Παραδοσιακές φορεσιές

Η φωτογραφική «συλλογή» online στο Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα

Το σύνολο των φωτογραφιών που συλλέχθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν στις εκδόσεις της εργασίας «Μελέτες για τους Βλάχους», στα ελληνικά και τα αγγλικά, παραχωρήθηκε στο Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα στη Θεσσαλονίκη, ως μία ελάχιστη ένδειξη ευγνωμοσύνης για την αρωγή που μου προσφέρθηκε κατά τη διάρκεια της έρευνας. Οι φωτογραφίες προέρχονται από οικογενειακά αρχεία, προσωπικές συλλογές, συλλογές πολιτιστικών συλλόγων και δημοσιεύσεις σε εργασίες άλλων μελετητών. Τα ονόματα, η προέλευση, οι πηγές και πολλές φορές και οι πρωταρχικοί καλλιτεχνικοί δημιουργοί των φωτογραφιών καταγράφονται αναλυτικότερα στις εκδόσεις της σειράς «Μελέτες για τους Βλάχους».

Στην ελληνική μυθολογία το κηρύκειο (κηρύκειον) ήταν το κύριο έμβλημα του θεού Ερμή. Το κηρύκειο αποτελείται από μία λεπτή ράβδο από ξύλο δάφνης ή ελιάς, γύρω από την οποία είναι τυλιγμένα δύο φίδια που τα κεφάλια τους συναντιόνται αντικριστά. Πάνω από τα κεφάλια των φιδιών, στην κορυφή της ράβδου, υπάρχουν δύο φτερούγες. Αυτή η μορφή είναι νεότερη. Σε αγγειογραφίες από την αρχαία Ελλάδα τα δύο φίδια βρίσκονται στην κορυφή και σχηματίζουν κύκλο, ενώ τα κεφάλια τους σχηματίζουν δύο «κέρατα» επάνω από τον κύκλο αυτό. Οι φτερούγες συνήθως παραλείπονται. Με την προσθήκη ενός σταυρού στο κάτω μέρος του κύκλου και την αφαίρεση της υπόλοιπης ράβδου, προέκυψε το αστρονομικό και αστρολογικό σύμβολο για τον πλανήτη Ερμή.

Η φορεσιά ενός λαού εκφράζει άμεσα το αισθητικό επίπεδο και τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες του τόπου της καταγωγής τους. Στις φορεσιές τις ανδρικές και τις γυναικείες υπάρχει μια μεγάλη διαφορά: η ανδρική στολίζεται από κεντήματα πολλές φορές λίγα και σε αυστηρή γραμμή ενώ η γυναικεία ποικίλλεται από την έμφυτη φιλαρέσκεια της γυναίκας και την ισχυρότερη κλίση της προς τον καλλωπισμό και το στολίδι μαζί με το γεγονός ότι το ράψιμο και το κέντημα της γυναικείας φορεσιάς ανήκουν στο μεγαλύτερο τους μέρος στο χώρο της οικιακής χειροτεχνίας που επηρεάζεται άμεσα από τοπικές πατροπαράδοτες συνήθειες.
Το Συρράκο του οποίου η αρχιτεκτονική, τα παλαιότατα υδραγωγεία, τα γεφύρια, οι εκκλησίες και τα σπίτια χτισμένα με πελεκητή άσπρη πέτρα, η διαρρύθμιση τους σε χώρους υποδοχής, βοηθητικούς, αποθηκευτικούς, καλοκαιρινούς και χειμωνιάτικους έδειχναν ότι οι κάτοικοι ήταν έτοιμοι ν' αντιμετωπίσουν μεγάλους και μακρείς χειμώνες και ζεστά καλοκαίρια.

Η Ανδρική Βλάχικη φορεσιά του Περιβολίου Γρεβενών
Εδώ θα μιλήσω για την ανδρική φορεσιά του Περιβολιού «ΤΣΙΠΟΥΝΙΛΗ» Αλμπιλη – λέιλη (Τα άσπρα και τα μαύρα). Η Περιβολιώτικη Ανδρική επίσημη φορεσιά η γαμπριάτικη μέχρι το 1925 περίπου αποτελείτο από άσπρο πουκάμισο και άσπρα χολέβια αλλά από τότε και εντεύθεν μέχρι την εποχή του μεσοπολέμου άλλαξε και η επίσημη ήταν το μαύρο πουκάμισο και μαύρα χολέβια με το τσιπούνι και το υπόλοιπο εξοπλισμό.

Φορεσιά αποτελείτο:

1. Οι άνδρες κατάσαρκα φορούσαν την μάλλινη φανέλλα που ήταν χρώματος άσπρη ή θαλασσί πλεγμένη στο χέρι, επίσης φορούσαν σώβρακο και αυτό μάλλινο του ιδίου χρώματος πλεγμένο επίσης στο χέρι το χειμώνα και το καλοκαίρι υφασμάτινο.
2. Το πουκάμισο όπως προανέφερα ήταν χρώματος μαύρο ή άσπρο, το μαύρο ήταν συνήθως μεταξωτό γυαλιστερό και το άσπρο ήταν κάμποτ αρίστης ποιότητας. Κούμπωνε στο στήθος μπροστά και κατέληγε σε γιακά παπαδίστικο κάνοντας δίπλα από τα κουμπιά πέντε πιέτες δεξιά και αριστερά. Από την μέση και κάτω μέχρι το γόνατο που έφτανε έκανε αρκετές σούρες μόνο μπροστά. Το μανίκι ήταν φαρδύ και κούμπωνε στο καρπό του χεριού.