Η γενετική δομή των βλαχόφωνων Ελλήνων ίδια με των υπόλοιπων πληθυσμιακών ομάδων
Όπως Σαρακατσάνων, Καραγκούνηδων κ.ά., όπως αποδεικνύει μέσα από έρευνά του στο εργαστήριο ανθρωπολογίας ο καθηγητής Δ.Π.Θ. και πρόεδρος του δραστήριου πολιτιστικού συλλόγου Βλάχων Θράκης Νικόλαος Ξηροτύρης.
Με ενδιαφέρουσες εισηγήσεις πάνω στα νεότερα αποτελέσματα της έρευνας της γενετικής δομής των Βλάχων, στους Βλάχους που βρίσκονται στα ανατολικά του Αξιού, στην ιστορία των Βλάχων της Ξάνθης, τον αυτοσχεδιασμό του "Κορυφαίου" στον τσάμικο, την μουσικοχορευτική παράδοση της Μηλιάς Μετσόβου, καθώς επίσης στους λατινόφωνους Έλληνες με την ιστορία, τη γλώσσα και τη λαογραφία τους, αλλά και τη μουσικοχορευτική παράδοση των βλαχοφώνων Ελλήνων, ολοκληρώθηκαν οι εργασίες του 6ου σεμιναρίου λαογραφίας και βλαχικών παραδοσιακών χορών χτες στην αίθουσα του εργατικού κέντρου Ξάνθης.
Η τελετή λήξης ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακή, καθώς παρουσιάστηκε πρόγραμμα βλαχικών παραδοσιακών χορών από τους χοροδιδασκάλους της πανελλήνιας ομοσπονδίας πολιτιστικών συλλόγων Βλάχων που συνδιοργάνωσε το σεμινάριο με τον πολιτιστικό σύλλογο Βλάχων Θράκης στον οποίο πρόεδρος είναι ο καθηγητής Δ.Π.Θ. Νίκος Ξυροτύρης που συμμετείχε τόσο στην οργανωτική, όσο και στην επιστημονική επιτροπή.
Επρόκειτο για ένα μεγάλης εμβέλειας σεμινάριο που προσέλκυσε Βλάχους, αλλά και ενδιαφερομένους από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, μέλη της ομοσπονδίας των πολιτιστικών συλλόγων Βλάχων, μέλη της ένωσης βλάχων επιστημόνων, χοροδιδασκάλους βλαχικών παραδοσιακών χορών, τη γ.γ. Μίκα Παππά Σέβου και μέλη της διεθνούς οργάνωσης λαϊκής τέχνης I.O.V.-ΔΟΛΤ της UNESCO, μέλη του πολιτιστικού συλλόγου βλάχων Θράκης, συγγραφείς, ιστορικοί και φιλόλογοι, καθώς επίσης τοπικές αρχές και φορείς, εκ των οποίων κάποιοι όπως ο πρόεδρος της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης Δράμας-Καβάλας-Ξάνθης Κωνσταντίνος Τάτσης, ο νομάρχης Ξάνθης Γεώργιος Παυλίδης και ο δήμαρχος Ξάνθης Μιχάλης Στυλιανίδης, συμμετείχαν στην οργανωτική επιτροπή του σεμιναρίου.
Στο σεμινάριο που διήρκησε δύο μέρες έγιναν εποικοδομητικές συζητήσεις πάνω στις εισηγήσεις του προγράμματος, καθώς επίσης και σε άλλα θέματα που αφορούν τους Βλάχους της χώρας, αλλά και του εξωτερικού. Έτσι, στα πλαίσια του σεμιναρίου στην γειτονική Ξάνθη, φιλοξενήθηκαν περίπου 120 χοροδιδάσκαλοι, υπεύθυνοι χορευτικών, εισηγητές, επιστήμονες και ερευνητές πάνω στο λαϊκό πολιτισμό των Βλάχων από όλα τα μέρη της Ελλάδας, αλλά και κάποιοι βλαχόφωνοι από το εξωτερικό.
Ο πρόεδρος της πανελλήνιας ομοσπονδίας πολιτιστικών συλλόγων Βλάχων Κωνσταντίνος Αδάμ, τόνισε μιλώντας στο "Χ" ότι είναι η πρώτη μεγάλη παρουσία της ομοσπονδίας στη Θράκη σε συνεργασία με τον νεοσύστατο θρακιώτικο σύλλογο: "Είναι μια ευκαιρία να γνωρίσει η τοπική κοινωνία τη μουσικοχορευτική παράδοση των Βλάχων, οπότε και οι χοροδιδάσκαλοί μας παρουσίασαν ένα μικρό δείγμα από κάποιους κοινούς αντιπροσωπευτικούς χώρους από όλη την Ελλάδα.
Υπήρξαν ενδιαφέρουσες εισηγήσεις, ξεκινώντας από αυτή του καθηγητή Δ.Π.Θ. Νίκου Ξηροτύρη, ο οποίος παρουσίασε τα νεότερα αποτελέσματα της γενετικής έρευνας για το γενετικό υλικό των Βλάχων που έχει πάρα πολύ ενδιαφέρον. Ήταν ένα τμήμα μιας εργασίας που επιτελεί εδώ και κάποια χρόνια ο καθηγητής σε συνεργασία με το εργαστήριο ανθρωπολογίας και τους συνεργάτες τους.
Γίνεται μια πολύ σημαντική δουλειά, όπου τα αποτελέσματα αρχίζουν ήδη να διαμορφώνονται και αποδεικνύουν το αυτονόητο: Ότι οι βλαχόφωνοι Έλληνες δεν διαφέρουν γενετικά σε τίποτα από τις υπόλοιπες πληθυσμιακές ομάδες, Σαρακατσάνους, Καραγκούνηδες ή ντόπιους Έλληνες.
Οι υπόλοιπες εισηγήσεις κυμάνθηκαν επίσης σε ψηλά επίπεδα, κάτι που έδειξε ότι είμαστε πλέον σε ένα σωστό δρόμο κι ότι οδηγούμαστε όλο και πιο ψηλά, βελτιώνουμε την υποδομή και την κατάρτιση των χοροδιδασκάλων μας και αυτό φαίνεται κι από τη δουλειά που γίνεται στα χορευτικά συγκροτήματα, αλλά και στην όλη συγκρότηση της προσωπικότητας των χοροδιδασκάλων που μας ενδιαφέρει να είναι επιστημονικά καταρτισμένοι, διατηρώντας την αγάπη και το βίωμα το οποίο επιτελούν".
Ο κ. Αδάμ μίλησε ακόμη για ένα μεγάλο αριθμό Βλάχων σε επίπεδο χώρας: "Σαν ομοσπονδία είμαστε Β/θμιος φορέας 90 πολιτιστικών συλλόγων. Το τελευταίο μέλος μας είναι ο πολιτιστικός σύλλογος Βλάχων Θράκης και μη σας φανεί παράξενο, αν σιγά-σιγά προσδιοριστεί ότι πάρα πολλές χιλιάδες κατοίκων που χρόνια ζουν, δραστηριοποιούνται και κοσμούν με την παρουσία τους και την οικονομική, πολιτιστική, πολιτική κ.ά. δραστηριότητά τους, ανακαλύψουν ότι οι ρίζες τους είναι βλάχικες, από την περιοχή της Πίνδου.
Πάρα πολλοί Ηπειρώτες έχουν καταγωγή από βλαχοχώρια, τα οποία με την ευκαιρία σύστασης του συλλόγου έρχονται κοντά και ανακαλύπτουν ότι η καταγωγή τους είναι από ένα από τα βλαχόφωνα χωριά της Πίνδου. Οι βλάχοι έχουν καταγωγή από την Πίνδο και την Ήπειρο, τα ακούσματά είναι καθαρά ηπειρωτικά μουσικά βιώματα με τοπικές παραλλαγές που συνηθίζονται σε όλη την Ελλάδα. Είναι νομίζω πάρα πολύ καλό να ξέρει κάποιος τον τόπο καταγωγής τους, να "ξαναγυρίζει" πίσω με την έννοια ότι όλοι μας από κάπου ξεκινήσαμε.
Μ' αυτή την ευκαιρία ανταμώνουν οι άνθρωποι μεταξύ τους, υπάρχει μια πολύ καλή δραστηριότητα εφόσον είχαμε συνεργασία όλα αυτά τα χρόνια και πιστεύω ότι με το καλό στελεχιακό δυναμικό που διαθέτει ο σύλλογος Βλάχων Θράκης και στο μέλλον θα έχει ανάλογες και γιατί όχι καλύτερες εκδηλώσεις".
Το μέλος Δ.Σ. της πανελλήνιας ομοσπονδίας πολιτιστικών συλλόγων Βλάχων και αντιπρόεδρος του πνευματικού κέντρου της κοινότητας Συρράκου Ηπείρου Γιάννης Αυδίκος ήταν υπεύθυνος για την παρουσίαση του προγράμματος βλαχικών παραδοσιακών χορών από τους χοροδιδασκάλους: "Ξεκινήσαμε πρώτη φορά φέτος με αυτό το αντικείμενο, του χρόνου θα είναι ακόμη πιο βελτιωμένο με πάρα πολλούς χορούς από διάφορες περιοχές που είναι διασκορπισμένοι οι Βλάχοι, με περισσότερα ζευγάρια, με περισσότερες "ζυγιές" όπως λέμε, πολυμορφίες μουσικής δηλαδή. Κάθε περιοχή θα έχει το δικό της οργανοπαίχτη, κάτι που ελπίζουμε να πετύχουμε.
Οι βλάχικοι χοροί δεν διαφέρουν από τους υπόλοιπους ελληνικούς, έχουν κάποια ιδιοτυπία, είναι ακριβώς οι ελληνικοί χοροί με κάποιους απ' αυτούς να έχουν τη βλάχικη ορολογία. Είναι ελληνικοί χοροί εναρμονισμένοι στις περιοχές που ζουν, με ξεχωριστό χρώμα και ύφος. Οι στολές είναι ένα θαύμα. Οι βλαχοπούλες πάντα ετοίμαζαν τη γιορτινή -όχι νυφιάτικη- στολή τους. Είχαν και την καθημερινή τους βέβαια, αλλά με τη γιορτινή προσπαθούσαν να εντυπωσιάσουν, σε κάθε περιοχή βάζουν διάφορες όμορφες στολές γι' αυτό το σκοπό.
Οι στολές που παρουσιάστηκαν εδώ είναι από Σέρρες, από την Πίνδο, από το Συρράκο, από την Παλιομάνινα, από τους αρβανιτόβλαχους από το Κεφαλόβρυσο που πήγαιναν κάτω στην Αιτολωακαρνανία, αλλά διατηρούν ακόμη την παράδοσή τους".
Η πρόεδρος του πολιτιστικού οργανισμού δήμου Τιρνάβου και επίτιμο μέλος της διεθνούς οργάνωσης λαϊκής τέχνης της UNESCO Βαρβάρα Ζαχαρακούλη, η οποία έχει βλάχικη καταγωγή τόνισε σχετικά: "Μετά από ένα μεγάλο συνέδριο-συμπόσιο που πραγματοποιήθηκε στον Τίρναβο το Δεκέμβρη του 2003, έχω αναλάβει να εκπροσωπώ τον Τίρναβο σε ό,τι εκδηλώσεις έχουν γίνει και γίνονται σε όλη την Ελλάδα. Στο σεμινάριο ενημερώθηκαν για όλα τα θέματα που εισηγήθηκαν οι διακεκριμένοι ομιλητές και αναμένεται μια συνεργασία με τους διοργανωτές και για το μέλλον".
ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΟ "Χ" ΤΗΣ Γ.Γ. ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΤΗΣ UNESCO
Η Μίκα Παππά Σέβου είναι η γενική γραμματέας της διεθνούς οργάνωσης λαϊκής τέχνης της UNESCO τόνισε σχετικά με την οργάνωση και ποια ζητήματα εξετάζει: "Η διεθνής οργάνωση λαϊκής τέχνης εδρεύει στην Αυστρία και είναι μια παγκόσμια οργάνωση, η μοναδική για όλα τα ζητήματα του λαϊκού πολιτισμού και της λαϊκής τέχνης. Εκπροσωπείται σε 187 κράτη με πλήρη αποδοχή των προγραμμάτων της UNESCO ως οργανισμού των Η.Ε.
Οι διεθνείς εκπολιτιστικές δραστηριότητες της οργάνωσης στοχεύουν στην προαγωγή της κατανόησης και της αλληλεγγύης μεταξύ των λαών της γης. Τα μέλη της σ' όλον τον κόσμο είναι πρόσωπα και φορείς που συμμετέχουν διοικητικά ή επιστημονικά στην υπηρεσία του λαϊκού πολιτισμού. Πάνω από 300 εθνικά και διεθνή φολκλορικά φεστιβάλ, καθώς και διεθνή επιστημονικά συνέδρια περιέχονται στο ετήσιο πρόγραμμα, στην ατζέντα που εκδίδει η οργάνωση.
Στην Ελλάδα, η διεθνής οργάνωση λαϊκής τέχνης εκπροσωπείται πλέον αποκλειστικά από την πρόεδρο Ελισάβετ Θεοτόκη, τον αναπληρωτή πρόεδρο Χρήστο Τεντζεράκη και εμένα, ως γενική γραμματέα. Αυτή τη στιγμή διεξάγεται στην Κίνα η παγκόσμια γενική συνέλευση της οργάνωσης, όπου εκεί οριστικοποιείται και επισημοποιείται η εκπροσώπηση αυτή στην Ελλάδα".
Η κ. Παππά Σέβου απάντησε για το ενδιαφέρον της οργάνωσης πάνω στους βλάχους, τους χορούς και τη λαογραφία τους: "Εμείς επειδή ασχολούμεθα με όλα τα είδη του λαϊκού πολιτισμού, ήρθαμε εδώ να εκπροσωπήσουμε την οργάνωση, να δούμε από κοντά τη σπουδαία δουλειά που γίνεται από την πανελλήνια ομοσπονδία των βλάχων και το νεοσύστατο σύλλογο Βλάχων Θράκης, που πρόεδρος είναι ο εξαίρετος καθηγητήςανθρωπολόγος κ. Ξηροτύρης.
Το σεμινάριο ήταν μια σπουδαία δουλειά με πολύ μεγάλη συμμετοχή, με πολύ καλές εισηγήσεις. Αγκαλιάζουμε κάθε προσπάθεια που αναδεικνύει τον λαϊκό μας πολιτισμό, διότι αυτός γίνεται πλέον ένα κομμάτι της ενωμένης Ευρώπης και κατ' επέκταση του παγκόσμιου χωριού. Ο ελληνικός χορός συμβάλλει στη διατήρηση των ιδιαίτερων στοιχείων της πολιτισμικής μας ταυτότητας ως Έλληνες κι έτσι πιστεύουμε, ότι επειδή είναι σπουδαίος ο ελληνικός χορός, αναγνωρίζουμε τη συμβολή της διατήρησης και διάδοσής του. Η Ξάνθη είναι μια πανέμορφη πόλη με καταπληκτική πολυπολιτισμικότητα και ίσως στο μέλλον προκύψουν κι άλλες συνεργασίες ή έρευνες από δικά μας στελέχη".
Ο δήμαρχος Ξάνθης Μιχάλης Στυλιανίδης πρέπει να δει αυτές τις τελευταίες δηλώσεις της κ. Παππά-Σέβου ως πρόκληση συνεργασίας με την οργάνωση για την αξιοποίηση της εκπληκτικής σε ομορφιά και αρχιτεκτονική σπιτιών παλιάς πόλης που διαθέτει -ως κληρονομιά ύψιστης πολιτιστικής σημασίας- μέσα από προγράμματα της UNESCO.
Μαρία Φανφάνη