Η σειρά «ΜΟΥΣΙΚΟ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ» στόχο έχει να μας εξοικειώσει με τα μουσικά ιδιώματα της Ελλάδας. Η εκπομπή είναι αφιερωμένη στο γνωστό λαουτιέρη και τραγουδιστή, ΔΗΜΟΣΘΕΝΗ ΒΛΑΧΑΓΓΕΛΗ.
Ο φακός της εκπομπής επισκέπτεται με τον τραγουδιστή παραδοσιακά χωριά της περιοχής των Τρικάλων. Κατά τη διάρκεια της εκπομπής παρουσιάζονται τοπικά τραγούδια και χοροί από τους μουσικούς: Δημοσθένη Βλαχαγγέλη, Σωτήρη Σγούρο, Κωνσταντίνο Φιλίππου (Καρακώστας), Ξενοφών Τσιούνη, Χρήστο Γκίκα, Κυριάκο Κωστούλα, Αλέκο Αραπάκη, Βασίλη Κατράκο. Από το ψηφιακό αρχέιο της ΕΡΤ. Χρονολογία Παραγωγής 1995. Διάρκεια 43:53:17. Ένα αφιέρωμα στο Δημοσθένη Βλαχαγγέλη μπορείτε να διαβάσετε παρακάτω.
Για να συμπληρώσουμε το αφιέρωμα στον Δημοσθένη Βλαχαγγέλη θα παρουσιάσουμε το σχετικό κείμενο του Σωτήρη Κάκια από το Γαρδίκι Fans.gr από όπου και η φωτογραφία.
Δημοσθένης Βλαχαγγέλης (Καλατζάκος)
Από τα παιδικά μου βιώματα, φέρνω μέχρι και σήμερα κάποιες στιγμές από γλέντια στο πατρικό μου σπίτι στον Πειραιά, στην αυλή της γιαγιάς μου Μαρίας στα μανιάτικα, αργότερα σε χορούς των συλλόγων μας - και σε όλες αυτές κυριαρχούσε η μορφή του Δημοσθένη Βλαχαγγέλη, του γνωστού σε όλους μας Καλατζάκου, είτε παίζοντας μόνος του το λαούτο, είτε συνοδεύοντας τον Σωτήρη Σγούρο στο κλαρίνο, με εκείνη την υπέροχη γλυκιά φωνή του.
Αγαπητός σε όλους τους Ασπροποταμίτες και ιδιαίτερα στους Γαρδικιώτες συμπατριώτες του. Δεν θυμάμαι γλέντια γάμου και αρραβώνων στο άμεσο οικογενειακό μας περιβάλλον που να έλειπε ο αείμνηστος Δημοσθένης. Αλλά αυτό δεν ήταν και απαραίτητο. Επιστήθιος φίλος του θείου μου του Γιώργου Κατσίμπα, δεν έχαναν ευκαιρία να βρεθούν και να στήσουν γλέντι από το πουθενά !! Εξ άλλου, η μεγάλη αυλή της γιαγιάς Μαρίας προσφερόταν για τέτοιου είδους συναθροίσεις !! Μόλις έκλειναν τα μπακάλικα έπεφτε σύρμα και μαζευόντουσαν, Κατσιμπαίοι, Ναζαραίοι, Δημοραγκαίοι, Τετριμιδαίοι, Λιαζαίοι, Βρακαίοι και όλοι οι γαμπροί και νύφες της οικογένειας και εκεί τους έπαιρνε το πρωί !! Υπάρχουν εκατοντάδες μέτρα μπομπίνας μαγνητοφώνου με ηχογραφημένες αυτές τις στιγμές.
Εκεί γνώρισα και τον μουσικό και τον άνθρωπο Δημοσθένη Βλαχαγγέλη.
Πολύ αργότερα στους κύκλους της Αδελφότητας γνώρισα την κόρη του Μαρία και τώρα τελευταία τον γιό της και εγγονό του Δημοσθένη, Γιώργο Παπασταύρου.
Τους εξέθεσα την εκτίμηση μου στο πρόσωπο του πατέρα και παππού Δημοσθένη, συζητήσαμε αρκετά και στο τέλος τους παρακάλεσα να με βοηθήσουν να φτιάξουμε το πορτραίτο του Δημοσθένη Βλαχαγγέλη.
Ποιος θα μπορούσε να σκιαγραφήσει καλύτερα αυτόν τον ογκόλιθο της δημοτικής μας παράδοσης, από την κόρη του Μαρία και τον εγγονό του, Γιώργο Παπασταύρου, ο οποίος γράφει για τον παππού του.
ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΒΛΑΧΑΓΓΕΛΗΣ ( 1916 – 1999 )
Καμιά φορά και δυστυχώς πολύ σπάνια η φύση την ώρα της δημιουργίας της ξεχνιέται θα λέγαμε και προικίζει ορισμένα από τα πλάσματα της με υπέρμετρα προτερήματα, με αξιοζήλευτα ταλέντα και με τόσο τέλεια προσόντα που σε αναγκάζουν να τα βάζεις με τη μοίρα σου γιατί από την πρώτη στιγμή ατύχησες και δε βρέθηκες εσύ σε μια τέτοια θέση.
Ένας τέτοιος άνθρωπος που είχε την τύχη να προικισθεί από την φύση με ένα σπάνιο ταλέντο φωνής είναι και ο μεγάλος ,λαϊκός δημοτικός μας τραγουδιστής ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΒΛΑΧΑΓΓΕΛΗΣ ( ΚΑΛΑΤΖΑΚΟΣ ) γνωστός ως « το αηδόνι του Ασπροποτάμου » .
Ο Δημοσθένης Βλαχαγγέλης γεννήθηκε στις 5 Οκτωβρίου του 1916 στο Γαρδίκι Τρικάλων Θεσσαλίας. Από μικρός έμαθε την τέχνη του πατέρα του Κώστα Βλαχαγγέλη (Καλατζής) που ήταν άφταστος τραγουδιστής και λαουτιέρης σύμφωνα με πολλές μαρτυρίες οργανοπαιχτών και τραγουδιστών της εποχής του, αλλά και συνθέτης πολλών δημοτικών τραγουδιών.Είχε πολλές προτάσεις για να βγάλει δίσκους όμως δε δέχτηκε ποτέ: «Εγώ γραμμόφωνο δε γίνομαι, όποιος θέλει να με ακούσει να έρθει στο μαγαζί.» έλεγε.
Ο Δημοσθένης Βλαχαγγέλης συνεργάστηκε με τους μεγαλύτερους λαϊκούς καλλιτέχνες του δημοτικού τραγουδιού, όπως τον Μαλλιάρα, τον Καρακώστα, τον Σαλέα, τον Βασιλάρη και τον Σούκα. Αλλά και με τους σπουδαίους συμπατριώτες του Μπανιάκα , Βούκια , Τόγελο και Σγούρο . Σύμφωνα με μαρτυρίες υπηρέτησε στρατιώτης μαζί με τον Βασίλη Τσιτσάνη στη Λάρισα .
Έβγαλε τρεις (3) μεγάλους δίσκους (33 στροφών), περισσότερους από 30 μικρούς δίσκους (45 στροφών) και συμμετέχει σε δεκάδες δίσκους και c.d. από συλλογές και αφιερώματα για το δημοτικό τραγούδι με τις μεγαλύτερες εταιρίες δίσκων. Εμφανιζότανε σε γλέντια, πανηγύρια, γάμους και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Η κρατική τηλεόραση και το ραδιόφωνο έχουν κάνει πολλές εκπομπές και αφιερώματα για το Δημοσθένη Βλαχαγγέλη.
Ήταν πάνω απ’ όλα οικογενειάρχης. Παντρεύτηκε τη γυναίκα του Ευαγγελία(†), (Βάγγιω όπως την έλεγε) και απέκτησε μαζί της 5 παιδιά. Την Μαρία, τον Κώστα, τον Νίκο(†), τον Θεόδωρο, και τον Γρηγόρη(†) . Παραπάνω και από παιδιά του θεωρούσε και το γαμπρό του Νεοκλή (†), αλλά και τις νύφες του Βάσω και Σούλα. Απέκτησε τρία εγγόνια, τον Νίκο, τον Γιώργο και την Ευαγγελία(Λίλη).
Έφυγε από κοντά μας στις 7 Νοεμβρίου του 1999, όμως είναι ακόμα κοντά μας, στο μυαλό μας, στην ψυχή μας και στα αυτιά μας μέσα από τα τραγούδια του, τα DVD, τα c.d. ,τις κασέτες αλλά και μέσα από τα δεκάδες βιντεάκια στο yutube.
Οι λέξεις «τραγουδιστής», «οργανοπαίκτης» είναι πολύ μικρές για να αποδώσουν το μεγαλείο της ερμηνευτικής ικανότητάς του Δημοσθένη Βλαχαγγέλη. Ο «Δήμος» ήταν ο μικρόσωμος άνθρωπος με τη μεγάλη καρδιά, «μικρός το δέμας, μεγάλος στην ψυχή». Ήταν πραγματικός καλλιτέχνης. Ένας λαουτιέρης ξεχωριστός από τους άλλους. Ένας λαμπρός τραγουδιστής, που όλοι αναζητούν ν’ακούσουν τη φωνή του σε δίσκους, c.d. και κασέτες. Ο «Δήμος» πάντα σε γοήτευε!!! Σε μεράκλωνε!!!
Δεν υπάρχει άνθρωπος,που δε θα νοιώσει την καρδιά του να σκιρτάει από τη λεβεντιά του τσάμικου,όπως το τραγουδάει ο Δημοσθένης Βλαχαγγέλης. Η φωνή του γλυκιά, καθάρια, κρυστάλλινη, μοιάζει σα μακρινός μουσικός απόηχος που ανεβοκατεβαίνει ανάλογα με τον τόνο του τραγουδιού (τσάμικο, συρτό, καλαματιανό, καγκέλι, επιτραπέζιο).Τα χέρια του αέρινα,απαλά άγγιζαν τις χορδές του λαούτου κι άκουγες γλυκόηχες μελωδίες,που σε μεταφέρουν σε άλλους κόσμους μακρινούς.Απέδιδε τα τραγούδια με το δικό τους χρώμα και με το άρωμά τους, σαν τα αγριολούλουδα,που φυτρώνουν στις πλαγιές της Καρδίτσας. Δεν είναι τυχαίο, που όλοι τον φώναζαν «δάσκαλο» του δημοτικού τραγουδιού.Ο Δημοσθένης Βλαχαγγέλης είναι αναντικατάστατος.Ήταν μοναδικός! Με ένα πηγαίο αίσθημα, το ανεπανάληπτο ταλέντο του ο Δημοσθένης Βλαχαγγέλης έδινε ιδιαίτερη έμφαση στο τραγούδι, το έκανε εικόνα, η παράσταση της στιγμής. Αυτός είναι κι ο λόγος, που δεν τραγούδησε ποτέ play-back.
Ο «Δήμος» ήταν ένας απλός κι απέριττος άνθρωπος, ευγενικός και καλόκαρδος, πονόψυχος και γλυκομίλητος στον καθένα και προπαντός δεν άφησε τον εαυτό του να κυριευθεί από τον στυγνό επαγγελματισμό και την παραδοπιστία. Με αυτή την έννοια μπορεί να τοποθετηθεί ανάμεσα στους ανήσυχους «τεχνίτες μιας αφανισμένης εποχής»,που λείπει στις μέρες μας. Τραγουδούσε με το ίδιο μεράκι και την ίδια λαχτάρα και για τις φτωχές και για τις πλούσιες παρέες. Πίστευε ακράδαντα ότι ο καλλιτέχνης γεννιέται για τον λαό και ανήκει σε αυτόν. Δε ξέχασε ποτέ τους ξενιτεμένους Ασπροποταμίτες. Έκανε ταξίδια στην Αμερική, όπου βρίσκονταν πολλοί για να μαλακώσει με το τραγούδι του και το μεράκι του το μαράζι και τον πόνο της ξενιτιάς φέρνοντας τους δάκρυα χαράς. Αγαπούσε όλο τον κόσμο!!!
Αυτός ήταν ο ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΒΛΑΧΑΓΓΕΛΗΣ, Ο ΠΑΠΠΟΥΣ ΜΟΥ !!!
Έχουν περάσει 21 χρόνια από τότε, όμως ακόμα και τώρα μετά από τόσα χρόνια μου λείπει ακόμα σαν την πρώτη μέρα, που έφυγε από κοντά μας. Μου λείπει απίστευτα πολύ. Όμως, είμαι χαρούμενος, γιατί η «Βαγγελιώ με το άσπρο το φουστάνι», όπως λέει και το τραγούδι «Όσα πουλάκια στα βουνά», ( η γιαγιά μου ) είναι η συντροφιά του μαζί με τον Νίκο,το Γρηγόρη και τον πατερα μου Νεοκλή που χάσαμε πρόσφατα. Θα είναι για πάντα μέσα στην ψυχή μου, στο μυαλό μου στις χαρές και τις λύπες μου. Ευχαριστώ το Θεό, που με αξίωσε να είμαι ο εγγονός του Δημοσθένη Βλαχαγγέλη.
Γιώργος Παπασταύρου
19/11/2020
Από τα πρακτικά του 1ου επιστημονικού συνεδρίου του Δήμου Αιθήκων στην Ελάτη Τρικάλων, στις 3 και 4 Ιουνίου 2006, καταγράφουμε αποσπάσματα από την αναφορά στον Δημοσθένη Βλαχαγγέλη, του ιατρού και λάτρη της παραδοσιακής μας μουσικής κληρονομιάς Σωτήρη Τόγελου και του Δημήτρη Νινίκα.
… Ο Δημοσθένης Βλαχαγγέλης εκτός από το παίξιμο του λαούτου είχε και πολύ καλή φωνή ως τραγουδιστής, ήταν υψίφωνος, ικανότητα που ήταν σημαντικός παράγοντας επαγγελματικής επιτυχίας στο δημοτικό τραγούδι εκείνη την εποχή.
Το παίξιμό του στο λαούτο είχε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ( τρέμουλο, ταχύτητα στη μελωδία, ποικίλματα και γλυκύτητα στο ύφος ) που θα ζήλευαν πολλοί βιρτουόζοι σολίστες εγχόρδων οργάνων της οικογένειας του λαούτου (ούτι, λαούτο, μπουζούκι )
Ήταν από τους τελευταίους πριμαδόρους λαουτιέρηδες που χωρίς να το γνωρίζει ο ίδιος, ακολουθούσε έναν τρόπο παιξίματος που πλέον έχει χαθεί. Σ αυτό το παίξιμο έβαζε το προσωπικό του στίγμα που αφομοιωνόταν δημιουργικά με τα παραδοσιακά τραγούδια.
Η φωνή του ήταν το ίδιο χαρακτηριστική και μπορούμε να τον ξεχωρίσουμε ακούγοντας τους δίσκους που ηχογράφησε και περιλαμβάνουν και άλλους τραγουδιστές. Πρόλαβε και ηχογράφησε σε δίσκους 45 και 33 στροφών αλλά και σε κασέτες μαγνητοφώνου περισσότερα από 100 τραγούδια.
Στη διάρκεια της καριέρας του, συνεργάστηκε με τους Σωτήρη Σγούρο, Βάιο Μαλλιάρα, Κώστα Φιλίππου, Γιώργο Βούκια, Βασίλη Τόγελο, Βαγγέλη Σούκα, Μπουρλιάσκο, Βασιλάρη, Σπύρο Αναστασίου κ.α.
Κάποια από τα τραγούδια που ηχογράφησε είναι…
Αγκινάρα, Ανδρούτσος,από την γειτονιά μου βγαίνω, Αρβανιτοβλάχικο, Αυγερινός, Βλαχοπούλα, Γειτονοπούλα, Γιαννιώτισσα, Γιούργια, Δέσπω, Διώξε με μάνα διώξε με, Δύο πουλάκια τα καημένα, Εμένα να με κλάψετε, Εσείς βουνά μου χιονισμένα, Εσείς βουνά μου πράσινα, Εσείς πουλιά πετούμενα, Εύζωνας, Ζωίτσα μου, Θρήνος μεγάλος έγινε, Καραπατάκι, Κερατζίδικο, Καταραχιάς, Κλείσανε οι στράτες του Μωριά, Κοιμάται η Ελένη μοναχή, Λαγιαρνί, Λάλα τ αηδόνι, Με πήρε ο ύπνος κι έγειρα, Μες την κορυφή στον Όλυμπο, Μια μικρή κοντούλα, Νάμουν βρύση νάμουν στέρνα, όσα πουλάκια στα βουνά, Παιδιά Βλαχόπουλα, Παιδιά της Σαμαρίνας, Παντρεύουν την αγάπη μου, Πάνω σε ψιλή ραχούλα, Πέρδικα περδικούλα μου, το πράσινο μαντήλι, Σαράντα χρόνια ασκητής, Η Σιάνα, Στη βρύση παραμόνευα, Στο μύλο τον νερόμυλο, Συννέφιασε ο Παρνασσός, Σωτήρχαινα, Τζαβέλαινα, Τι να τον κάμω τον ντουνιά, τρία κορίτσια πέρασαν, τριγώνα ορφανή, Τρικαλινή μου Πέρδικα, Φουστανέλα με γαζί, Χειμωνιάτικο, Χρυσάιδω κ.α.
Εμφανίστηκε σε ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές και Μάλιστα με προσωπικό αφιέρωμα στην ΕΡΤ στην εκπομπή μουσικό οδοιπορικό στις 28 Δεκεμβρίου 1996.
Θέλω να ευχαριστήσω από καρδιάς, την Μαρία Βλαχαγγέλη, τον εγγονό του Δημοσθένη και γιό της Μαρίας, Γιώργο Παπασταύρου, για την παραχώρηση του οικογενειακού τους φωτογραφικού υλικού, τον γιατρό Σωτήρη Τόγελο για την παραχώρηση του βιβλίου των πρακτικών του 1ου Επιστημονικού συνεδρίου του δήμου Αιθήκων στην Ελάτη Τρικάλων στις 3 και 4 Ιουνίου 2006, που μου έδωσαν την ευκαιρία και την δυνατότητα να γίνουν γνωστά σε όλους όσους έζησαν και αγάπησαν τον Δημοσθένη Βλαχαγγέλη.
Τα στοιχεία που αφορούν την πολιτιστική μας κληρονομιά, δεν κρύβονται σε συρτάρια, κοινοποιούνται, γιατί αποτελούν κομμάτι της κληρονομιάς προς τα παιδιά μας, προς τις επόμενες γενιές, ανήκουν μόνο στην ιστορία του χωριού μας, γιατί έτσι μόνο θα παραμείνουν ζωντανά στην αιωνιότητα.
Σωτήρης Ε. Κάκιας
Γαρδίκι Fans