Σκοπός της έρευνας είναι περιγραφή των εθίμων και των χορών, που λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια του τριημέρου εκδηλώσεων του Δεκαπενταύγουστου, όπου και γίνεται το πανηγύρι οργανωμένο από τον τοπικό Ευεργετικό Σύλλογο, στην περιοχή Γαρδικίου Τρικάλων.
Επιπροσθέτως, γίνεται αντιπαράθεση του παρόντος με το παρελθόν. Άλλωστε το πανηγύρι είναι το γενικό προσκλητήριο των ζωντανών δυνάμεων του χωριού, κι όσο οι χωριανοί δεν ανέχονται να λείψουν από αυτό, τόσο θα σημαίνει ότι αναγνωρίζουν έμπρακτα την καταγωγή τους. (Ράφτης 1985:107)
Η ιδιομορφία της συγκεκριμένης πολιτιστικής κοινότητας, έγκειται στο ότι ενώ δεν κατοικείται καθόλου το χειμώνα, το καλοκαίρι σφύζει από ζωή. Οι κάτοικοι, ερχόμενοι από Καρδίτσα, Τρίκαλα και από χώρες του εξωτερικού, συμμετέχουν ενεργά στο τριήμερο αυτό. Πρόκειται για μία επιστροφή, που σχετίζεται τόσο με τη νοσταλγία για τον γενέθλιο τόπο, όσο και με την ανάγκη φυγής από το στενό πλαίσιο της αστικής ζωής. επιστροφή στο χωριό και ενίσχυση των καλοκαιρινών πανηγυριών υπηρετεί τις ανάγκες των κατοίκων του αστικού κέντρου. Αυτοί, στη μεγάλη τους πλειονότητα, γεννήθηκαν στο χωριό(Αυδίκος:2004). «Το πανηγύρι μας είναι μια ευκαιρία να ανταμώσουμε όλοι μαζί, ντόπιοι και ξενιτεμένοι να ανταλλάξουμε απόψεις, να δώσουμε τα χέρια και να αγωνιστούμε από κοινού για καθετί καλύτερο. Για καθετί που μας ενώνει. Για καθετί που μας κάνει να ζούμε, έστω και αυτές τις λιγοστές μέρες που επισκεπτόμαστε το χωριό μας, καλύτερα» (Τσαούσης, 1989).
Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε ήταν μέσω των συνεντεύξεων και της επιτόπιας έρευνας, δηλαδή βιντεοσκόπηση και απαθανάτιση των εθίμων του Δεκαπενταύγουστου. μεγαλύτερη δυσκολία, στην περίπτωση της συγκεκριμένης κοινότητας, ήταν έλλειψη βιβλιογραφικού υλικού, κάτι που καθιστούσε δύσκολη τόσο τη διασταύρωση των πληροφοριών, όσο και την κάλυψη κενών που προέκυπταν. Όσον αφορά την επιτόπια έρευνα, υπήρχε γενικότερη προθυμία από Γαρδικιώτες. Βοήθησαν, επίσης, και στην εύρεση πηγών και εκτός της περιφέρειας των Τρικάλων.
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ:
Το Γαρδίκι γεωγραφικά βρίσκεται στη δυτική πλευρά του Νομού Τρικάλων και απέχει 82 χιλιόμετρα από το κέντρο. Είναι από τα μεγαλύτερα χωριά του Ασπροποτάμου. Έχει 500 σπίτια από τα οποία τα περισσότερα είναι καινούρια. Είναι χτισμένο στις πλαγιές του όρους Κακαρδίτσα. Υψομετρικά βρίσκεται στα 1100 μέτρα, πέρα από τον Αχελώο ποταμό. Δεν κατοικείται το χειμώνα, λόγω των δύσκολων καιρικών συνθηκών. Το καλοκαίρι, όμως, σφύζει από ζωή, αφού πηγαίνουν για παραθέριση πάνω από 700 βλαχόφωνες οικογένειες Γαρδικιωτών. Οι εγγεγραμμένοι είναι 6250 και οι εκλογείς 2150. Αποτελείται από 47000 στρέμματα δασώδους έκτασης. Οι βοσκότοποι καταλαμβάνουν 24000 στρέμματα και οι συνολική έκταση του οικισμού φτάνει στα 123000 στρέμματα. Το Γαρδίκι περιβάλλεται από τα βουνά Κακαρδίτσα σε υψόμετρο 2428 μ., Σπανούρα σε υψόμετρο 2170μ., Ντούλια σε υψόμετρο 2411 μ., Παλέντζι- Κουρούνας σε υψόμετρο 1100 μ., Πλουν σε υψόμετρο 1702, Πλουν- Σκοβ σε υψόμετρο 1407μ. και Καπ Γκρας σε υψόμετρο 1930μ.. Το κλίμα είναι ξηρό και υγιεινό.
Η πλατεία, στην οποία γίνεται το πανηγύρι το Δεκαπενταύγουστο, είναι μεγαλύτερη της περιοχής. Το πανηγύρι διαρκεί τρεις μέρες και συγκεντρώνονται Γαρδικιώτες από όλα τα σημεία της χώρας αλλά και του εξωτερικού.
Κατά το παρελθόν το Γαρδίκι, όπως και τα περισσότερα χωριά της Ελλάδας, υστερούσε όσον αφορά την επικοινωνία. Όπως προαναφέρθηκε, οι καιρικές συνθήκες το χειμώνα είναι αντίξοες, με αποτέλεσμα να κλείνουν οι δρόμοι, κυρίως λόγω χιονιού, και να δυσκολεύεται κάθε είδους μετακίνηση και επικοινωνία.
Το χωριό ήταν κυρίως παραδοσιακό, τα σπίτια όλα πέτρινα και οι σκεπές με πλάκα. Με την διάνοιξη δρόμων καταργήθηκε αυτό το είδος σπιτιών. Άρχισαν, πλέον να χτίζονται σπίτια με κεραμίδια και λαμαρίνα. Το παραδοσιακό στυλ διατηρήθηκε μόνο στις εκκλησίες.
Στο χωριό όλοι οι κάτοικοι μιλούν τα βλάχικα. Εξηγεί χαρακτηριστικά Κουτσονάσιος Χρήστος (2004): «είμαστε βλάχοι, βλαχόφωνοι, δηλαδή μιλάμε τα βλάχικα. Αρκεί να σας πω ότι εγώ όταν πήγα στο δημοτικό ήξερα μόνο τα βλάχικα και τα ελληνικά τα έμαθα στο δημοτικό». Και συνεχίζει: «εμείς επειδή μάθαμε την ελληνική γλώσσα έτσι, γιατί στο σπίτι μιλάγαμε όλοι βλάχικα, στο δημοτικό τα μάθαινα από τα χείλη της δασκάλας. Οπότε μπορώ να πω ότι τα μιλάμε πιο καλά, πιστεύω, από κάποιους άλλους. Δεν κόβουμε τις λέξεις.»
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ της φοιτήτριας ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΣΑΚΚΑ
Γαρδίκι Τρικάλων: Ήθη και Έθιμα από το Χθες στο σήμερα
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ
Κατεύθυνση: Παιδαγωγικών
Ειδικότητα: Ελληνικοί Παραδοσιακοί Χοροί
ΤΡΙΚΑΛΑ, Σεπτέμβριος 2005
Διαβάστε την εργασία online ή κατεβάστε την
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Α’ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Β' ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Ο ΧΟΡΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ
ΤΟ ΠΑΝΗΓΥΡΙ
ΧΟΡΟΙ ΚΑΙ ΜΕΛΩΔΙΕΣ
ΤΟΥ ΠΑΝΗΓΥΡΙΟΥ
ΤΟ ΠΑΝΗΓΥΡΙ ΣΗΜΕΡΑ
ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΟΙ
ΣΥΛΛΟΓΟΙ
ΦΟΡΕΣΙΑ
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ