Το θέμα που με απασχόλησε όταν αποφάσισα να γράψω για τους Βλάχους, ήταν το ζήτημα της καταγωγής τους. Πολλές φορές έχουμε χαρακτηρίσει κάποιον "βλάχο", "καράβλαχο", "μπουρτζόβλαχο" εννοώντας άνθρωπο αγράμματο, άξεστο και χοντροκομμένο.
Ήρθε ή ώρα να ξεκαθαριστεί η αλήθεια, γιατί θεωρώ ανεπίτρεπτο ένα τόσο ιστορικό κομμάτι του ελληνισμού, που έχει συμβάλλει τα μέγιστα στην πνευματική του εξέλιξη, να κατέχει στο μυαλό μας μια τόσο χαμηλή θέση. Έχουν γίνει δέκτες απίστευτης προπαγάνδας για τη δήθεν σλαβική καταγωγή τους, που την έχουμε –από άγνοια- υιοθετήσει και εμείς οι ίδιοι προς μεγάλη χαρά των γραικύλων και των ανθελλήνων.
Ας αρχίσουμε λοιπόν από την καταγωγή τους για την οποία πολύ μελάνι έχει χυθεί. Βλάχοι είναι οι πληθυσμοί που κατοικούν στα ορεινά χωριά της Μακεδονίας, Πίνδου, Ηπείρου, και που πλέον στο πέρασμα των αιώνων διασκορπίστηκαν σχεδόν σε όλη την κεντρική και βόρεια Ελλάδα. Η ετοιμολογία της λέξης "Βλάχος" θεωρείται πως προέρχεται από τη Γερμανική λέξη "Wahlvolc", "Βάλλους", όπου έτσι αποκαλούσαν τους λατινόφωνους. Είναι γνωστοί και ως Μογλενίτες, Καράβλαχοι, Κουτσόβλαχοι, Μαυρόβλαχοι, ή Σαρμανιώτες. Πολλές φορές όμως αποκαλούσαν τους εαυτούς τους Armanji (Αρμάνοι) από το Romanus cives, το διάταγμα του Καρακάλα το 212μχ, όπου γενικεύτηκε το δικαίωμα του Ρωμ. πολίτη και στις χώρες που ήταν ρωμ. επαρχίες.
Ιστορικά, και σύμφωνα με τις τελευταίες πλέον επίσημες μελέτες, αποδεκτή θεωρείται πλέον η άποψη του κυρίου Αντώνη Κεραμόπουλου, διακεκριμένου ακαδημαϊκού και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Δεν τίθεται θέμα αποίκησης από Λατίνους ή Ρουμάνους, αλλά σταδιακού εκλατινισμού των Ελλήνων από τις ρωμαϊκές λεγεώνες , που στα αχανή σύνορα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, στρατολογήθηκαν μαζί με άλλους λαούς που υπάγονταν σε αυτή, ως συνοριοφύλακες, πολεμιστές και στρατιώτες. Η λατινική γλώσσα ήταν ο μοναδικός συνδετικός κρίκος επικοινωνίας μεταξύ τους λόγω της πολυγλωσσίας των λαών, αν και σταδιακά η κάθε περιοχή αφομοίωσε τη λατινική, ενσωματώνοντας την αργότερα στα δικά της γλωσσικά στοιχεία. Αυτό εξηγεί και τις γλωσσικές ομοιότητες που υπήρχαν στις διάφορες γλώσσες που δέχτηκαν τη λατινική και την ΄΄ανακάτεψαν΄΄ με τη δικιά τους γεννώντας σταδιακά ένα νέο γλωσσικό ιδίωμα. Μιλάμε απλά για γλωσσικές ομοιότητες, και όχι για κάποια συγγένεια μεταξύ λαών. Εκεί δηλαδή που στήριξαν οι σλαβικές προπαγάνδες τα επιχειρήματα τους, προσπαθώντας να συσχετίσουν την Ελλάδα και τους Βλάχους με τους Ρουμάνους. Κάνω την αρχή από δω λοιπόν, για να ασχοληθώ πιο αναλυτικά αργότερα.
Από την εποχή του Αδριανού, η στρατολόγηση γινόταν ανα περιοχές και στρατιώτες γίνονταν όλοι οι άντρες από γενιά σε γενιά, ώστε να εκλατινισθούν πιο εύκολα. Αυτό βέβαια επεκτάθηκε σταδιακά και στις οικογένειες τους.
Ο ερχομός του χριστιανισμού ήρθε να επιδεινώσει αυτήν την κατάσταση, αφού η μανία των χριστιανών, σε κάθε τι "ειδωλολατρικό" -ας μην κρυβόμαστε πλέον πίσω από το δάχτυλό μας- ξέσπασε ανεξέλεγκτη κατά της ελληνικής θρησκείας. Το να αποκαλείς κάποιον "έλληνα", ισοδυναμούσε με ειδωλολάτρη, εχθρό του Θεού, ενώ υπήρχε μεγαλύτερη ανεκτικότητα στο όνομα Ρωμαίος, αφού οτιδήποτε πέρα του ελληνικού στοιχείου ήταν ανεκτό. Αυτό λοιπόν, και για λόγους επιβίωσης ενίσχυσε τη ροπή προς τον λατινισμό. Πόσο μάλλον αργότερα που όταν ο χριστιανισμός έγινε επίσημη θρησκεία το λατινικό στοιχείο επικράτησε στα πάντα ως υποτιθέμενη συνέχεια της παλαιάς και της νέας Ρώμης. Αυτό λοιπόν συντέλεσε στο πέρασμα των αιώνων στον πλήρη γλωσσικό διαχωρισμό, με 4 νεολατινικές γλώσσες: τη Βλάχικη και τη Μογλενίτικη, και στο βορρά προς τον Δούναβη την Ιστρορουμάνικη και τη Δακορουμάνικη.
Πέρα από τη γλώσσα πάντως, η πραγματική αναγέννηση των Βλάχων, και η εθνική τους συμβολή, αρχίζει κατά την τουρκοκρατία. Η ελληνική γλώσσα, συνδεδεμένη με το ελληνικό Πατριαρχείο επικρατεί σε όλα τα Βαλκάνια. Οι Βλάχοι είναι πλέον ένας συγκροτημένος πληθυσμός. Ανθούν στο εμπόριο και γίνονται εμπνευστές του Ελληνισμού σε όλα τα ελληνικά κέντρα των Βαλκανίων μαζί με τους Φαναριώτες. Οι Βλάχοι δεν είναι αγράμματοι ορεσίβιοι, αλλά εθνικοί ευεργέτες, πολεμιστές, μεγαλέμποροι και τσιφλικάδες, βιοτέχνες, Πατριάρχες, λόγιοι και πολιτικοί. Διασκορπίζονται στα Βαλκάνια λόγω της κατάστασης που επικρατεί στη σκλαβωμένη Ελλάδα, και μεταφέρουν παντού το φως του ελληνισμού με οικονομική και πολιτιστική συμβολή με προσωπικότητες όπως ο Αρσάκης, Αβέρωφ, Τοσίτσας, Μπουκουβάλας, Μπουτάρης, Πατριάρχης Ιωακείμ, Κολλέτης, Παπάγος, Βαλαωρίτης, Φεραίος, και οι αγωνιστές-οπλαρχηγοί Χατζηπέτρος και Ολύμπιος Γεωργάκης, όπως και πολλοί άλλοι.
Η ελληνική ταυτότητα λοιπόν, αναμφισβήτητα διατηρήθηκε και ενισχύθηκε. Η κατάσταση ξεκαθαρίστηκε οριστικά μετά την πτώση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Η συντριπτική πλειοψηφία των Βλάχων, και η πιο ανθηρή οικονομικά, είναι η ελληνική, και οι μειοψηφία, οι οικονομικά και μορφωτικά ασθενείς ομάδες, είναι αυτές που έχουν απορροφηθεί από τον σλαβικό εθνικισμό. Μόλις το 1913 όμως, οι Βλάχοι γίνονται και επίσημα έλληνες πολίτες, πέρα από την ιδιότητα τους ως συστατικά μέλη της ρωμιοσύνης παρόλη την περιφρόνηση και τον πόλεμο που δέχτηκαν αργότερα μέσα και έξω από τη χώρα, με την αυθαίρετη διεκδίκηση Ρουμάνων, Αλβανών, Βούλγαρων και Σκοπιανών. Προσπάθησαν να προσεγγίσουν κυρίως τις ασθενείς και αμόρφωτες κοινωνικές τάξεις, αφού η προσπάθεια τους στους εύπορους και μορφωμένους πληθυσμούς, συνάντησαν ισχυρή ελληνική αντίσταση, παρόλο που το ελληνικό κράτος ήταν -όπως πάντα- απών στην προφύλαξη τους αφού η μετέπειτα κρίσιμη πολιτική της χώρας δεν επέτρεψε τίποτα παραπάνω, έτσι οι Βλάχοι έγιναν για ακόμα μια φορά φύλακες της ίδιας τους της ταυτότητας. Μέχρι σήμερα αυτό το αστείο συνεχίζεται με ύπουλους χειρισμούς, αφού διάφοροι δήθεν έγκυροι και επίσημοι φορείς προσπαθούν να δημιουργήσουν υποτιθέμενα ζητήματα βλάχικης…μειονότητας στην Ελλάδα! Χρησιμοποιώντας το βλάχικο ιδίωμα ως πρόφαση, προσπαθούν ακόμα να θέσουν θέμα συνδέοντας δικούς τους Ρουμανόβλαχους με τους Έλληνες.
Αποκορύφωμα η γελοία δήλωση του Αμερικανικού State Department που τάχθηκαν υπέρ των Τούρκων, Ρουμάνων και Σκοπιανών, πως οι Βλάχοι, ασχέτως εθνικότητας και γλώσσας, πρέπει να θεωρηθούν μειονότητα! Η αντίσταση των Ελλήνων Βλάχων ήταν δικαιολογημένα πολύ έντονη. Οι επίσημοι εκπρόσωποι όλων των βλαχόφωνων χωριών, και επίσημων συνδέσμων, δήλωσαν ξεκάθαρα πως είναι Έλληνες και όχι μειονότητα. Ένα ξεχωριστό γλωσσικό ιδίωμα που δημιουργήθηκε και ενσωματώθηκε στην ελληνική στο πέρασμα τόσων αιώνων δεν σε κάνει ξένο ή αλλοεθνή. Αρνήθηκαν κατηγορηματικά τον οποιοδήποτε συσχετισμό με αυτή την προπαγάνδα, και ξεκαθάρισαν πως δεν θα επιτρέψουν να γίνει ο Βλαχόφωνος ελληνισμός έρμαιο εκμετάλλευσης και παραπληροφόρησης. Όπως είπε, μιλώντας στο Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας, Κωνσταντίνος Αδάμ, "ποτέ εμείς οι Βλαχόφωνοι Έλληνες δεν ζητήσαμε την αναγνώρισή μας από το κράτος ως μειονότητα, αφού ιστορικά και πολιτισμικά ήμασταν και είμαστε αναπόσπαστο τμήμα του Ελληνισμού".
Οι Βλάχοι έχουν στο ενεργητικό τους μεγάλη συνεισφορά σε όλους τους τομείς του βίου της χώρας μας. Από τις αρχές του 90΄μ το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στο τμήμα Γλωσσολογίας, κάνει σημαντικές προσπάθειες να αναγεννήσει τη βλάχικη γλώσσα. Πολιτιστικοί σύλλογοι, οργανισμοί, βιβλιοθήκες, εκδηλώσεις και δείγματα μουσικοχορευτικής παράδοσης είναι το λιγότερο που διαθέτουν οι Βλάχοι στην πλούσια δραστηριότητα τους, στην πολιτιστική και ιστορική συμβολή τους.
Κλείνω με τα χαρακτηριστικά λόγια του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κου Κωστή Στεφανόπουλου στον πρόλογο του σημαντικού συγγράμματος του κου Αστέριου Κουκούδη "Μελέτες για τους Βλάχους": "Οι Βλάχοι δεν θα πρέπει να θεωρούνται ως μια εξελληνισμένη ομάδα ή μια ομάδα διχασμένη ανάμεσα στις εθνικές προπαγάνδες των αρχών του 20ου αιώνα, αλλά ως μια γνήσια έκφραση της ρωμιοσύνης". Οι Βλάχοι δεν είναι μειονότητα και δεν είναι μόνο οι βλαχόφωνοι ή οι φουστανελοφόροι, είναι κατεξοχήν αστοί σε ολόκληρη σχεδόν την ηπειρωτική Ελλάδα, με τεράστια συνεισφορά στην οικοδόμηση της ελληνικής πατρίδας.
απο εργασια του Μιχάλη Κίκη