Κουλιάστραντο ή μάλαντα ή γκλίτσκι (Πριμούλα η εαρινή / Primula veris, από το Λατινικό Primus = πρώτος), διάσπαρτο στα βουνά μας, από τις αρχές της Άνοιξης.
Η αρχή της άνοιξης είναι στενά συνδεδεμένη με τις πρίμουλες. Αυτά τα πανέμορφα λουλουδάκια, που θα τα συναντήσουμε άφθονα στα βουνά μας, σε όλα τα υψόμετρα και διαφόρων χρωμάτων, άσπρες, κίτρινες, ροζ κ.λ.π. Επίσης ανεβαίνοντας προς τα χιονοδρομικά μας κέντρα θα συναντήσουμε τα μπουκετάκια του φυτού σε πάρα πολλές περιοχές.
Η πρίμουλα ανήκει στην οικογένεια Primulaceae και τη συναντούμε σε περισσότερα από 400 είδη στην εύκρατη ζώνη, σε πολλά κράτη της Ευρώπης, της Ασίας και της Αμερικής. Είναι φυτό πολυετές, δικοτυλήδονο με ύψος και πλάτος περίπου 25 εκατοστά. Τα φύλλα της είναι χνουδωτά και πράσινα, αρκετά μεγάλα και βγαίνουν όλα μαζί στη βάση του φυτού. Τα άνθη του βρίσκονται στην κορυφή ενός βλαστού, μοιάζουν με χωνάκια και αποτελούνται από 5 – 6 ενωμένα πέταλα. Τα συναντούμε σε πολλά χρώματα. Μάλιστα καλλιεργούνται και σαν καλλωπιστικά φυτά. Θα τα δούμε να πωλούνται στα ανθοπωλεία, σε πολλά χρώματα και να στολίζουν πάρκα, κήπους και μπαλκόνια. Χρειάζεται σκιερό περιβάλλον και υγρό έδαφος.
Η πρίμουλα ονομάστηκε έτσι επειδή ανθίζει πρώτη την άνοιξη, είναι το «πρώτο ρόδο», η «μικρή πρώτη». Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας θα τη συναντήσουμε και με άλλα ονόματα, όπως παναγίτσα, δρακάκι κ.λ.π. Έχει συνδεθεί με πολλούς μύθους και προλήψεις. Πολλοί το θεωρούν φυτό της νιότης και της τύχης. Όμως χρησιμοποιείται και σε έθιμα του θανάτου. Τη συναντούμε σε πολλούς θρύλους με ξωτικά, μάγισσες και νεράιδες. Επειδή είναι μοσχομυριστό και πανέμορφο λουλούδι, οι Βλάχοι στολίζουν σχεδόν ολόκληρο με αυτό τη Μεγάλη Παρασκευή τον Επιτάφιο που ευωδίαζε.
Τα φύλλα και τα άνθη της πρίμουλας χρησιμοποιούνται σαν λαχανικό για την παρασκευή σαλάτας ή ακόμη για μαρμελάδες. Επίσης με τα άνθη της παρασκευάζεται κρασί. Είναι φαρμακευτικό βότανο, περιέχει πολύτιμες ουσίες, όπως σαπωνίνες, χρωστικές, άλατα και έλαια και χρησιμοποιείται για τις ρευματοπάθειες, την αρθρίτιδα, τις μυαλγίες, την νευρική υπερένταση, την αϋπνία, για δερματοπάθειες κ.λ.π. Έχει ηρεμιστικές, αποχρεμπτικές, αντισπασμωδικές και καλλωπιστικές ιδιότητες. Μπορούμε να παρασκευάσουμε ρόφημα με τα άνθη για να ηρεμήσουμε από πονοκεφάλους. Επίσης τα άνθη με μορφή αλοιφής χρησιμοποιούνται για δερματοπάθειες (π.χ. κηλίδες), για εγκαύματα από τον ήλιο, για την ιλαρά κ.λ.π. Η ρίζα μαζί με τα άνθη έχουν αποχρεμπτικές ιδιότητες και σαν αφέψημα βοηθούν στον κοκίτη, την βρογχίτιδα, το βήχα, το κρυολόγημα και σε άλλα νοσήματα του αναπνευστικού συστήματος.
Ασφαλώς χρειάζεται προσοχή στη χρήση κυρίως σε όσους πάσχουν από κάποια νοσήματα του γαστρεντερικού. Επίσης πρέπει να προσέχουμε το μέρος που συλλέγουμε, τόσο την πρίμουλα, όσο και γενικά τα βότανα, πρέπει να είναι μακριά από χωράφια, ραντισμένα με επικίνδυνα φυτοφάρμακα.
Τελικά αυτό το όμορφο ανοιξιάτικο αγριόχορτο, που ομορφαίνει τη φύση και τους κήπους μας κρύβει μέσα του πολλές ευεργετικές ιδιότητες και ακόμη μεγαλύτερο μυστήριο.
πηγή: oikokyr.blogspot.com
Κουλιάστραντο ή Πριμούλα η εαρινή. φωτογραφία Θεόδωρος Πελεκούδας, Νυμφαίο Φλώρινας
Κουλιάστραντο ή Πριμούλα η εαρινή. φωτογραφία Φώντας Χήτας, Ανήλιο Μετσόβου
Κουλιάστραντο ή Πριμούλα η εαρινή. φωτογραφία Σωτήρης-Αφροδίτη Σμιξιώτη, Κλεισούρα Καστοριάς