Η εργασία στοχεύει, αξιοποιώντας τα στοιχεία της έρευνας και επεξεργασίας του Μητρώου των Μοναστηριωτών και του Αρχείου της Πρόνοιας, να παρουσιάσει την συνολική αποτύπωση της αστικής αποκατάστασης των εγκατασταθέντων Μοναστηριωτών προσφύγων στην Φλώρινα.
Παράλληλα, με πηγή το Αρχείο του Δήμου, επεξεργάζεται το σύνολο των στάσεων και των αποφάσεων του Δήμου Φλώρινας όπως αυτές εκφράστηκαν μέσα από τις συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου καθώς και τις αναγκαίες για την αποκατάστασή τους, ως δημότες του Δήμου, εκδοθείσες διοικητικές πράξεις του Δημοτολογίου Φλώρινας, από την εγκατάσταση έως την οριστική τους αποκατάσταση. Αναδεικνύει επίσης την αντιμετώπιση που έτυχαν οι πρόσφυγες από το επίσημο ελληνικό κράτος μέσω της νομοθεσίας που εφαρμόστηκε αλλά και τον τρόπο με τον οποίο ο τοπικός έντυπος τύπος αντιμετώπισε το θέματα που τους αφορούσαν. Ταυτόχρονα μέσα από την μελέτη όλων των ιστορικών γεγονότων που εκτυλίχθηκαν μέχρι τη φυγή και τον ερχομό τους στην Ελλάδα, αναδεικνύει όλα εκείνα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των προσφύγων και συμβάλλει στην κατανόηση της ιστορικής τους διαδρομής και του τρόπου ενσωμάτωσής τους στον κοινωνικό ιστό της πόλης.
Η πλήρης αποτύπωση της αστικής τους αποκατάστασης δίνει απαντήσεις στο μέχρι πρότινος θολό τοπίο που αφορούσε τον τρόπο που οι 517 οικογένειες, περίπου δύο χιλιάδων Μοναστηριωτών , εγκαταστάθηκαν και ενσωματώθηκαν στην πόλη της Φλώρινας, συμβάλλοντας στο μέγιστο βαθμό στην αναβάθμιση της κοινωνικοπολιτιστικής δομής, μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας όπως ήταν η κοινωνία της Φλώρινας, σε όλους τους τομείς με ιδιαίτερη αναφορά σε θέματα που αφορούν την εκπαίδευση και τον πολιτισμό.
Μοναστηριώτες Φλωρίνης στις απόκριες του 1928-29. Από αριστερά όρθιοι οι: Αλκιβιάδης Βόσδου, Μηνάς Μπογιάννας, Βαγγέλης Τάχος. Καθιστοί από αριστερά: Άγνωστος και Σωκράτης Μπασιακούλης. Φωτογραφία από το αρχείο της κ. Δόμνας Μπογιάννα – Κωνσταντοπούλου. Ευχαριστούμε τον Σπύρο Παπαχαρίση, βλάχο εκ μητρός (Ζάχα Τσικώτη εκ Νεβέσκης) για την άδεια αναδημοσίευσης από την ιστοσελίδα του florinapast - Λεύκωμα Φλωρίνης και το άρθρο Μοναστηριώτες Φλωρίνης στις απόκριες του 1928-29
Η σερβική κατάληψη του Μοναστηρίου το 1912, δημιούργησε νέα δεδομένα για τον ελληνισμό της Πελαγονίας. Οι Έλληνες του Μοναστηρίου είδαν ξαφνικά τα πάντα να αλλάζουν στη ζωή τους. Έως τότε είχαν καταφέρει να δημιουργήσουν έναν αρκετά υψηλό πολιτισμό όπως φαίνεται από τη δημιουργία τόσων σχολείων ιδρυμάτων και ποικίλων συλλόγων στην περιοχή τους. Παράλληλα η οικονομική ευμάρεια των Ελλήνων Μοναστηριωτών εξαιτίας της μεγάλης ανάπτυξης του εμπορίου σε συνδυασμό με την οικονομική στήριξη των εύπορων απόδημων του Μοναστηρίου, συντέλεσαν καθοριστικά στη διαμόρφωση μιας αστικοποιημένης κοινωνίας με υψηλό επίπεδο στην εκπαίδευση και τον πολιτισμό.
Η έναρξη των Βαλκανικών πολέμων σήμαινε την παύση της λειτουργίας όλων των ελληνικών εκπαιδευτικών δομών στην περιοχή του Μοναστηρίου. Η άρνηση των Σέρβων στα αιτήματα των Ελλήνων το 1913 για επαναλειτουργία των ελληνικών σχολείων στην περιοχή, ο περιορισμός κάθε εκπαιδευτικής ελευθερίας σε βάρος τους και η προσπάθεια τους να ενσωματώσουν την ελληνική κοινότητα στο σερβικό κράτος διαλύοντας τους κοινοτικούς θεσμούς και παραβλέποντας τα διαβήματα του Μητροπολίτη Πελαγονίας προς αυτούς δημιούργησαν μία εντελώς διαφορετική εικόνα στο Μοναστήρι. Το 1914 εκδηλώθηκε μία προσπάθεια να βρεθεί λύση στο θέμα της εκπαίδευσης των Ελλήνων, από την πλευρά των Σέρβων αλλά ουσιαστικά οι συνεννοήσεις γινόντουσαν χωρίς τη συμμετοχή σημαντικών θεσμών του ελληνισμού όπως της Μητρόπολης Πελαγονίας και του ελληνικού προξενείου στο Μοναστήρι. Κάτω από αυτές τις συνθήκες οι Έλληνες του Μοναστηρίου αρνήθηκαν να φοιτήσουν τα παιδιά τους στα σερβικά σχολεία και απογοητεύθηκαν από την αδιαφορία του επίσημου ελληνικού κράτους να στηρίξει τα δίκαια αιτήματά τους. Στα επόμενα χρόνια το Μοναστήρι αρχίζει να μαραζώνει. Ο ελληνισμός της Πελαγονίας γνώρισε την οικονομική κατάρρευση εξαιτίας της πολιτικής που εφάρμοσαν οι Σέρβοι στην περιοχή (μεγάλη φορολόγηση και κακοδιοίκηση) αλλά και των συνεχόμενων πολεμικών συγκρούσεων στην περιοχή. Σταδιακά στην περιοχή της Φλώρινας από το 1912-1913 και κυρίως από το 1914 άρχισαν να καταφθάνουν οι πρώτοι Μοναστηριώτες. Η φυγή των Μοναστηριωτών προς την Ελλάδα και ειδικότερα προς τη Φλώρινα, που μας ενδιαφέρει στα πλαίσια της εργασίας, συνεχίστηκε και κορυφώθηκε τα επόμενα χρόνια εξαιτίας του Α’ παγκοσμίου πολέμου που εξαπλώθηκε στην ευρύτερη περιοχή του Μοναστηρίου και της κατάληψής του από τους Γερμανοβούλγαρους τον Οκτώβριο του 1915. Ειδικότερα μετά την κατάληψη του Μοναστηρίου από τους Γερμανοβουλγάρους το 1915, εκδηλώθηκε το μεγαλύτερο κύμα φυγής των Μοναστηριωτών προς τη Φλώρινα. Η κατάσταση στο Μοναστήρι ήταν δραματική.
Τα σερβικά στρατεύματα αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν στις 27-11-1915 από το Μοναστήρι προκαλώντας όμως τεράστιες ζημίες, λεηλασίες και βανδαλισμούς στην πόλη. Οι Βούλγαροι στις 6-12-1915 κατέλαβαν το Μοναστήρι και μέχρι και το 1916 προχώρησαν σε ακραίες καταστροφές των ελληνικών κοινοτήτων του Μοναστηρίου όπως της Νιζόπολης, του Μεγάροβου και το Τύρνοβου. Αποτέλεσμα της κατάληψης του Μοναστηρίου από τους Γερμανοβουλγάρους ήταν η μαζική φυγή των Μοναστηριωτών στη Φλώρινα. Ταυτόχρονα χιλιάδες Έλληνες της περιοχής του Μοναστηρίου εξορίζονται ως όμηροι από τους Βουλγάρους για μία τετραετία σχεδόν στη Βουλγαρία και από εκεί περνούν με τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου πολέμου το 1918 στην Ελλάδα. Εγκαθίστανται κυρίως στη Θεσσαλονίκη αλλά ένα μεγάλο μέρος αυτών των ελληνικών οικογενειών του Μοναστηρίου εγκαταστάθηκε και στη Φλώρινα. Η περιγραφή των συνθηκών που επικρατούσαν στο Μοναστήρι τα πρώτα δύο χρόνια του πολέμου δικαιολογεί απόλυτα το κύμα προσφύγων που δημιουργήθηκε από Έλληνες αλλά και μία ολιγομελή ομάδα Εβραίων του Μοναστηρίου, περίπου 80 οικογένειες, προς την πόλη της Φλώρινας.
Κωτσαλίδου Ι. Ευαγγελή
Η αστική αποκατάσταση των Μοναστηριωτών προσφύγων στο Δήμο Φλώρινας:
οι πολιτικές της Κοινωνικής Πρόνοιας-Προστασίας καθώς και της εκπαιδευτικής και πολιτισμικής ενσωμάτωσής τους
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ
Φλώρινα 2016
Διαβάστε ολόκληρη την εργασία
