Πέτρινο, ήταν το πατρικό μου σπίτι. Μονοκατοικία. Στην πίσω μεριά, ήταν ένα μικρό περβόλι, με πορτοκαλιές, λεμονιές, και μια νεσπουλιά, ακριβώς πίσω από το δωμάτιο μας.
Σε μια άκρη του ήταν ένα κοτέτσι, μια παραγκούλα (για τα ξύλα της μασίνας) και μια μικρή καλύβα για την γάστρα. Μπροστά από το σπίτι ήταν ένα κομμάτι χωραφάκι, που ο πάππους φύτευε πατάτες και η μάνα μου με την θεία μου την Αλεξάνδρα είχαν τον λαχανόκηπό τους. Μεγάλο σπίτι. Στο ένα δωμάτιο ζούσαμε εγώ, η μάνα μου, η αδελφή μου η Δήμητρα και ο πατέρας μου. Στο άλλο δωμάτιο, ο θείος μου ο Γιάννης, η θεία μου η Αλεξάνδρα και οι κοπέλες τους, η Ελένη με την Αγγέλα. , και στο πολύ μεγάλο δωμάτιο, ο παππούς με την γιαγιά. Α ναι, βέβαια. Είμαστε Βλάχοι. Από το Συρράκο. Όλοι οι Βλάχοι στην Πρέβεζα είμαστε Συρρακιώτες. Και βέβαια γλώσσα του σπιτιού τα βλάχικα. Οι μεγαλύτεροι όλη την ώρα στα βλάχικα. Εμείς απαντούσαμε στα ελληνικά. Δεν ξέρω να σας πω ακόμα, τι σημαίνουν για μένα τα βλάχικα. Ειλικρινά δεν το ‘χω ακόμα ξεκαθαρίσει. Θυμάμαι όμως ότι ο παππούς και η γιαγιά μου, όταν ξεστόμιζαν γλυκάδια προς εμάς, στα βλάχικα, τους έβγαινε από πολύ μέσα. Ειδικά ο παππούς, όταν με φώναζε πούλιουμ τίνι (πουλάκι μου εσύ ), ήταν σαν του πέταγε η ψυχή. Δεν ήταν απλά φωνή, λέξεις, ανάσα. Ήταν ολόκληρο το κορμί του που μίλαγε.
Ακόμα και σήμερα, στα έγκατα του είναι μου, ηχεί εκείνο το σπαραξικάρδιο "πούλιουμ τίνι’’ του παππού Βασίλη.
Μεγαλώνοντας, αλλάξαν τα πράγματα. Φύγαμε από το πατρικό. Φύγανε οι παππούδες, η μάνα μου η θεία μου η Αλεξάνδρα. Σταμάτησε η γλώσσα να αντηχεί στο σπίτι. Μεγαλώσαμε, γυμνάσια, λύκεια, πανεπιστήμια και φυσικά οι έρωτες.
Με Συρρακιώτισσα βλάχα δεν είχα ποτέ σχέση. Τις κοπέλες δεν μπορούσαμε να τις δούμε ερωτικά. Ή έρωτας και γάμος-γάμος ή τίποτε. Οπότε εκ των πραγμάτων (και από ανατροφή) δεν είχα ποτέ σχέση με βλάχα. Πράγμα που έγινε μετά από κάμποσα χρόνια στα Γιάννενα. Ναι, βλάχα από την κορυφογραμμή της Πίνδου. Καστανόξανθη, ψηλή, γαλανομάτα, άσπρη και έξυπνη. Με κείνα και με τα άλλα, κάποια στιγμή γίναμε ζευγάρι. Και εκεί αλλάξαν όλα. Όλη την μέρα συζήτηση για Μπέκετ και Ντάριο Φο και ποια η μουσική του Χατζιδάκι και της Καραίνδρου. Και άλλα τέτοια της υψηλής κουλτούρας.
Αλλά την πρώτη φορά που κάναμε έρωτα, εκεί έγινε το μολόγημα. Ανάμεσα στα φιλιά, στο πάθος και την έκσταση, στην αντάρα και στο γίγνεσθαι, μου ψιθυρίζει στο αυτί "πούλιουμ τινι’’.
Από τότες, δεν έχω ακούσει πιο γλυκιά κουβέντα.
Βασίλης Σπ. Ευαγγέλου
Πρέβεζα 18 Νοέμβρη 2021
ΥΓ. H αφορμή για να γράψω αυτό το κειμενάκι, ήταν το "είπε ξείπε’’ του Υπουργείου Πολιτισμού στην επιχορήγηση της Επιστημονικής Εταιρίας Μελέτης του Πολιτισμού των Βλάχων. Στη Βουλή μάλιστα ειπώθηκε ότι δεν υπάρχει βλάχικη γλώσσα. Τι να μελετήσετε;
Μέτσοβο 1950/1960. Φωτογραφία των Clarence Woodrow Sorensen (1907-1982) & Eugene Vernon Harris (1913-1978).