Οι Βλάχοι (Καραγκούνηδες) της Ακαρνανίας αποτελούν σήμερα τη νοτιότερη βλαχόφωνη γλωσσική ομάδα στην Ελλάδα αλλά και στον ευρύτερο βαλκανικό χώρο.
Η γλώσσα τους διαφοροποιείται σε σημαντικό βαθμό από αυτή των υπόλοιπων Βλάχων και αποτελεί τυπικά και ουσιαστικά μία από τις διαλέκτους της Βλάχικης γλώσσας. Η διάλεκτος αυτή όμως συρρικνώνεται καθημερινά και βρίσκεται σήμερα ένα βήμα πριν την ολοκληρωτική εξαφάνισή της, τον γλωσσικό θάνατο. Είναι επείγουσα ανάγκη επομένως να καταγραφεί οτιδήποτε υλικό (ιδιαίτερα γλωσσικό) σχετίζεται με τη συγκεκριμένη διάλεκτο. Προς αυτή την κατεύθυνση κινείται και το βιβλίο αυτό το οποίο περιλαμβάνει μια συλλογή 230 μικροτοπωνυμίων, μακροτοπωνυμίων και οικωνυμίων της βλαχόφωνης περιοχής της Ακαρνανίας. Τα τοπωνύμια έχουν χαρακτηριστεί ως επιγραφές σκαλισμένες πάνω στο έδαφος. Η αξία επομένως καταγραφής τους είναι πάρα πολύ σημαντική.
Ιδιαίτερα χρήσιμη όμως είναι η τοπωνυμική έρευνα, όταν αφορά λαούς ή γλωσσικές ομάδες των οποίων η γλώσσα είναι αμαρτύρητη, δηλαδή δεν έχει γραπτή παράδοση. Σε αυτή την κατηγορία γλωσσών ανήκει και το Βλάχικο ιδίωμα που μελετάμε. Τέλος το βιβλίο περιλαμβάνει σύντομη ιστορική επισκόπηση της συγκεκριμένης γλωσσικής ομάδας καθώς και γεωγραφική εξέταση της περιοχής στην οποία σήμερα κατοικούν τα μέλη της.
Στο βιβλίο επίσης περιλαμβάνονται πολλά μη Βλαχόφωνα τοπωνύμια και οικωνύμια της ευρύτερης περιοχής του Ξηρομέρου και του Βάλτου, αλλά και της Αιτωλοακαρνανίας γενικότερα καθώς και της Ευρυτανίας, των οποίων οι ονομασίες ερμηνεύονται και ετυμολογούνται. Ακόμη στο βιβλίο δημοσιεύονται έγγραφα των αρχών και ως τα μέσα περίπου του 19ου αιώνα (κάποια για πρώτη φορά) τα οποία αφορούν τόσο τους Βλαχόφωνους κατοίκους της Ακαρνανίας όσο και τους μη Βλαχόφωνους της παραπάνω περιοχής κατά την ίδια χρονική περίοδο. Τα έγγραφα αυτά έχουν ως αποστολέα ή παραλήπτη τον Αλή Πασά, τον Καποδίστρια και τον Όθωνα. Τέλος, το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «γράμμα».
ΤΟΠΩΝΥΜΙΚΟ ΤΗΣ ΒΛΑΧΟΦΩΝΗΣ (ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΙΚΗΣ) ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΗΣ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ - ΙΔΙΩΜΑ
Συγγραφέας: Αντώνης Β. Βασιλείου
ISBN 978-960-6808-42-5
Εκδόσεις ΓΡΑΜΜΑ
Χρονολογία Έκδοσης Ιούλιος 2012
Αριθμός σελίδων 440
Διαστάσεις 24x17
Πρόλογος: Κοντός Ι. Παναγιώτης
βιβλιοπωλείο Πολιτεία
Περιεχόμενα
Πρόλογος του κ. Παναγιώτη Ι. Κοντού
Πρόλογος του Συγγραφέα
Εισαγωγή
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
Κεφάλαιο πρώτο
1. Γεωγραφική επισκόπηση της βλαχόφωνης περιοχής της Ακαρνανίας
Φυσική Γεωγραφία
Μορφολογία του εδάφους
Χλωρίδα, πανίδα, κλίμα
Ανθρωπογεωγραφία και οικονομική γεωγραφία
Διοικητική διαίρεση
Πληθυσμός των χωριών
Ασχολίες των κατοίκων
2. Ιστορική επισκόπηση της βλαχόφωνης περιοχής της Ακαρνανίας
Οι Βλάχοι στον χώρο της Αιτωλοακαρνανίας
Μόνιμη εγκατάσταση των Καραγκούνηδων στην Ακαρνανία
Το όνομα Καραγκούνης
Η ετυμολογία του ονόματος Καραγκούνης
Καταγωγή των Καραγκούνηδων της Ακαρνανίας
Κεφάλαιο δεύτερο
1. Σύστημα καταγραφής
Φωνητική αξία των συμβόλων
2. Περιγραφή του Βλάχικου ιδιώματος της Ακαρνανίας
Φωνητική
Βασικά χαρακτηριστικά
Διφθογγισμός
Αλλοφωνία του /1/
Ανάπτυξη φωνηέντων
Μετάθεση φωνηέντων
Συνίζηση
Ουράνωση
Μορφολογία
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
Κεφάλαιο πρώτο
1. Τα τοπωνύμια
Η σημασία της τοπωνυμικής έρευνας
Εμπλεκόμενοι επιστημονικοί κλάδοι στην τοπωνυμική έρευνα
Σκοπός της συγκεκριμένης τοπωνυμικής συλλογής
Μέθοδος συλλογής του υλικού
Κατάταξη των τοπωνυμίων της συλλογής
Τα λήμματα της συλλογής
Η δομή των λημμάτων
Η ετυμολογία των λημμάτων
Εκφορά των τοπωνυμίων
Χρήση του άρθρου στα τοπωνύμια
Ανάλυση τοπωνυμίων και οικωνυμίων
Ανάλυση των τοπωνυμίων
Ανάλυση των βλαχόφωνων οικωνυμίων
Ανάλυση μη βλαχόφωνων οικωνυμίων
Συμπεράσματα - συζήτηση
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
Σημειώσεις
Βιβλιογραφία
ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ
Ευρετήριο τοπωνυμίων και οικωνυμίων
Ευρετήριο σημαντικότερων ονομάτων και όρων
Ευρετήριο λέξεων των βλαχόφωνων τοπωνυμίων
