Οδοιπορικό στο Συρράκο μέσα από την γλώσσα επιχειρεί ο Σπύρος Νταλαούτης στο νέο του βιβλίο με τίτλο «ΣΥΡΡΑΚΟ - Η γλωσσική μας κληρονομιά».
Η γλώσσα του σήμερα είναι η γλώσσα του χθες, ενός «χθες» που είναι συνυφασμένο με τη συνέχεια των Συρρακιωτών. Ο συγγραφέας παρουσιάζει κατά ένα τρόπο άμεσο και πρακτικό, καθόλου θεωρητικό, με αναφορά σε όρους και εκφράσεις που θυμίζουν στους παλιούς τον πλούτο της γλώσσας και στους νέους την ευρηματικότητα των προγόνων τους αφού κάθε χωριό εύρισκε τον τρόπο να εκφράσει τους καημούς του, να θρηνήσει και να χαρεί.
Οι Συρρακιώτες μιλούσαν δυο γλώσσες, την ελληνική και τη βλάχικη. Για όσους τη μιλάνε ακόμη, είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής μας, είναι ο συνδετικός κρίκος του τόπου που ζούνε με τη γενέτειρά τους, το Συρράκο.
«Για την προφορική και γραπτή τους επικοινωνία με την κεντρική εξουσία και για τις επαγγελματικές τους συναλλαγές και δραστηριότητες χρησιμοποιούσαν πάντα την ελληνική, την οποία χειρίζονταν πολύ καλά, γεγονός που προκύπτει από τα αρχεία της Κοινότητας μας», αναφέρει στην εισαγωγή του βιβλίου ο Σπύρος Νταλαούτης και συνεχίζει «για την αναμεταξύ τους επικοινωνία χρησιμοποιούσαν τη βλάχικη γλώσσα. Τα βλάχικα ήταν η πρώτη γλώσσα που άκουγαν από τα γλυκά χείλη της μάνας τους. Στα βλάχικα πρωτοφώναζαν τη λέξη ( μού-μ),που σημαίνει μάνα.
Τα Συρακιωτόπουλα ερχόταν σε πρώτη επαφή με την ελληνική γλώσσα στο δημοτικό σχολείο. Η γενιά μου είναι η τελευταία που γνωρίζει και ομιλεί τη βλάχικη γλώσσα. Από τους νέους, ελάχιστοι την κατανοούν και την ομιλούν. Η κατάληξη όμως όλων των προφορικών γλωσσών είναι κοινή, άλλη γρηγορότερα και άλλη αργότερα, κλείνουν τον κύκλο τους. Την ίδια πορεία ακολούθησε και η βλάχικη γλώσσα. Σταδιακά εξασθενεί και είναι καταδικασμένη σε εξαφάνιση. Την μίλησαν οι πρόγονοί μας για εκατοντάδες χρόνια και μ’ αυτή δημιούργησαν το δικό τους πολιτισμό, τις δικές τους αξίες, τη δική τους ελληνική ιστορία και ήθος.
Ήταν η μητρική γλώσσα του Ιωάννη Κωλέτη, του Γεωργίου Ζαλοκώστα, του Κώστα Κρυστάλλη και όλων των άλλων επιφανών ανδρών του Συρράκου».
Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο περιέχει βασικά στοιχεία γραμματικής, απαραίτητα στον αναγνώστη, για να κατανοήσει τη βλάχικη γλώσσα. Στο δεύτερο κεφάλαιο έχουν καταγραφεί ιστορίες, παραμύθια, τραγούδια, παροιμίες ιδιότυπες φράσεις, αινίγματα, ευχές, κατάρες, σκωπτικά και λογοπαίγνια του Συρράκου, πρώτα στα βλάχικα και στη συνέχεια μεταφρασμένα στα ελληνικά.
Το τρίτο κεφάλαιο περιλαμβάνει λεξικό ελληνοβλάχικο, το οποίο είναι ερμηνευτικό και γραμματικό. Πρώτα μεταφράζεται η λέξη, μετά χωρίζεται σε συλλαβές, για να μπορεί ο αναγνώστης να την προφέρει καλύτερα, και στη συνέχεια γίνεται γραμματική αναγνώρισή της. Στα ρήματα, εκτός από τον ενεστώτα, γράφεται ο παρατατικός και ο αόριστος .Επειδή στα βλάχικα χρησιμοποιούνται πάρα πολύ οι παθητικές μετοχές, τις ερμηνεύει και τις αναγνωρίζει γραμματικά ως ξεχωριστές λέξεις.
Η βλάχικη γλώσσα δεν έχει μόνο τις λέξεις που κατέγραψε, ο Σπύρος Νταλαούτης και όπως αναφέρει ο ίδιος: «Θα μπορούσα να είχα καταγράψει κι άλλες, αλλά είναι λέξεις ελληνικές, τροποποιημένες στα βλάχικα, με τις σχετικές καταλήξεις των βλάχικων λέξεων». Το βιβλίο του Σπύρου Νταλαούτη είναι σημαντικό, αφού όταν χάνεται μια γλώσσα, χάνεται κι «ένας» πολιτισμός. Η γλώσσα λειτουργεί για να μεταφέρει έννοιες. Και όσο πιο σύνθετες γίνονται οι έννοιες που απαιτούνται στην καθημερινότητα, τόσο πιο πλούσια γίνεται και η γλώσσα σε λεξιλόγιο και εκφράσεις.
Να θυμίσουμε ότι είναι το δεύτερο συγγραφικό έργο του Σπύρου Νταλαούτη και για όσους ενδιαφέρονται να επικοινωνήσουν με τον συγγραφέα μπορούν να επικοινωνήσουν στο 6972641356
Δείτε επίσης: Συρράκο - Τοπωνύμια - Σπύρος Χ. Νταλαούτης
Αναδημοσίευση απο άρθρο της εφημερίδας
Νέοι Αγώνες Ηπείρου
Παρασκεύη 30/10/2009
Συρράκο - Η γλωσσική μας κληρονομιά. Σπύρος Χ. Νταλαούτης