Η σύνθεση μιας Κουτσοβλαχικής Γοαμματικής αντιμετωπίζει πολλά και δισεπίλυτα προβλήματα.
Πρώτον γιατί η ελληνική επιστήμη μόλις από τη δεκαετία του '70 αρχίζει με τρόπο αυστηρά επιστημονικό να ερευνά την Κουτσοβλαχική και τις διάφορες ποικιλίες της που ομιλούνται στον ελληνικό χώρο και δεύτερον γιατί η παλιότερη βιβλιογραφία, πάντοτε σχεδόν, συνεξέταζε την Κουτσοβλαχική με τη Δακορουμανική (=Ρουμανική) και ελάχιστα ενδιαφερόταν για την αυτοτέλεια της πρώτης.
Μια Γραμματική της Κουτσοβλαχικής σήμερα, όπως αναφέρεται και παρακάτω, παρουσιάζει περισσότερο επιστημονικό ενδιαφέρον παρά χρηστικό. Στοχεύει στην αποτύπωση της Γραμματικής δομής του δεύτερου γλωσσικού κώδικα ενός εκλεκτού τμήματος του Ελληνισμού, των Βλαχόφωνων Ελλήνων.
Μολονότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται κάποια κίνηση, μέσα στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, για την υποστήριξη των «ολιγότερο ομιλούμενων γλωσσών» έχουμε τη γνώμη ότι η γλωσσική επιστήμη έχει προδικάσει με ακρίβεια την τύχη αυτών των ομιλητών: μοιραία οδηγούνται στην εξαφάνιση του δεύτερου γλωσσικού τους κώδικα αφού, στο μεταξύ, έλειψαν και οι αντικειμενικές συνθήκες που τον συντηρούσαν όπως π.χ. ιδιαίτερες ασχολίες, κοινωνικές δομές, γεωγραφική απομόνωση κ.λπ.
Οι δίλγωσσοι πληθυσμοί, επιγέννημα των ιστορικών συνθηκών, προσφέραν σ' όλους τους τομείς της εθνικής, πολιτικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής της Ελλάδας ανεκτίμητες θυσίες και πολύτιμες υπηρεσίες. Έτσι η καταγραφή των γλωσσικών και πολιτιστικών τους συστατικών δεν αποτελεί μόνο ιστορική επιταγή αλλά και παρακαταθήκη για τη σύγχρονη νεοελληνική ζωή.
Η σύνθεση μιας Κουτσοβλαχικής Γραμματικής σήμερα έχει περισσότερο επιστημονικό χαρακτήρα παρά χρηστικό. Η Κουτσοβλαχικής ανήκει σε εκείνα τα γλωσσικά ιδιώματα που δεν ευτύχησαν, για ποικίλους λόγους, να αποκτήσουν γραπτή μορφή και να δημιουργήσουν αντίστοιχα γραπτή παράδοση και ιδιαίτερο πολιτιστικό παρελθόν. Η συμβίωση των Βλάχων με τον ελληνικό κόσμο και η προφανής ιστορική και πολιτιστική τους καταγωγή απ' αυτόν, συνετέλεσαν ώστε να μη αισθανθούν την ανάγκη να χρησιμοποιήσουν το επίκτητο γλωσσικό τους όργανο για να εκφράσουν τα πολιτιστικά τους αγαθά αφού αυτά ταυτίζονταν με εκείνα του ελληνόφωνου κόσμου.
Η προσπάθεια που ξεκίνησε «έξωθεν», εκ' μέρους της Ρουμανίας, από καθαρά πολιτικούς λόγους για δήθεν εθνολογική αφύπνιση των Βλαχοφώνων, όχι μόνο δεν απέδωσε τα αναμενόμενα αποτελέσματα αλλά στάθηκε και η αφετηρία για την παρακμή του Κουτσοβλαχικού στοιχείου. Η δημιουργία ελληνικής εθνικής συνείδησης στους Βλαχόφωνους πληθυσμούς, όπως αποδεικνύεται από την καθολική συμμετοχή τους στους εθνικούς αγώνες της Ελλάδας, προηγήθηκε της ρουμανικής προπαγάνδας. Ακόμη είναι ολοφάνερο ότι, εκτός από την γλωσσική συγγένεια, κανένα πολιτιστικό, εθνολογικό ή ανθρωπολογικό στοιχείο δεν πλησιάζει τους Βλάχους προς τους Δακορουμάνους. Τέλος η αντιπαράθεση που δημιούργησε η ξένη προπαγάνδα, όχι μόνο μεταξύ ελληνοφώνων και βλαχοφώνων αλλά κυρίως μεταξύ των Βλάχων, υπήρξε η απαρχή της διασποράς των Κουτσοβλαχικών πληθυσμών και της συρρίκνωσης του ιδιώματός τους.
Τα προβλήματα που προβάλλουν για τη σύνθεση μιας Γραμματικής ενός ιδιώματος με ελλιπή και φτωχή γραπτή παράδοση είναι πολλά και περίπλοκα. Πολλαπλασιάζονται μάλιστα αν λάβει κανείς υπόψη του και την απουσία ομοιογένειας που παρατηρείται στην Κουτσοβλαχικής.
Έτσι η χρησιμοποίηση του όρου «Κοινή Κουτσοβλαχική» σημαίνει την προσπάθεια για την πιο αντιπροσωπευτική παρουσίαση της Γραμματικής δομής του ιδιώματος όχι με αυθαίρετες γενικεύσεις και κατασκευές αλλά με την επιλογή και αξιολόγηση των διαφόρων ποικιλιών που θα βοηθήσουν τον αναγνώστη στην ευρύτερη και καλύτερη κατανόηση του ιδιώματος.
Τα Κουτσοβλαχικής ιδιώματα του ελληνικού χώρου διαιρούνται σε Βόρεια και Νότια χωρίς αυστηρή γεωγραφική κατανομή. Σήμερα η κατάσταση εμφανίζεται ακόμη πιο περίπλοκη γιατί νεότερες μεταναστεύσεις, από την εποχή της Τουρκοκρατίας μέχρι τις μέρες μας, συνετέλεσαν ώστε ομάδες ομιλητών της Βόρειας Κουτσοβλαχικής να εισχωρήσουν σε κοινότητες ομιλητών της Νότιας Κουτσοβλαχικής με αποτέλεσμα την αλληλεπίδραση των δύο βασικών ιδιωμάτων. Αλλά και τα Βόρεια και Νότια ιδιώματα εμφανίζουν στους κόλπους τους διαφοροποιήσεις, ενώ η έρευνα ακόμη δεν μπόρεσε να μας δώσει μια πλήρη περιγραφή τους.
Κατά την παρουσίαση της ύλης θα λαμβάνονται υπόψη οι δύο βασικές ομάδες ομιλητών, θα επιλέγονται οι επικρατέστεροι τύποι και στο υπόμνημα θα δίνονται επιπρόσθετοι τύποι και εξηγήσεις για να σχηματίσει ο αναγνώστης πληρέστερη εικόνα για το Κουτσοβλαχικής ιδίωμα. Πρωτεύουσα θέση θα κατέχουν πάντα οι τύποι που είναι αποδεχτοί από το μεγαλύτερο ποσοστό των ομιλητών στο μέτρο που μας επέτρεψε η έρευνα να διαπιστώσουμε. Τέλος κριτήριο αποτέλεσε και η ιστορική διάσταση που μας επέβαλε την προτίμηση τύπων που είναι πιο κοντά προς τη λαϊκή λατινική από εκείνους που εξελίχτηκαν κάτω από ξένη γλωσσική επίδραση.
Γραμματική της κοινής κουτσοβλαχικής
Kατσάνης Νικόλαος & Ντίνας Κώνσταντίνος, 1990
πηγή: https://www.academia.edu
Κατεβάστε