Η Ρωμουνία, επανελθούσα εις την προ του έτους 1900 Μακεδονικήν αυτής πολιτικήν, ην από του βήματος της Ρωμουνικής βουλής τοσούτον επισήμως δια στόματος του επί της Παιδείας υπουργού αυτής είχεν αποκηρύξει, εδημιούργησε ζήτημα εκκλησιαστικόν και εθνοφυλετικόν εν Μακεδονία, κατ' ουδέν διαφέρον της εν έτει 1860 αρξαμένης βουλγαρικής εκκλησιαστικής ανταρσίας και του μετέπειτα φυλετικού κατά του ελληνισμού πολέμου, όστις έκτοτε εξακολουθεί, κηρύσσει δε όμοιον αγώνα κατ' αυτού.
Κατά του τοιούτου αγώνος ο Ελληνισμός είναι ηναγκασμένος ν' αμυνθή και τοσούτω μάλλον, όσω ούτος τυγχάνει αδικώτερος και αναιδέστερος. Διότι ο βουλγαρικός αγών βάσιν έχει την εν Μακεδονία ύπαρξιν μεγάλου αριθμού Βουλγάρων, ην ουδείς εχεφρονών δύναται ν' αρνηθή, ως ουδείς καλώς γνωρίζων ιστορίας και την παρούσαν κατάστασιν της περιπύστου ταύτης χώρας δύναται ν' αρνηθή τον ελληνικόν χαρακτήρα αυτής και την εν αυτή υπεροχήν του ελληνικού στοιχείου.
Αλλ' η Ρωμουνία τας αξιώσεις αυτής στηρίζει επί ανυπάρκτου στοιχείου, διεκδικούσα ως Ρωμούνους χιλιάδας τινάς Βλάχων, εγκατεσπαρμένων μεταξύ του ελληνικού πληθυσμού, ουδέποτε αποτελεσάντων ίδιον έθνος Βλαχικόν και ουδέποτε διαδηλωσάντων άλλην συνείδησιν εθνικήν πλην της ελληνικής.
Το Ρωμουνικόν άρα ζήτημα είνε πλάσμα πολιτικόν και κατασκεύασμα τεχνητόν, ουδεμίαν εχον θέσιν ούτε εν τη συνειδήσει αυτού του Ρωμουνικού λαού, ούτε εν τη συνειδήσει αυτών των διεκδικουμένων Βλάχων, πλήν ολίγων εξωνυμένων και αποπεπλανημένων, μή αποτελούντων ούτε ένα καν αυτοτελή συνοικισμόν, ούτε μίαν κοινότητα, ούτε μίαν κώμην. Και το παραδοξότατον πάντων, προς υποστήριξιν της φανταστικής και ανυπάρκτου ταύτης Ρωμουνικής εθνότητος εν Μακεδονία δεν εργάζονται κομιτάτα, δεν δρώσιν εταιρείαι και άτομα από του αφανούς ως εν τω Βουλγαρικώ ζητήματι, αλλ' αυτή αύτη η επίσημος Ρωμουνία από του φανερού, ψηφίζουσα πιστώσεις σημαντικάς εν ταις Ρωμουνικαίς Βουλαίς υπέρ των ανυπάρκτων Βλαχικών κοινοτήτων εν Μακεδονία και αξιούσα παρά του Σουλτάνου ν' αναγνωρίση ως αυτοτελείς τας δήθεν κοινότητας ταύτας, ουχί μόνον επί βλάβη του ελληνισμού εν Μακεδονία και Ηπείρω, αλλά και επί σπουδαία ζημία και μειώσει των από του κατακτητού και εντεύθεν προνομίων του Οικουμενικού Πατριαρχείου και αυτών των θεσμίων της Ορθοδόξου εκκλησίας, είς ην άξιοι να επιβάλη την Ρωμουνικήν γλώσσαν, ην ουδείς Μακεδών και ουδείς Βλάχος γνωρίζει.
Η ασύστολος αυτή ενέργεια της Ρωμουνίας επιβάλλει την άμυναν και καθίστησι ταύτην επιτακτικήν. Εις την άμυναν δε ταύτην συμβάλλωμεν σήμερον δια της ανά χείρας μελέτης περί των Βλάχων της Μακεδονίας, συνταχθείσης εν είδει υπομνήματος, ίνα χρησιμεύση όπου δει. (από τον πρόλογο)
Διαβάστε online από την Ανέμη, τη ψηφιακή βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης, ή κατεβάστε το ή αποκτείστε την έντυπη μορφή
Πρόλογος
Η νέα πολιτική της Ρωμουνίας εν Τουρκία. Επιβαλλομένη εις τον Ελληνισμόν άμυνα.
Α. Οι Βλάχοι και η Γλώσσα αυτών.
Οι Κουτσόβλαχοι και οι Ρωμούνοι.
Πληθυσμός των Βλάχων και διαίρεσις αυτών εις τάξεις.
Γλωσσικόν ιδίωμα των Βλάχων
Β. Η Ελληνική παιδεία παρά τοις Βλάχοις
Μέδικοι Βλάχοι και Σχολαί ελληνικάι συντηρούμεναι παρ' αυτών κατά τους χρόνους της δουλείας
Βλάχοι διαπρέψαντες επό ελληνική παιδεύσει και σοφία
Γ. Αι Ρωμουνικαί Αξιώσεις
Γνώμαι των σοφών περί καταγωγής των Κουτσοβλάχων
Θεωρίαι Ρωμουνικαί περί της εθνικότητος των Κουτσοβλάχων
Δ. Αι Μυθοπλαστίαι των Ρωμούνων
Αι περί εκλατινισμού θεωρίαι εξελεγχόμεναι ως ανακριβείς
Η Μακεδονία και οι Βλάχοι κατά τους Βυζαντινούς χρόνους
Οι Αρωμούνοι
Ε. Ιστορία της Ρωμουνικής προπαγάνδας
Πρώτη περίοδος της προπαγάνδας
Δευτέρα περίοδος της προπαγάνδας
Πρώται ενέργειαι του Μαργαρίτου
Σύμπραξις μετά των Λαζαριστών
Δημοσιογραφικαί ενέργειαι του Μαργαρίτου
Δράσις του Μαργαρίτου εν Μακεδονία και Ηπείρω
Απόπειρα ιδρύσεως Ρωμουνικής Εξαρχίας
Το έργον του Μαργαρίτου εν Ρωμουνία
ΣΤ. Τα Έγγραφα
Αριθμός Ρωμουνιζόντων εν Ηπείρω και Μακεδονία
Έκθεσις Ρωμουνική περί του ναυαγίου της Ρωμουνικής προπαγάνδας
Υπόμνημα του Ρωμούνου υπουργού Χάρετ
Ζ. Τελευταίαι Ρωμουνικαί ενέργεαι
Τρίτη περίοδος της Ρωμουνικής προπαγάνδας
Περιοδεία Ρωμούνου Μητροπολίτου εν Μακεδονία
Ενέργειαι της Ρωμουνίας εν Κωνσταντινουπόλει
Ο Σουλτανικός Ιραδές ο αναγνωρίζων τας Βλαχικάς κοινότητας
Η. Το απόρρητον της Ρωμουνικής πολιτικής
Αντιθέσεις γλώσσης και εθνικότητος
Η διεθνής πολιτική εν τω Βλαχικώ ζητήματι
Σκοπός επιδιωκόμενος παρά της Ρωμουνίας