Ο Παναγιώτης Αραβαντινός (περ. 1809–1870) ήταν Έλληνας λόγιος, ιστορικός και λαογράφος από την Πάργα.
Εργάστηκε ως διδάσκαλος και στην Ήπειρο κατά την περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας και ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη μελέτη της ιστορίας και των παραδόσεων της περιοχής. Το έργο του "Χρονογραφία της Ηπείρου" (1857) αποτελεί πολύτιμη πηγή για την τοπική ιστορία, καθώς και για τα ήθη και έθιμα των Ηπειρωτών.
Ασχολήθηκε επίσης με τη συγκέντρωση δημοτικών τραγουδιών και παραδόσεων, συμβάλλοντας καθοριστικά στη διάσωση του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού Η προσφορά του θεωρείται σημαντική για τη διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας της Ηπείρου τον 19ο αιώνα.
Στον Αραβαντινό συναντάμε μια από τις πρώτες αναφορές για τους Αλβανιτόβλαχους (Αρβανιτόβλαχους):
Τω εν τη Ελλάδι σκηνιτών ποιμένων τρία είδη διακρίνονται· οι περί ων ο λόγος, Σαρακατσάνοι· οι Πετσανιάνοι (οίτινες ως οι πρώτοι κατάγονται εκ των Πεστιανών χωρίου των Τσουμέρκων) και οι απλοί Βλάχος, οι εκ του Συρράκου εκπατριωθέντες, οίτινες και ολιγώτερον των άλλων σκηνιτών βαρβαρίζουσι. Διάφοροι δε των τριών ανωτέρω ειδών εισίν οι Αλβανιτόβλαχοι, λεγόμενοι Γκαρακούνιδες, η Κορακούνιδες, οίτινες και την Βλαχικήν και την Αλβανικήν γλώσσαν λαλούντες εισί βαρβαρώτεροι και αγριώτεροι και βδελυρώτεροι των λοιπών. Ούτοι δεικνύουσι προς την Γραικικήν φυλήν τοσαύτην αποστροφήν και απέχθειαν, ώςτε ουδέποτε συγκατετέθησαν ίνα συγγενεύσωσι μετ' αυτών. Η βοσκηματοτρόφος και μάχιμος αύτη φυλή των τελευταίων ενοικεί κατά το θέρος εις χωρία της Αλβανίας υπό την προστασίαν Αλβανοτούρκων Αγάδων και Μπέιδων, προς ούς διδωσι προσδιωρισμένον τινα φόρον, και σχηματίζει περί τας δισχιλίας οικογενείας. Τα χωρία της Πρεμμετής, Φράσσιαρης, Κοστρέτσι, Ζάρκανη, και έτερα, περιείχον ικανάς οικογενείας αυτών μονίμως ενοικούσας, και οι εν τοις χωρίοις αυτοίς ενοικούντες αλβανότουρκοι, λέγεται, ότι κατάγονται εκ τοιαύτης φυλής εκτουρκισθείσης προ ολίγων εκατονταετηρίδων.
Μετά τον θάνατο του εκδόθηκε το έργο του Μονογραφία περί Κουτσοβλάχων στο οποίο συναντάμε ξανά αναφορά στους Αρβανιτόβλαχους:
Σημειωτέον ώδε, ότι των ημετέρων Κουτσοβλάχων αισθητώς διάφορεί εισιν οι λεγόμενοι Αρβανιτόβλαχοι (Καραγκούνιδες). Ούτοι, εκ των περί την Στενήμαχον εγκαταστάντων Δακορωμούνων αποσπασθέντες μετά των ποιμνίων αυτών, κατα τινά τοπικήν παράδοσιν, περί την ΙΓ'. εκατονταετηρίδα(*), προυχώρησαν προς την Πινδίαν οροσειράν και εξελέξαντο προς θερινήν βοσκήν των ποιμνίων των τα όρη της Πρεμετής, παραφυάδα όντα της Πίνδου. ένθα κείται το Καστρέτσι και η Φράσαρη, κώμαι της Ηπειρωτικής ταύτης επαρχίας, ως εκ της επιμιξίας των δε μετά των Αλβανών της επαρχίας του Αυλώνος και του Μπερατίου και ως εκ της πελατείας, ην ακολούθως εκόντες άκοντες προσήνεγκον προς τους εν τη χώρα της Πρεμετής ισχύοντας Τουρκαλβανούς, ομιλούσιν άπαντες, συν τη ιδία και την Αλβανικήν διάλεκτον. Διετήρησαν δε ούτοι μάλλον ανόθευτον την τε Δακορωμουνικήν γλώσσαν και τα ήθη των ποιμενοβίων προγόνων των, ων στερρώς έχονται ούτως, ώστε εκ της μετά των εγχωρίων Αλβανών και Ελλήνων επικοινωνίας και συναλλαγής κατ' ουδέν επολιτίσθησαν μέχρι τούδε, τον Χριστιανισμόν δε πρεσβεύοντες μόνον τον τύπον αυτού τηρούσι, σπανιώτατα δε ευρίσκονται μεταξύ αυτών οι γνωρίζοντες στοιχείά τινα γραφής και αναγνώσεως και μόλις άπαξ ή δις του έτους τινές εξ αυτών κατορθώνουν να εκκλησιάζωνται. Αλλά και σεμνότης βίου διακρίνει τους Καραγκούνιδες (*), επιμελώς δ᾽ αποφεύγουσι τας επιγαμίας προς τους ομοδόξους Έλληνας ή Αλβανούς και προς αυτούς έτι τους Κουτσοβλάχους (*), φημίζονται δε επ' ανδρεία και γνωστόν είνε, ότι πάλαι μεν εξ αυτών προήλθον πλείστοι γενναίοι αρματωλοί, κατά δε τους μεταγενεστέρους χρόνους εξ αυτών κατηρτίζοντο πολλαί ληστρικαί συμμορίαι, παρ' αυτοίς δε ευρίσκει και νυν έτι συστηματικήν περίθαλψιν η ληστεία.
(*) Τας περί Καραγκούνων και της καταγωγής αυτών γνώμας του κ. Ι. Μ. (Διατριβή αυτού εν Ν. Πανδώρα, Τομ. ΙΗ΄, τεύχει 415) δεν θεωρούμεν δεόντως ερειδομένας, τα δε περί του χαρακτήρος και του βίου αυτών συγχέει προς τα των Σαρακατσάνων, διο και μικράς πίστεως άξια θεωρούμεν και όσα περί του αριθμού των εν Ακαρνανία διαβιούντων ποιμενοβίων εκ της φυλής ταύτης αναφέρει, γνωστού όντος, ότι μετά την καταστροφήν του Αλή-Πασά ελάχιστοι απέμειναν εκείσε τοιούτοι.
(*) Εκ του Τουρκικού καρά (μαύρον) και του Αλβανικού, γκούνα (επενδύτης ή κάπα), διότι μαύρη είνε η εξ ερίου αιγός χλαίνα, ην φέρουσιν.
(*) Γέρων σκουτέρης Καρακαγκούνης, ον ηρώτησα περί τούτου, μοί απήντησεν, ότι εκ φιλοστοργίας δεν δίδουσιν εις γάμον τας θυγατέρας των εις συζύγους κατοικούντας εν οικίαις, διότι ανατραφείσαι αύται εν υπαίθρω είνε αδύνατον ν' αποφύγωσι την ολεθρίαν επίδρασιν της μεταβολής της διαίτης.
