Σκοπός της παρούσας πτυχιακής εργασίας είναι η σκιαγράφηση και παρουσίαση του πολιτισμού και ειδικότερα της μουσικής σύνθεσης και παράδοσης των Σαμαριναίων όπως αυτή αποτυπώνεται κυρίως μέσα από τον έντυπο τύπο «Ωραία Σαμαρίνα» κατά την περίοδο μελέτης (1974-1980).
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται σε πολλά παραδοσιακά τραγούδια αλλά και τοπικούς χορούς τα οποία αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο σε κάθε έκφανση της κοινωνική ζωής των κατοίκων της Σαμαρίνας.
Η χρονική περίοδος που επιλέχτηκε να εστιάσει η εργασία είναι σημαντική καθώς σε αυτό το διάστημα έχουν διαδραματιστεί σημαντικές κοινωνικοπολιτικές αλλαγές με καθοριστικές εξελίξεις για την ελληνική κοινωνία.
Συγκεκριμένα, κατά την περίοδο αυτή διαμορφώνεται ένα νέο πολιτικό σκηνικό καθώς έχουμε την πτώση της Χούντας το 1974 και την αλλαγή του πολιτεύματος σε προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία. Το 1980 είναι μια επίσης σημαδιακή εποχή, καθώς ένα χρόνο αργότερα έχουμε την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Κατά την περίοδο αυτή, που είναι η πρώτη περίοδος της Μεταπολίτευσης, σημειώθηκαν σημαντικές αλλαγές, μια από τις οποίες ήταν και η ελευθερία του λόγου και συνεπώς και ελευθερία του τύπου. Μέσα σε ένα φιλελεύθερο και δημοκρατικό περιβάλλον ο ρόλος του έντυπου τύπου θα επέτρεπε την ελεύθερη έκφραση, την μεταφορά ιδεών, ηθών, παραδόσεων κ.α. κάτι που εξετάζουμε στην παρούσα εργασία.
Η διαδικασία της έρευνας στηρίχτηκε στην αποδελτίωση της συγκεκριμένης εφημερίδας για το προαναφερθέν χρονικό διάστημα. Το υλικό αφορά τον πολιτισμό και τα μουσικολογικά δρώμενα αυτής της περιόδου, μέσα από τις εορταστικές εκδηλώσεις και τα κοινωνικά γεγονότα των Σαμαριναίων.
Μέσα από αυτές τις τοπικές πολιτιστικές εκδηλώσεις μπορούμε να αντλήσουμε πληθώρα στοιχείων για την μουσική, τους χορούς, τα τραγούδια, την γλώσσα, την ενδυμασία, το γάμο και γενικότερα για τα ήθη και έθιμα των Σαμαριναίων.
Αναλυτικότερα στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται αρχικά μια αναφορά στα γεωγραφικά, ιστορικά, γλωσσικά και πολιτιστικά στοιχεία της Σαμαρίνας. Παρουσιάζοντας έτσι μια γενικότερη εικόνα της περιοχής στην όποια αναπτύσσετε το θέμα της συγκεκριμένης εργασίας.
Στο δεύτερο κεφάλαιο δίνονται πληροφορίες για την εφημερίδα «Ωραία Σαμαρίνα» άλλα και για το υλικό το οποίο υπήρχε στην διάθεση μας. Υπήρξε έξαλλου και η σημαντικότερη πηγή της βιβλιογραφίας μας.
Το τρίτο κεφάλαιο εστιάζεται στην διαδικασία με την όποια πραγματοποιούνταν τα πιο σημαντικά ήθη και έθιμα τα Σαμαρίνας και τα οποία συνοδεύονταν πάντοτε από παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια.
Στο τέταρτο κεφάλαιο γίνεται αναφορά για τους πολιτιστικούς συλλόγους των Σαμαριναίων με κυριότερους αυτών της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, της Λάρισας και των Τρικάλων, οι οποίοι διατηρούσαν άσβηστη τη σπίθα για τις παραδόσεις και τη μετάδοση τους από γενιά σε γενιά. Επίσης αναφέρονται και οι ορχήστρες που συμμετείχαν στις διάφορες μουσικές εκδηλώσεις και διατηρούσαν έντονο το κέφι των μελών των συνδέσμων και όχι μόνο.
Στο πέμπτο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στα πιο γνωστά πανηγύρια της Σαμαρίνας, όπως της Μικρής Παναγιάς, του Προφήτη Ηλία, της Αγίας Παρασκευής με αποκορύφωση τον εορτασμό της Μεγάλης Παναγίας το δεκαπενταύγουστου.
Τέλος στον επίλογο γίνεται μια προσπάθεια να αποδοθούν συνολικά τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την ανάλυση και επεξεργασία όλων των δεδομένων που διατέθηκαν για την εκπόνηση της συγκεκριμένης εργασίας. Βέβαια όλες οι τοποθετήσεις που γίνονται είναι μέσα σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο και δεν εξαντλούν τη δυνατότητα για περαιτέρω ανάλυση και μελέτη της μουσικής παράδοσης της περιοχής, καθώς και άλλων βλαχοχωριών γενικότερα.
Σε αυτό το σημείο οφείλω να ευχαριστήσω θερμά τον επιβλέποντα για την πτυχιακή εργασία κ. Σκουλίδα Ηλία Καθηγητή του τμήματος Λαϊκής και Παραδοσιακής μουσικής για την αμέριστη βοήθεια και συμπαράσταση του. Με την καθοδήγηση του και τις διορθωτικές του παρεμβάσεις μπόρεσα να φτάσω στην διεκπεραίωση της συγκεκριμένης εργασίας. Ιδιαιτέρα θα ήθελα να ευχαριστήσω την οικογένεια μου για την στήριξη και συμπαράσταση τους καθ’ όλη τη διάρκεια των σπουδών μου.
Μουσική/οί και πολιτισμός των Σαμαριναίων μέσω της εφημερίδας «ΩΡΑΙΑ ΣΑΜΑΡΙΝΑ» 1974 - 1980
Ντόνα Μαρία
Πτυχιακή εργασία
Τ.Ε.Ι. Ηπείρου, Σχολή Καλλιτεχνικών Σπουδών, Τμήμα Λαϊκής & Παραδοσιακής Μουσικής
Διαβάστε online ή κατεβάστε
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Εισαγωγή
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1°. Η Σαμαρίνα
1.1 Γεωγραφική θέση
1.2 Ιστορία
1.3 Πολιτισμός και Βλάχικα τραγούδια
1.4 Γλώσσα και Καταγωγή των Βλάχων
1.5 Κουτσόβλαχοι
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2°. Η εφημερίδα «Ωραία Σαμαρίνα»
2.1. Διαφορές του έντυπου τύπου από τον 20ο στον 21ο αιώνα
2.2. Ιστορία και δράση της εφημερίδας Ωραία Σαμαρίνα
2.3. Υλικό της εφημερίδας για την περίοδο μελέτης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3°. Ήθη και έθιμα
3.1 Ο χορός «Τσιάτσιος»
3.2 Τα «Κλήδονα»
3.3 Τα έθιμα του Γάμου και του Αρραβώνα
3.4 Το καλωσόρισμα του Μάη
3.5 Χοροί και έθιμα που έχουν ξεχαστεί
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4°. Ορχήστρες και Σύνδεσμοι
4.1 Πολιτιστικοί Σύνδεσμοι
4.2 Σύνδεσμοι των Σαμαριναίων
• Αθηνών
• Θεσσαλονίκης
• Λαρίσης και Περιχώρων
• Κατερίνης
• Τρικάλων
4.3 Οι ορχήστρες των συνδέσμων των Σαμαριναίων
• Ορχήστρα Αθηνών
• Ορχήστρα Θεσσαλονίκης
• Ορχήστρα Λαρίσης και Περιχώρων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5°. Τα πανηγύρια στη Σαμαρίνα
5.1 Το Πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου
5.2 Το πανηγύρι της Μικρής Παναγιάς
5.3 Το πανηγύρι του Αϊ -Λιά
5.4 Το πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής
Συμπεράσματα
Βιβλιογραφία