Προκόβα, για την ανιδιοτελή προσφορά του εδώ και χρόνια στο Σύλλογο μας που όλοι τόσο αγαπάμε.
Όποιος επιθυμεί μπορεί να το προμηθευτεί τηλεφωνώντας στον κο Λάζαρο Μπάμπα - 6974595197 ή στο email saba[at]otenet.gr
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ
Το βιβλίο αυτό που κρατάτε στα χέρια σας, το Λεξικό της Κουτσοβλαχικής του Λιβαδίου Ολύμπου, δεν είναι ένα απλό αράδιασμα των λέξεων μιας τοπικής γλώσσας που συρρικνώνεται στη σύγχρονη εποχή μας. Είναι ένας θησαυρός που καταγράφει με αγάπη και ευαισθησία τον κώδικα επικοινωνίας. συμπεριφοράς και νοοτροπίας μιας ιστορικής κοινωνίας που άντεξε στις δοκιμασίες και στη σκληρή ορεινή ζωή κατά πλείστον με καθαρότητα, εντιμότητα, αξιοσύνη και περηφάνια και όλα αυτά τα αποτύπωσε στην προφορική της γλώσσα.
Εκεί έγκειται η μεγάλη αξία του. Το πνευματικό έργο ζωής του εξαίρετου συγγραφέα Κώστα Προκόβα ξεπερνά τα όρια του λεξικού με τη στενή έννοια του όρου. Χρωματίζει με ακρίβεια, σεβασμό και γλαφυρότητα την εικόνα της ζωής των Βλάχων σε αυτή την ορεινή κωμόπολη. την καθημερινότητα, την πάλη για επιβίωση και προκοπή. Μας δίνει μια γεύση από τα έθιμα, τις παραδόσεις και γενικότερα τον λαϊκό πολιτισμό του Λιβαδίου. Ακόμη κι αν η χρήση της γλώσσας φθίνει, το βιβλίο αποτελεί μια διαχρονική σταθερά που ξεδιπλώνει με ακρίβεια το μωσαϊκό της ταυτότητας της Βλαχόφωνης κοινότητας του Λιβαδίου. Η αξία του λοιπόν δεν αναλώνεται σε μια έκδοση που εξαντλήθηκε εδώ και καιρό. Ο ακούραστος αυτός ερευνητής, ο Κώστας Προκόβας δεν σταμάτησε ποτέ την αναζήτησή του. εμπλούτισε το έργο του και το τελειοποίησε όχι μία αλλά δύο φορές με πάντα ισχύουσα Τη δωρεά των πνευματικών δικαιωμάτων στον Σύλλογο Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης «Ο Γιωργάκης Ολύμπιος».
Το χρέος μας λοιπόν ως Δ.Σ. του Συλλόγου να επανεκδώσουμε το έργο του ήταν αυτονόητο, καθώς αποτελεί ένα σημαντικότατο κεφάλαιο στην πολιτιστική μας κληρονομιά. Αισθανόμαστε μεγάλη χαρά, ικανοποίηση και τιμή που τα καταφέραμε στο τέλος μιας ιδιαίτερα δύσκολης, λόγω χρονικής συγκυρίας και συνθηκών, θητείας. Η επανέκδοση πραγματοποιήθηκε χάρη στην ευγενική χορηγία του Αλέξιου και της Πηνελόπης Κουτσιάη. Ένα μεγάλο ευχαριστώ σε αυτόν τον ξεχωριστό άνθρωπο, Κώστα Προκόβα, για την ανιδιοτελή προσφορά του εδώ και χρόνια στο Σύλλογο μας που όλοι τόσο αγαπάμε.
Με τιμή, το Δ.Σ. του Συλλόγου ΛιβαδιωτώνΘεσσαλονίκης «Ο Γιωργάκης Ολύμπιος»
Το Δ.Σ. Αλέξιος Γ. Κουτσιάης - Πρόεδρος, Ελευθερία Μπόλη - Αντιπρόεδρος, Άσπα Καραβίδα - Γενική Γραμματέας, Λάζαρος Μπάμπας - Ταμίας. Μέλη: Αντώνιος Γαλλής, Ευάγγελος Ντάμπος, Λάζαρος Ντάμπος. Αν. Μέλος: Βασίλειος Δερβένης.
Θεσσαλονίκη. Ιούλιος 2020
ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι το σημαντικότερο έργο για τους Βλάχους τις τελευταίες δεκαετίες είναι το «Λεξικό τής Κουτσοβλαχικής του Λιβαδίου Ολύμπου, Θεσσαλονίκη. 2006, του Κώστα Προκόβα.
Δεν πρόκειται για ένα τυπικό λεξικό όπου δίνεται το λήμμα, η Ερμηνεία του και μερικές σχετικές φράσεις. Εκτός από αυτά, με αφορμή τις λέξεις της Κουτσοβλαχικής που μιλιέται στο Λιβάδι Ολύμπου, παραθέτει ένα πλήθος παρατηρήσεων που σχετίζονται με όλες τις εκφάνσεις του βίου αυτής της ορεινής Κοινότητας. Δίνονται ιστορικές, δημογραφικές και πολιτισμικές πληροφορίες που αφορούν τους κατοίκους του χωριού και τις μεταναστεύσεις τους, τις δραστηριότητές τους και κυρίως την κοινωνική ζωή και τη σύνθεσή της, την ιδεολογία τους και τις αντιλήψεις τους για τη ζωή και την ιδιαιτερότητα που παρουσιάζει η περίπτωσή τους (διγλωσσία).
Μας εκπλήσσει το πλήθος των παρατηρήσεων και η γλαφυρή περιγραφή της καθημερινής ζωής και γενικά του υλικού μικροπολιτισμού της κοινότητας.
Οι κάπως πρωθύστερες αυτές παρατηρήσεις ενισχύθηκαν από την επαφή μου με πολλούς από τους αναγνώστες του έργου του Κώστα Προκόβα. Σέβεται την επιστημονική δεοντολογία και παράλληλα συνθέτει ένα έργο προσιτό και ευανάγνωστο χωρίς περιττές πληροφορίες, επαναλήψεις και προσωπικές ιδεοληψίες, παρατηρούν πολλοί που διάβασαν το βιβλίο.
Στη 2η έκδοση ο συγγραφέας προσθέτει άλλα τετρακόσια λήμματα και πολλαπλασιάζει την κουτσοβλαχική φρασεολογία. πολύτιμη συμβολή για τον γραπτό λόγο της Κουτσοβλαχικής.
Το έργο του Κώστα Προκόβα αποτελεί κιβωτό του βλάχικου μικρο-πολιτισμού και παρακαταθήκη για όλους του Βλάχους που αποτελούν ένα εκλεκτό τμήμα του Ελληνισμού που μέρα με τη μέρα πλησιάζει στο τέλος της ιστορικής του διαδρομής.
† Νίκος Κατσάνης
Καθηγητής Γλωσσολογίας ΑΠΘ
ΓΙΑ ΤΗ ΧΟΡΗΓΙΑ
Δεν γεννηθήκαμε στο Λιβάδι Ολύμπου, μα το κουβαλάμε μέσα μας. Είναι στο αίμα μας και στο DNA μας. Περάσαμε ξένοιαστα καλοκαίρια στα παιδικά μας χρόνια, με ατέλειωτες βόλτες και παιχνίδι στον Πολέζο, το Σάλτσι και το Κιόσκι. Ζήσαμε τον καθαρό του αέρα και τη μυσταγωγία του Πάσχα των απλών πιστών του. Πάγωσαν οι φλέβες μας από το φόβο για τα Μπαμπαλιούρια και τη βαρυχειμωνιά των Χριστουγέννων του στα τέλη της δεκαετίας του 70 - αρχές του '80. Μεγαλώσαμε με τις αφηγήσεις του παππού και της γιαγιάς, που φέρουμε τα ονόματά τους. Καθώς και με τα ακούσματα αυτής της ιδιαίτερης γλώσσας - που μιλούσαν πάντα μεταξύ τους, με τον πατέρα μας και τις θείες μας. όταν τους απασχολούσαν τα ενδοσικογενειακά- τής Κουτσοβλαχικής.
Ύστερα οι δρόμοι μας χώρισαν, οι παλιοί «έφυγαν» κι εμείς, διψασμένοι για γνώση κι επιστημοσύνη απομακρυνθήκαμε. Δε μας χωρούσε ούτε η γενέτειρά μας ο Βόλος, ούτε το δεύτερο μας σπίτι η Θεσσαλονίκη, όπου σπουδάσαμε. Αφήσαμε τον τόπο και τους ανθρώπους μας και βρεθήκαμε για πολλά χρόνια χιλιάδες μίλια μακριά στην Αγγλία. Το Λιβάδι όμως ήταν πάντα εκεί, ο νόστος δυνατός, όταν ήρθε η ώρα να αναζητήσουμε τις ρίζες μας, βρεθήκαμε ξανά. Κι αυτό μας δέχτηκε και μας αγκάλιασε σαν άλλοτε κι ακόμη πιο ζεστά. Κι η γλώσσα του η Κουτσοβλαχική ακόμη ζωντανή να αντιστέκεται στο σαρωτικό κύμα της ηλεκτρονικής εποχής των Greeklish και της παγκοσμιοποίησης. Να συνεχίζει να εκφράζει ένα κώδικα επικοινωνίας. συμπεριφοράς και αξιών που διαμορφώθηκαν στο πέρασμα των αιώνων. Η γλώσσα της καθημερινότητας, της βιοπάλης, της ενδοοικογενειακής ζωής, με τις χαρές, τις λύπες και τη κοινωνικότητά της.
Η χορηγία για την έκδοση αυτού του λεξικού είναι ένα μικρό «χρέος» στις γενιές που έφυγαν και η «υποθήκη» μας για τις γενιές που θα μας διαδεχθούν. Για να σωθεί ο πλούτος αυτής της γλώσσας. Τα δικά μας παιδιά έχουν κι αυτά βιωματικές εμπειρίες και δεσμούς με το Λιβάδι. Ξέρουν για την καταγωγή τους, καταλαβαίνουν τι σημαίνει να έχουν «βλάχικο» όνομα. Κι όταν μεγαλώσουν περισσότερο, θα μπορούν να ανατρέξουν στο λεξικό και στα άλλα βιβλία του συγγραφέα, να βρουν πράγματα που θα ταυτιστούν και θα αναπολήσουν. Γιατί μέσα από τα πονήματα σου, αγαπημένε μας Κώστα Προκόβα, ζούμε σελίδες από το «οικογενειακό μας βιβλίο». Η ανάγνωσή τους είναι βάλσαμο στις μνήμες που μας πληγώνουν και γλυκιά θύμηση αυτών που μας χαροποιούν. Η επίδρασή τους πάνω μας, άκρως καθαρτική, μας βοηθάει να κατανοήσουμε καλύτερα την ψυχοσύνθεση μας, να αποδεχθούμε την ταυτότητά μας, να συμφιλιωθούμε με τον εαυτό μας, να παίρνουμε δύναμη στον καθημερινό μας αγώνα, να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι. Για όλα αυτά που μας προσφέρεις σε ευχαριστούμε από καρδιάς.
Η χορηγία γίνεται στη μνήμη του πατέρα μας Γιώργου Κουτσιάη, γέννημα θρέμμα του Λιβαδίου που τόσο πολύ αγάπησε, μα βιάστηκε κι «έφυγε» νωρίς να πάει να βρει τους χαμένους φίλους του, τα άλλα παιδιά της μνημοσύνης. Και για τη μητέρα μας Φωτεινή, την όμορφη Γκρέκα από το Βόλο, που στα είκοσι της την «σημάδεψαν» για νύφη τους οι Βλάχοι από τον Όλυμπο, μα τώρα που γράφονται τούτες οι γραμμές, δίνει σκληρή μάχη για τη ζωή της.
Με τιμή
Αλέξιος και Πηνελόπη Κουτσιάη
Ο Κώστας Ε. Προκόβας γεννήθηκε στο Λιβάδι Ολύμπου το 1936. Σπούδασε κλασική φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, όπου έκανε και μεταπτυχιακές σπουδές στη νέα ελληνική φιλολογία. Υπηρέτησε στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ως φιλόλογος καθηγητής και αναπληρωτής διευθυντής στη Σχολή Επιμόρφωσης Καθηγητών Καβάλας. Είναι επίτιμος σχολικός σύμβουλος και πρώην διευθυντής του Ινστιτούτου Νεοελληνηκών Σπουδών (Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη) του Α.Π.Θ.
Κείμενά του με θέματα φιλολογικά, λογοτεχνικά, εκπαιδευτικά δημοσιεύτηκαν σε έγκυρα περιοδικά και εφημερίδες. Επιμελήθηκε τον τόμο Η διδασκαλία της ξένης λογοτεχνίας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (συλλογική εργασία φιλολόγων).
Βιβλία:
(1) Τα παιδιά της Μνημοσύνης, 2001. Θεσσαλονίκη: Σύλλογος Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης (Σ.Λ.Θ).
(2) Λεξικό της κουτσοβλαχικής του Λιβαδίου Ολύμπου. 2006. Θεσσαλονίκη: (Σ.Λ.Θ).
(3) Οι καιροί ο τόπος και οι άνθρωποι. 2010. Θεσσαλονίκη: (Σ.Λ.Θ).
(4) Λαϊκά παραδοσιακά παιχνίδια του Λιβαδίου Ολύμπου. 2010. Θεσσαλονίκη: (Σ.Λ.Θ).
(5) Τα παιδιά της Μνημοσύνης. 2η έκδ. αναθεωρημένη και συμπληρωμένη, 2013. Θεσσαλονίκη: (Σ.Λ.Θ).
(6) Τα τοπωνύμια του Λιβαδίου Ολύμπου (σε συνεργασία με τον Νίκο Κατσάνη), 2013. Θεσσαλονίκη: (Σ.Λ.Θ).
(7) Φιλολογικά μελετήματα. Ερμηνευτικές προσεγγίσεις κειμένων. 2013. Αυτοέκδοση
(8) Κείμενα, θέματα, μαρτυρίες. 2016. Αυτοέκδοση.
(9) Τότε που ήμουν δάσκαλος, 2017. Αυτοέκδοση.
Για την ανιδιοτελή προσφορά του εδώ και χρόνια στο Σύλλογο μας που όλοι τόσο αγαπάμε.