Κυκλοφορεί από τη Φιλοπρόοδη Ένωση Ξάνθης η νέα πολυτελής ιστορική έκδοση με τίτλο: «Μονοπάτια διασποράς Ελλήνων Βλαχοφώνων στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη» της Χαρίκλειας-Σταματίας Μαργαριτοπούλου.
Η ΦΕΞ και το Δ.Σ της ευχαριστούν όλους όσοι εργάστηκαν με προσήλωση και μεράκι συμβάλλοντας στην ολοκλήρωση της παρούσας έκδοσης. Ιδιαίτερες ευχαριστίες στη συγγραφέα, κυρία Χαρίκλεια - Σταματία Ι. Μαργαριτοπούλου, η οποία εμπιστεύτηκε στον φορέα μας την επεξεργασία, ψηφιοποίηση και τεκμηρίωση του ιστορικού αρχείου της οικογένειας Μαργαριτοπούλου. Η ΦΕΞ έχοντας επίγνωση της μεγάλης αυτής ευθύνης, ακολούθησε όλα τα δεοντολογικά πρότυπα της ιστορικής έρευνας και σήμερα έπειτα από συστηματική εργασία τριών (3) ετών παρουσιάζει το τελικό αποτέλεσμα.
Πρόκειται για έναν πολυτελή τόμο 397 σελίδων με σκληρό εξώφυλλο (πανόδετο) με χρυσοτυπία και έγχρωμη illustration κουβερτούρα. Κυκλοφορεί σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων και οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να το αναζητήσουν αποκλειστικά στο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Ξάνθης και στο τηλέφωνο 25410 25421 στη συμβολική τιμή των 30€, ποσό που θα διατεθεί για την ενίσχυση του μουσείου.
Τέλος, εκτός από την επιστημονική και τεχνική ομάδα της ΦΕΞ που επιμελήθηκε όλα τα στάδια της έκδοσης θα θέλαμε να εκφράσουμε την βαθειά ευγνωμοσύνη μας στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης καθώς και σε διάφορους ιδιώτες και φίλους, οι οποίοι στήριξαν υλικά το μεγάλο αυτό εγχείρημα. Το βιβλίο αυτό ευελπιστούμε να είναι μόνο η αρχή για τις ιστορικές εκδόσεις της ΦΕΞ. Το πλούσιο και συνεχώς αναπτυσσόμενο ιστορικό αρχείο του μουσείου θα προχωρήσει στο μέλλον σε ανάλογες εκδόσεις για το αρχείο των Αρμενίων, Μικρασιατών, της οικογένειας Κουγιουμτζόγλου και άλλων, επεκτείνοντας τη γνώση μας πάνω σε θέματα της τοπικής ιστορίας.
Δηλώνουν για τον τόμο…
[...] Το Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο Ξάνθης, άρχισε πριν δύο χρόνια την ψηφιοποίηση του αρχείου της κας Χαρίκλειας - Σταματίας Ι. Μαργαριτοπούλου.Το βιβλίο είναι η τεκμηρίωση αυτού του πολύ σπουδαίου υλικού της περιοχής μας. Τα αρχεία τόσο κατά την περίοδο της οθωμανοκρατίας όσο και μετέπειτα τον δύο σκληρών βουλγαρικών κατοχών είναι δυσεύρετα. Τα περισσότερα καταστράφηκαν. Αυτό το αρχείο είναι ένας θησαυρός για την περιοχή μας αφού μας παρουσιάζει στοιχεία και μαρτυρίες από το 16ο έως και τον 20ο αιώνα.
Πασχάλης Ξανθόπουλος,
Διευθυντής του Ιστορικού Λαογραφικού Μουσείου Ξάνθης
[…] Αυτό όμως που μας συγκέντρωσε σήμερα εδώ είναι η πολυετής και επιμελής εργασία της, η λατρεία της θα έλεγα, για την ιδιαίτερη πατρίδα της. Ασχολήθηκε με την ιστορία και τον πολιτισμό των βλαχόφωνων ηπειρωτών, κατά τον τρόπο που οι ηπειρώτες ήταν ευεργέτες και ανθρωπιστές, μετουσιώνοντας τα χρήματα που με κόπο κέρδιζαν σε πνευματικά και εθνικά αγαθά.
Θανάσης Μουσοπουλος,
φιλόλογος, συγγραφέας
[...] Το έργο της κας Μαργαριτοπούλου είναι σημαντικό για πολλούς λόγους. Πρώτα απ’ όλα, χάρη στην επιμονή και την πολύχρονη προσπάθεια της συγγραφέως, όλο το υλικό που ήταν κλεισμένο στο σεντούκι της οικογένειάς της αναστήθηκε και μαζί οι μνήμες ενός και πλέον αιώνα. Τα γραπτά κατάστιχα, οι φωτογραφίες, και το πλήθος εγγράφων που διασώθηκαν κινητοποιούν τη διαδικασία ανάκλησης των ιστορικών γεγονότων και φανερώνουν τη βιωμένη εμπειρία προσώπων που έδρασαν στο παρελθόν.
Αικατερίνη Σ. Μάρκου,
Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δ.Π.Θ.
Πρόκειται για μια ιστορία της διασποράς και του «ριζώματος» του ηπειρώτη Μαργαρίτη Ιωάννου Αντώντσιου (1835-1925 […].Από αυτήν την άποψη καλύπτει γεωγραφικά και ιστορικά τόσο την Ξάνθη όσο και την Ήπειρο, ενώ ακολουθεί τον δρόμο της εγκατάστασης Λαϊστινών κατά τον 19ο αι. Μιλούμε για την ιστορικότητα της μνήμης, για τη βιωμένη εμπειρία γεγονότων του παρελθόντος.
Γαρυφαλλιά Γ. Θεοδωριδου,
ΔΡ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ Δ.Π.Θ – Διδάσκουσα στο τμήμα Γλώσσας Φιλολογίας και πολιτισμού των Παρευξείνιων Χωρών του Δ.Π.Θ
[...] «Το συγκεκριμένο πόνημα αποτελεί πλούσια πηγή πληροφοριών και η αξία του είναι ανεκτίμητη για την ιστορία τόσο της Ξάνθης όσο και της ευρύτερης περιοχής της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Μέσα από την ανάγνωσή του ζωντανεύει το παρελθόν και η ιστορική πραγματικότητα συμπορεύεται με την καθημερινή ζωή.»
Ανέστη Σταυρούλα,
Ιστορικός-Συνεργάτης Ιστορικού & Λαογραφικού Μουσείου
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΓΡΑΜΜΑ της Α.Θ.Π. Οικουμενικού Πατριάρχου κκΒαρθολομαίου
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ξάνθης και Περιθεωρίου κ.κ. Παντελεήμονος
Χαιρετισμός Περιφερειάρχη Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης κ. Χρήστου Μέτιου
Προλογικό σημείωμα Αικατερίνης Μάρκου, Αναπληρώτριας Καθηγήτριας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δ.Π.Θ
Ευχαριστίες της συγγραφέως
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄: Οι Έλληνες βλαχόφωνοι ή λατινόφωνοι
1. Οι ρίζες των λατινόφωνων (βλαχόφωνων) Ελλήνων
2. Καταγωγή
3. Λατινοφωνία
4. Προέλευση ονομασίας
5. Έθνος και εθνική συνείδηση Έλληνες βλαχόφωνοι ή λατινόφωνοι
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄: Αίτια διασποράς και μετοικεσίαςΙστορικά γεγονότα
1. Κυριαρχία των Οθωμανών
2. Επαναστατικά κινήματα - Πολεμικές συγκρούσεις - Διακρατικές συνθήκες - Ληστρικές επιδρομές
3. Οι οθωμανικές μεταρρυθμίσεις (Tanzimat)
4. Διαχρονικοί λόγοι διασποράς - μετοικεσίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄: Μετακινήσεις ανθρώπων και διακίνηση εμπορευμάτων
1. Χρονικά πλαίσια και κατεύθυνση της διασποράς και των ρευμάτων μετοικεσίας
2. Εμπορικοί δρόμοι και διακίνηση εμπορευμάτωνΜεταφορικά μέσα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄: Από τους τόπους καταγωγής προς τις περιοχές της διασποράς και της μετοικεσίας (Ανατολική Μακεδονία και Θράκη)
Ι. ΒΟΡΕΙΑ ΠΙΝΔΟΣ
1. Ζαγόρι
1.1 Βλαχοχώρια του Ζαγορίου
1.1.1 Βρυσοχώρι
1.1.2 Βωβούσα
1.1.3 Ηλιοχώρι (Ντομπρίνοβο)
2. Λάιστα Ζαγορίου
2.1 Αναχώρηση και επιστροφή
2.2 Σύνδεσμος Λαϊστίων
2.3 Ιστορικό των σχολείων της Λάιστας
2.4 Ρουμανική προπαγάνδα
2.5 Γιατροί
2.6 Ληστές
2.7 Συνέπειες των Βαλκανικών Πολέμων, του Α΄και Β΄ Παγκοσμίων Πολέμων και του Εμφυλίου Πολέμου - Παρακμή
3. Το Παλαιοχώρι ή Παλιοχώρι Λάιστας
4. Φλαμπουράρι ή Φλόρλου
ΒΛΑΧΟΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΚΟΝΙΤΣΑΣ
1. Άρματα (Αρμάτοβο)
2. Δίστρατο (Μπριάζα ή Βριάζα)
3. Πάδες (Πατζ)
4. Παλιοσέλι (Παλαιοσέλι)
5. Φούρκα
ΒΛΑΧΟΧΩΡΙΑ ΤΩΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ
1. Τα ημινομαδικά χωριά των Γρεβενών
1.1 Αβδέλλα
1.2 Περιβόλι
1.3 Σαμαρίνα
1.4 Σμίξη
2. Τα νότια μόνιμα βλαχοχώρια των Γρεβενών
3. Κουπατσοχώρια Γρεβενών - Κουπατσαραίοι
4. Βαλαάδες
ΒΛΑΧΟΧΩΡΙΑ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΟΥ
1. Γραμμουστιάνοι Βλάχοι
2. Γράμμουστα
3. Λινοτόπι
4. Αετομηλίτσα
5. Νικολίτσα, Άρζα, Δάρδα
ΙΙ. ΝΟΤΙΑ ΠΙΝΔΟΣ
1. Τα βλαχοχώρια του Ασπροποτάμου
2. Τα βλαχοχώρια του Μαλακασίου «Χώρα Μετσόβου» και Βλαχοτζουμέρκο
2.1 «Χώρα Μετσόβου»
2.1.1 Μέτσοβο
2.1.2 Μηλιά (ΜηλέαΑμέρου ) Μετσόβου
2.2 Βλαχοτζουμέρκο
2.2.1 Καλαρρύτες, Συρράκο
ΙΙΙ. ΘΕΣΣΑΛΙΑ
Χωριά του Ολύμπου
ΙV. ΒΟΡΕΙΟΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
1. Βλάχικο οικισμοί στη Δυτική Μακεδονία
1.1 Νομός Φλώρινας
1.1.1 Νυμφαίο
1.1.2 Πισοδέρι
1.1.3 Βλαχοχώρια του Μουρικίου και του Σινιάτσικου
1.2 Νομός Καστοριάς
1.2.1 Κλεισούρα
1.3 Νομός Κοζάνης
1.3.1 Βλάστη
1.3.2 Νάματα (Πιπιλίστα)
1.3.3 Σισάνι
1.3.4 Σιάτιστα
V. ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΟΣΧΟΠΟΛΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ
1. Μοσχόπολη
2. Κορυτσά
3. Λεσκοβίκι ή Λιασκοβίκιο
VI. ΝΟΤΙΟΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
1. Μοναστήρι
2. Κρούσοβο
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄: Χώροι εγκατάστασης και δραστηριότητες των μετοίκων
Γενικά
Ι. ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
1. Μελένικο (Μέλνικ)
ΙΙ. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
1. Νομός Δράμας. Η Δράμα και η περιοχή της
1.1 Άγιος Αθανάσιος Δράμας
1.2 Δοξάτο
1.3 Καλμπάκι
1.4 Κύργια
1.5 Νικηφόρος
1.6 Προσοτσάνη
1.7 Χωριστή
1.8 Κεφαλάρι, Μυλοπόταμος, Παρανέστι
2. Νομός Καβάλας
2.1 Η Καβάλα και η περιοχή της
2.2 Επαρχία Νέστου - Χρυσούπολη
ΙΙΙ. ΘΡΑΚΗ
Γενικά
ΝΟΤΙΟΔΥΤΙΚΗ ΘΡΑΚΗ
1. Νομός Ξάνθης
1.1 Η Ξάνθη και η περιοχή της
1.2 Γενισέα (Yenice-i-Kara su) Ξάνθης
1.3 Άβδηρα (Πολύστυλο, Μπουλούστρα)
1.4 Κιμμέρια (Κουγιουνκιόι, Koyun Koyu)
1.5 Εύλαλο (Ινανλή)
1.6 Βαφέικα (Μπογιατζιλάρ)
1.7 Μαγικό
1.8 Σταυρούπολη (Γενί Κιόι)
2. Νομός Ροδόπης
2.1 Κομοτηνή - Γκιουμουλτζίνα
2.2 Ίασμος (Γιασίκιοϊ)
2.3 Σάπες
2.4 Περίχωρα του νομού Ροδόπης
3. Νομός Έβρου
3.1 Αλεξανδρούπολη - Δεδέαγατς και η περιοχή της
3.2 Άνθεια
3.3 Φέρες
3.4 Σουφλί
3.5 Διδυμότειχο - Παρέβρια χωριά
ΒΟΡΕΙΑ ΘΡΑΚΗ
1. Αχρί ή Αχή Τσελεμπή - Αχριδώ. Γενικά
2. Πασμακλί (Πασμαλή) - Σμόλιαν
3. Ρούσε
4. Ανατολική Ρωμυλία
ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΘΡΑΚΗ
1. Ευρωπαϊκή πλευρά της Τουρκίας
1.1 Αδριανούπολη
1.2 Αίνος
1.3 Μακρά Γέφυρα
1.4 Ραιδεστός
1.5 Καλλίπολις
1.6 Κωνσταντινούπολη
2. Μικρασιατική πλευρά της Τουρκίας
2.1 Γιάλοβα
ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΑΡΧΕΙΟ-ΑΡΧΕΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ (1864-1949)
Εισαγωγή
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄: Στα χνάρια των προγόνων. Το χρονικό της μετοικεσίας
1. Μαργαρίτης Ιωάννου Αντώτσιος-Μαργαριτόπουλος
1.1 Τα παιδικά του χρόνια. Ο δρόμος της ξενιτιάς
1.2 Οι πρώτες ασχολίες και αγορές του
1.3 Οι νέες εμπορικές δραστηριότητές (του Μαργαρίτη) - Γάμος - Οικογένεια
1.4 Τα σύννεφα και η καταιγίδα των Βαλκανικών Πολέμων, των βουλγαρικών κατοχών, του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και οι συνέπειές τους
1.5 Φυγή του Μαργαρίτη Ιωάννου στη ΛάισταΝέες δραστηριότητές του στη Θεσσαλονίκη και τα Γρεβενά
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄: Η περίοδος 1919-1920
1. Απελευθέρωση της Ξάνθης (4 Οκτωβρίου 1919)
2. Διασυμμαχική - Γαλλική κατοχήΠαλιννόστηση στην Ξάνθη
3. Απόδοσις, από τη Γαλλική Διοίκηση, των εγκαταλελειμμένων και κατειλημμένων κτημάτων στη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων
4. Απόδοσις κτημάτων μετά την ενσωμάτωση της Θράκης
5. Αποζημιώσεις ζημιωθέντων κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄: Η περίοδος 1920 - 1949
1. Τα του μεσοπολέμου 1920 - 1940. Ιωάννης Μαργαριτόπουλος
2. Ελληνοϊταλικός Πόλεμος - Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
3. Γερμανική εισβολή και κατοχή
4. Τρίτη βουλγαρική κατοχή. Το δράμα της οικογένειας του Ιωάννη Μαργαριτόπουλου
5. Οι Βούλγαροι φεύγουν - Εαμική περίοδος
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄: Θεσμός Ιεροδικείου - Ιεροδικαστικές αποφάσεις
1. Ιεροδικεία - Ιερονομικό Συμβούλιο
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄: Αυτοκρατορικόν Οθωμανικόν Κτηματολόγιον
1. Δηλωτικόν κυριότητος - εξουσιάσεως από το Αυτοκρατορικόν Κτηματολόγιον
2. Επικύρωση από το Αυτοκρατορικό Κτηματολόγιο προφορικής «οικείας βουλήσεως» απόφασης
3. Τίτλοι αγοραπωλησίας ακινήτων και γης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ΄: Σχηματισμός κεφαλαίου
1. Δανεισμός
2. Ομόλογα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ΄: Φορολογικά
1. Φορολογία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η΄: Εμπορικές δραστηριότητες
1. Εμπορικές συναλλαγές - Εμπορικοί οίκοι και Εταιρείες εκτός Ξάνθης
2. Εμπορικές συναλλαγές και έμποροι εντός Ξάνθης
3. Εμπορική αλληλογραφία
4. Τιμολόγια
5. Ασφαλιστικές Εταιρείες
6. Ασφάλιστρα
7. Καπνεμπορικές Εταιρείες και καπνέμποροι (1910 - 1950)
8. Αλληλογραφία μισθώσεων καπναποθηκών
9. Ενοικιάσεις ακινήτων - μισθώματα-μισθωτήρια
10. Μισθωτήρια συμβόλαια
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Θ΄: Κατάστιχα
Εισαγωγή
1. Καθολικό κατάστιχο του Μαργαρίτη Ιωάννου και Σία (1908 - 1919)
2. Κατάστιχο αρ.2 Μαργαρίτη Ιωάννου και Κωνσταντίνου Βρέντζιου (1907 - 1914)
3. Κατάστιχο αρ.3: «Βιβλίον εξόδων οικίας» κατά τα έτη 1923 - 1924 στη Λάιστα, του Μαργαρίτη Ιωάννου και Ιωάννου Αντώτσιου
4. Καθολικό κατάστιχο του Ιωάννη Μαργαριτόπουλου αρ.4, έναρξη την 1η Δεκεμβρίου 1923 - 1930
5. Κατάστιχο του Ιωάννη Μαργαριτόπουλου αρ.5, 1928 - 1931
6. Καθολικόν Κατάστιχο του Ιωάννη μαργαριτόπουλου αρ.6, 1928 - 1935
7. Ημερολόγιο - Κατάστιχο του Κωνσταντίνου Βρέντζιου αρ.7 (1897 - 1911)
8. Μισθοί - Ημερομίσθια (1897 - 1928)
9. Φορολογικές επιβαρύνσεις (1924 - 1931)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι΄: Διάφορα δημόσια και ιδιωτικά έγγραφα
1. Ηλεκτροφωτισμός - Έξοδα εγκατάστασης - Αξία κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος
2. Έξοδα διάφορα
3. Σύλλογοι - Σωματεία - Εφημερίδες - Συνδρομές
4. Εκπαιδευτήρια Ξάνθης
5. Ενδεικτικά Δημοτικού και Γυμνασίου Ξάνθης-Απολυτήριο
6. Ιδιωτικόν Εκπαιδευτήριον του Αντωνίου Γ. Μελισσείδη
7. Γεώργιος Χατζιδάκις
8. Γεωργοκτηνοτροφική Έκθεση Ροδόπης - Πανθρακική Γεωργοκτηνοτροφική Έκθεση
9. Εκλογές μετά την απελευθέρωση και ενσωμάτωση της Θράκης (1926 - 1936) και μετά το 1945 - Εκλογικά βιβλιάρια
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΑ΄: Σχέσεις και δεσμοί με την ιδιαίτερη πατρίδαΟικογενειακά συμφωνητικά
Εισαγωγή
1. Γάμος
2. Προικοδοσία
3. Προικοσύμφωνα
4. Οικογενειακά συμφωνητικά
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΒ΄: Οικονομικές σχέσεις και συναλλαγές με την οικογένεια και την ιδιαίτερη πατρίδα
1. Συναλλαγές Μαργαρίτη Ιωάννου-Αντώτσιου με την ιδιαίτερη πατρίδα
2. Ημερολόγιο - Κατάστιχο Κωνσταντίνου Βρέντζιου - Συναλλαγές με την ιδιαίτερη πατρίδα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΓ΄: Διαθήκες
Γενικά
1. Διαθήκη της 5ης Δεκεμβρίου 1907
2. Διαθήκη της 25ης Ιουλίου 1923
3. Διαθήκη της 7ης Μαΐου 1931 του Αθανασίου Αντωνίου Σαχρόνη
4. Διαθήκη της 7ης Μαΐου 1931, αρ. 19608
5. Διαθήκη της 27ης Δεκεμβρίου 1925
6. Ευεργέτες
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο
Πινακας περιεχομένων
